Әкімдікте жастар көбейіп келеді

Жасыратыны жоқ, Жамбыл облыстық әкімдігінің ғимараты осы өңірдегі ең әдемі, еңселі, көрсең көзің тоятын ғимараттардың бірі екені анық. Айналасы кең, жасыл желекке көмкерілген, алты қабатты бұл нысан бір қарағанда әкімдік емес, Үкімет үйі сияқты. Жұмыс кабинетім осы әсем ғимаратта орналасқандықтан, әкімдіктің қызметкерлерімен күн сайын қоян-қолтық араласып жатамыз. Әрине, осынау алып ақ үйде жұмыс істеу көпшіліктің арманы екені анық. Соңғы кездері бұл шаңырақта жастардың қатары көбейіп келеді. Қа­зір мемлекеттік қызметте талап та, тәртіп те өте қатаң екенін көз көріп жүр. Осыдан кейін мем­лекеттік қызметке жастардың қызығушылығы қалай? Оларды үркітіп алған жоқпыз ба? Міне, Жамбыл облысы әкімі аппаратының жетекшісі Рахматілда РАХМАНБЕР­ДИЕВПЕН әңгімеміз осы мәселеден басталды. – Мемлекеттік қызмет – мем­ле­кеттік орган немесе мекемелер­де еңбек ету ғана емес, бұл – үл­кен жауапкершілік, – дейді бұл жө­нінде Рахматілда Сегізбайұлы. – Мемлекеттік қызметте өз қамы үшін емес, мемлекет игілігіне жұмыс істеу, мемлекет қаржысын өз қалтасымен шатастырмау, заң талаптарымен толық сәйкестікте өмір сүру, кез келген орында, кез келген лауазымда болсаң да ха­лықтың сенім үдесінен шығу талап етіледі. Ал, бұдан бөлек, үлкен төзімділік пен табандылық керек дер едім. Елімізде мемлекеттік қызметшілерге қойылатын талаптар аса жоғары және қатал деу­ге болады. Шектеулер де көп. Әрбір сөзіңе, тіпті, қоғамдық орын­дардағы жүріс-тұрысыңа да абай болуың керек. Екіншіден, белгіленген жұмыс уақыты деген мәселе жоқ. Мереке күндері де қызметте болып, үй­ге кеш қайтуың мүмкін. Мен об­лыс­­­тық бірыңғай конкурстық ко­мис­­сияның төрағасымын, осы кон­курс өткізу кезінде көптеген жас­тармен әңгімелесу барысында олар­дың мемлекеттік қызметке қызы­ғушылығын байқаймын. Өткен жылы жергілікті атқарушы органдарында мемлекеттік қыз­метшілердің 20 па­йызын жастар құраса, биылғы жарты жылдықта бұл көрсеткіш 23 пайызды құрап отыр. Мемлекеттік қызметте жастар саны жылдан жылға өсіп келеді, өйткені мемлекеттік қыз­метте де жастарға көптеген мүм­кіндіктер ашылып жатыр. – Сіз әр салада еңбек еткен өте тәжірибелі мамансыз. Осы орайда қазіргі мемлекеттік қыз­меткер қандай болуы керек деп ойлайсыз? – Әлі есімде... 1983 жылы «Ком­сомолская правда» газетінде менің жұмысым туралы мақала жарқ ете қал­ды. Комсомолда жұ­мыс істеп жүр­ген кезім ғой. «Ми­мо поля в огороды» деп аталатын бұл мақалада «Ком­сомол прожекторының» жұмысы ай­рықша атап көрсетіліпті. Комсомол ұйымы, оның жас прожекторшылары шаруашылық өмірінің барлық саласын қадағалап отыратындығы, орын алған кемшіліктерді анықтап, оны түзетуге күш салатындығы туралы айтылған екен. Менің жұмыс тәжірибем туралы айта келіп, оны бөлісу керектігі де назардан тыс қалмапты. Бұл мақала облыс комсомолы өмірінде үлкен оқиға ретінде бағаланды. Облыстық жастар ұйымының басшысы Бақыт Сауранбаев ауылға арнайы атбасын бұрып, біздің ұйымның жұ­мысымен танысып, жоғары ба­ғасын берді. Көп ұзамай үлкен қыз­метке шақырды. Әрине, осы­дан кейін тілшілерге деген құр­метім бұрынғыдан да арта түсті. «Егемен Қазақстан», «Қазақ әде­биеті», облыстық «Ақ жол» және басқа да бірқатар басылымдарды үнемі жаздырып алып, соның бетін парақтап, ішіндегісіне үңіл­мейінше көңілім көншімейді. Міне, басшы адам маманды тани білуі қажет. Бұл – өте жауапты іс. Кез келген мемлекеттік қызметші ха­лық­тың көз алдында жүрген соң, түрлі сынға ұшырайтыны анық. Ең ал­дымен, адал қызмет, әділ шешім, қарапайымдылық және адамгершілік қасиеттер барлық мемлекеттік қыз­метшінің бойынан табылуы тиіс. Себебі, біздің ойымызда тапсырылған іске жауапкершілік тұрады. Мемлекеттік қызметкер болу – зор құрмет, сондықтан кәсі­­билікпен бірге, жоғары адам­гер­шілік қасиеттерге ие болған абзал. Мемлекеттік қызметкер болуға үміткер адамдар халық алдында жауапкершілікті сезіне біліп, мем­лекеттік қызметтің беделін көтеру үшін қызмет жасауы керек деп ойлаймын. – Мемлекеттік қызметте сатылап өсу мәселесі көптен бері ай­ты­лып келеді. Бұл нақты іске асып жүр ме? – Елбасының 5 институттық реформасының біріншісі «Кәсіби мемлекеттік аппарат құру» екенін білесіздер. Бүгінгі күні «Қазақстан Республикасының мемлекеттік қыз­меті туралы» Заң қабылданып, 2016 жылдың 1 қаңтарынан бас­тап күшіне енді. Бұл жаңа заң­да жаңа талаптар қойылған. Атап айтсақ, біріншіден, меритократия қағидасына айрықша көңіл бөлінуде. Ендігі кезекте мем­ле­кеттік қызметке орналасу тө­менгі лауазымдардан басталып, сатылап өсу жолымен ғана жоғары лауазымдарға қол жеткізу мүмкін. Ауысу жолымен мемлекеттік қызметке орналасу түбегейлі жо­йылып, барлығы конкурстық таңдау арқылы жүргізілетін болады. Бұл ретте конкурстық таңдау үрдісінің де өзгергендігін айта кеткен жөн. Нәтижесінде, ішкі және жалпы конкурс ұғымдары енгізілді. Ішкі конкурс бүгінгі күні мемлекеттік органдарда төменгі лауазымдарда қызмет етіп жүрген мемлекеттік қызметшілерге жақсы мүмкіндіктер береді. Яғни, олар үшін ішкі конкурс кезінде арнайы тестілеуден өту қажет етіл­мейді, білік­тілігі мен еңбек өтілі сай бол­ған жағдайда жоғары лауа­зым­дарға жа­рияланған конкурс­тарға қатыса алады. Бұл дегеніміз – мемлекеттік органда босаған әр бос орынға біз ең бірінші сол мемлекеттік органда төменгі ла­уазымда жұмыс істейтін қыз­мет­кер­лер арасында конкурс өт­кізіп, білікті маманның қызметін жоғары­лата­мыз. Жергі­лікті атқарушы органдарда бі­рін­ші жартыжылдық­та 264 бос лауазымға ішкі конкурс өткізі­ліп, 62 қыз­меткер жоғары лауазымға тағайындалды. – Бір кездері облыстағы әлеу­меттік бағдарламалардың жү­зеге асуына басшылық жасадыңыз. Сол жылдары облыста 500-ден аса мү­гедек сегіз жылдан бері интер­нат кезегінде тұрған екен. Тиіс­ті ми­нистрге айтып, депутаттар ар­қылы дәлелдеп, бұл мә­селенің өте өзектілігін жеткізе білуіңіздің арқа­сында 3,4 млрд. теңге қаржы бө­лініп, 2013 жылы 500 орындық ин­тернаттың құ­рылысы басталып, бір жылдан кейін пайдалануға бе­рілгенін ел жақсы біледі. Әйтсе де қазіргі қаржы дағдарысына бай­ла­­нысты бұл бағыттағы бағдар­ла­­ма­лардың қарқыны басылып қал­ған жоқ па? – Әлеуметтік саладағы басты бағыттардың бірі – жұмыспен қам­ту бағытына дағдарыс кезе­ңінде баса көңіл аударылуда. 2011 жылдан бас­тап «Жұмыспен қам­тудың жол картасы-2020» бағдарламасы іске асы­рылуда. Қай­та дағдарыс кезінде мемлекет тарапынан халықты жұмыспен қам­ту үшін аталған бағдарламаны қар­жыландыруға қаралған қаржы көлемі де қазіргі кезде ұлғаюда. 2011 жылы – 628,5 млн. теңге бө­лінсе, 2012 жылы – 2,3 млрд. тең­ге, 2013 жылы – 6,9 млрд. тең­ге, 2014 жылы – 6,9 млрд. теңге, 2015 жылы – 2 млрд. теңге, ал биылғы жылы 8,3 млрд. теңге бөлініп, жалпы соңғы 6 жылда 27 млрд. теңге бөлінді. Мұ­ның бәрі дағдарыс кезеңінде еңбек нары­­ғындағы тұрақтылықты сақтап, жұмыс­сыздықтың өсіп кетпеуін алдын алу мақ­сатында іске асырылып отыр. Елбасымыз өзінің әр сұхба­тында, мемлекет халық алдындағы әлеу­мет­тік міндеттерін толық орындайтынын қашанда айтып жүр. Сондықтан, дағ­дарыс кезін­де халыққа әлеуметтік көмек то­лықтай көрсетіліп жатыр десек болады. – Бір қарағанда, аппарат же­тек­­шісі деген тек әкімдіктегі қыз­мет­керлерге ғана билігін жүр­гізіп, ішкі жұмыстарды ғана үйлестіріп отыратын сияқ­ты. Ал шын мәнінде аппарат жетекшісіне жүктелген мін­дет өте ауқымды. Осы жауапты жұ­мыстың мән-маңызын, қыр-сырын кеңірек айта кетсеңіз. Сіздің жұмыс күніңіз неден басталады? – Рас, бұл – ауқымы үлкен лауазым. «Жергілікті мемлекеттік басқару және өзін өзі басқару туралы» Заңға сәйкес аппарат басшысы әкім­нің қызметін қамтамасыз ететін тұлға бо­лып табылады. Ал әкім облыстың әлеуметтiк-эко­номикалық дамуының жай-күйiне жауапты. Осыдан-ақ көріп отырғандай, аппарат басшысына артылар жүктің салмағы жеңіл емес. Менің күнделікті жұмыс уа­қытым кешкі сағат 21.00-ге дейін, ал рес­публика көлеміндегі ма­ңызды іс-ша­ралар өтетін және оқиғалар болған жағдайда таңға дейін жалғасады. Таңертең Президент Әкімші­лігімен, Үкімет Кеңсесімен байланы­сып, жалпы өңірдегі мән-жайды, қоғамдық-саяси ахуалды баяндаймын. Олардан тиісті нұсқамалар аламыз. Аудандар мен Тараз қаласы, басқар­малардың жұмыс жоспарларымен танысу, аппараттағы 16 құрылымдық бөлім­інің жұмысын үйлес­тіру сияқты ағымдағы мәселелер жетерлік. Одан бөлек, хат-хабарлар қа­рау, азаматтарды жеке мәселелерімен қабылдау да аз уақытты талап етпейді. Әкімнің аудандарға жұмыс сапарларын жоспарлау, ресми іс-шараларды әзірлеу сияқты мәселелер де аз емес. Бүгінде елімізде мемлекеттік қыз­мет саласында ауқымды реформалар жүруде. Талап күннен күнге күшеюде. Осы талаптардың үдесінен шығу қажыр-қайратты, уақытпен санаспай тер төгуді талап етуі сөзсіз. Әңгімелескен Оралхан ДӘУІТ, «Егемен Қазақстан» ТАРАЗ