Кеше Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев Президент Анджей Дуданың шақыртуымен Польша Республикасына мемлекеттік сапармен барды. Қарсы алушы тарап Қазақстан Президентін мемлекеттік сапарға тән барлық жөн-жоралғымен қарсы алды. Варшавадағы Президент резиденциясының алдында Қазақстан басшысын Анджей Дудамен қатар сол елдің Үкімет мүшелері, сондай-ақ Варшавада орналасқан Ресей, Қытай, Иран сынды елуге тарта мемлекеттің елшілері салтанатты жағдайда күтіп алды.
Салтанатты рәсімнен соң екі ел Президенті шағын құраммен арнайы кездесу өткізді. Одан кейінгі кезекте кеңейтілген келіссөздер жүргізіліп, cауда-экономикалық, инвестиция, ауыл шаруашылығы, сондай-ақ көлік-транзит, мәдени-гуманитарлық салалардағы ынтымақтастықты нығайту жолдарын талқылады. Мемлекет басшылары халықаралық саясаттағы өзекті мәселелерге қатысты да өзара пікір алмасты.
Кеңейтілген отырысқа қазақстандық делегация сапында Сыртқы істер министрі Ерлан Ыдырысов, Премьер-Министрдің орынбасары-Ауыл шаруашылығы министрі Асқар Мырзахметов, «Самұрық-Қазына» Ұлттық әл- ауқат қоры» АҚ Басқарма төрағасы Өмірзақ Шөкеев, Инвестициялар және даму министрі Жеңіс Қасымбек және басқалары қатысты. Ал келіссөздер қорытындысы бойынша бірқатар маңызды құжаттарға қол қойылды. Атап айтқанда, екі елдің көшбасшылары Қазақстан мен Польша арасындағы Экономикалық ынтымақтастық туралы декларацияны қабылдады.
Екі елдің сыртқы істер ведомстволарының басшылары Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Польша Үкіметінің арасындағы Адамдардың реадмиссиясы туралы келісімге қол қойды. Сондай-ақ, Ауыл шаруашылығы саласындағы ынтымақтастық туралы Үкіметаралық келісімге, Қазақстанның Даму Банкі мен Польша Ұлттық экономика банкі арасындағы негіздемелік келісімге қол жеткізілді.
Келіссөздерден кейін Мемлекет басшылары бұқаралық ақпарат құралдары үшін арнайы мәлімдеме жасады. Өз кезегінде А.Дуда Нұрсұлтан Назарбаевтың сапары екі елдің арасындағы серіктестіктің нығая түскендігінің айғағы екенін атап өтті. Екі ел арасында ортақ мүдделердің көбейгенін, екіжақты әріптестікті одан әрі тереңдетуге ниетті екендігін айтты.
– Құрметті Президент мырза, шақыртуымызды қабыл алып, Варшаваға келгеніңіз үшін алғыс білдіреміз. Бұл сапар қазірдің өзінде жемісті болды деп санаймын. Үш бірдей маңызды үкіметаралық құжатқа қол қойылғаны мемлекеттеріміздің арасындағы экономикалық байланысты одан әрі тереңдетеді.
Бүгін біз Президент мырзамен түрлі саладағы әріптестікті кеңейту бойынша бірнеше сағат келіссөз жүргіздік. Алдағы уақытта Қазақстанға экспорттайтын тауарларымызды ұлғайтуға ниеттіміз. Сонымен қатар, Қазақстан нарығына инвестиция салатын, жаңа технологияларды дамытумен айналысатын польшалық компаниялардың көбейгенін қалаймыз. Ертеңгі бизнес форумда Қазақстан мен Польша компаниялары бірқатар ірі келісімдерге қол жеткізеді деп үміттенемін, – деді ол.
А.Дуда келесі жылы Астанада өтетін ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесіне Польшаның белсенді түрде атсалысатынын, сондай-ақ өзі де көрмеге қатысу үшін елордаға атбасын тіреуге әзір екендігін мәлімдеді.
Қазақстан Президенті Польша мемлекетімен арадағы саяси және экономикалық байланыстар еліміздің Тәуелсіздік алған кезеңінен басталатынына тоқталды.
– Біздің елдерімізді ортақ тарих байланыстырады. Біз Ресейдің екі жағында орналасқан елміз. Польша – Қазақстанның Еуропадағы ең маңызды, ең жақын әріптесі. Екі елдің арасында екі жаққа да пайдалы көп нәрселер бар. Ең бірінші, ол экономикалық қатынас. Біз Президент мырзамен жеке отырып саяси жағдайларды да, экономикалық мәселелерді де талқыладық. Ертең осында үлкен бизнес форум болады. Қазақстаннан келген жүзден астам бизнесмен Польша бизнесмендерімен жалпы көлемі 1 миллиардқа жететін келісімшартқа қол қояды деп сенеміз, – деді.
Мемлекет басшысы Қазақстандағы поляк диаспорасы екі ел арасында алтын көпір болады деп санайтындығын жеткізді.
– Олар Қазақстанда тұратын 130 этноспен тең құқылы, біздің еліміздің азаматтары. Барлығына мемлекет қолдау көрсетеді. Тілін, тарихын, мәдениетін ұмытпауына жағдай жасайды. Олар екі елдің арасындағы дәнекер, – деді Елбасы.
Жалпы, Қазақстан мен Польша арасындағы саяси, сауда-экономикалық, мәдени-гуманитарлық, басқа да салалардағы байланыс жыл өткен сайын нығайып келе жатқанын атап өткен жөн. Бүгінде Польша Қазақстанның Еуропадағы сауда-экономикалық серіктестерінің бірі. Біздің елмен арадағы тауар айналымының көлемі жөнінен Шығыс Еуропа мемлекеттерінің арасында бірінші орында тұрғаны осының айғағы. Польшаның Орталық Азия елдерімен тауар айналымының 70 пайызы Қазақстанның үлесіне тиесілі.
Қазақстан Шығыс Еуропадағы осы елден негізінен дәрі-дәрмек, жиһаз, ауыл шаруашылығы машиналарын, құрылыс заттарын, азық-түлік, гигиеналық тауарлар, косметика тасымалдайды. Ал Польша біздің елден минералды отын түрлерін, астық, мақта экспорттайды. Бұл, әрине, біздің көңілімізді көншітпейді. Сондықтан Нұрсұлтан Назарбаев қазіргі өзара тауар айналымының көлемі екі елдің әлеуетін толық ашпайтынына назар аударды.
– 5 жыл ішінде мыңға жуық жаңа өндіріс кәсіпорны іске қосылды. Польша бизнесмендерін осы жұмысқа атсалысуға шақырамын. Бұл үшін барлық жағдай жасалған. Мәселен, келесі жылдан бастап екі елдің азаматтары үшін визасыз режім енгізу жоспарлануда, тікелей әуе байланысын жолға қою мүмкіндігі қарастырылып отыр. Бүгінде өзара тауар айналымы 1 млрд 100 млн долларға жетті. Әрине, бұл қазіргі әлеуетімізді толық көрсете алмайды, – деді Мемлекет басшысы.
Мемлекет басшысы бұл күні сондай-ақ, Польша Республикасы Сенатының төрағасы Станислав Карчевскиймен кездесіп, екі елдің парламентаралық іс-қимылы мәселелерін талқылады.
Тараптар екіжақты қарым-қатынастың деңгейі жоғары екеніне тоқталып, мемлекетаралық ынтымақтастықтың негізгі бағыттарын және сапар аясында қол жеткізілген келісімдерді жүзеге асыру үшін тиімді құқықтық орта қалыптастыру жұмысын одан әрі жалғастыру қажеттігін атап өтті.
Кездесу соңында Нұрсұлтан Назарбаев Польша Сенатының Құрметті қонақтар кітабына естелік жазба қалдырды.
Польша саясаткерлері Елбасы сапарына айрықша мән береді.
Мәселен, Еуропа Парламенті төрағасының орынбасары, Польша Сеймінің депутаты Рышард Чарнецкий:
– Қазақстан Польшаның саяси және экономикалық тұрғыдағы стратегиялық әріптесі болып табылады. Яғни, Президент Н.Назарбаев пен А.Дуданың кездесуі айрықша стратегиялық маңызға ие. Қазақстанның Ресей мен Түркия арасындағы мәмілегерлік рөлі туралы хабардармыз. Орталық Азиядағы көшбасшы елмен әріптестікті нығайтуға біздің еліміз де мүдделі, – дейді.
Жалпы, тарихқа көз жүгіртсек, Ұлы Дала елі мен Балтық теңізі жағалауындағы елді сабақтастырған талай құнды деректер мен оқиғаларды байқауға болады. Әріден тарқатсақ, осыдан аттай сегіз ғасыр бұрын ұлты поляк Ватикан шіркеуінің монахы Бенедикт Полак қазақ даласы хақында, қазақ халқы турасында құнды деректер жазып қалдырыпты. ХVІІІ ғасырдан бастап тағдыр тәлкегімен Қазақ даласына жер аударылғандардың арасында поляктың ғұлама ғалымдары, шығармашылық интеллигенция өкілдері де аз емес. Бұл орайда, Адольф Янушкеевич, Густав Зелинский, Бронислав Залесский сынды тұлғалардың есімі алдымен тіл ұшына оралады. Қазақтың мың әнін түгендеген Затаевичтің еңбегі өз алдына бір төбе. Хакім Абай Адам Мицкевичтің өлеңдерін табиғи бояуын, ішкі құнарын сақтай отырып тәржімалағаны белгілі. Сол сияқты, Абайдың өлеңдері де поляк тіліне аударылған.
Тарих дауылымен Қазақстанға қоныс аударған поляктар қазақтардың бауырына тартқанын, «Бүтін дәнді бөліп жеп, жарты дәнді жарып жеген» жақсылығын әлі күнге ұмытпақ емес. Қазіргі таңда Қазақстанда тұратын 40 мыңға жуық поляк диаспорасының өкілдері де оны үнемі алғыс сезімдерімен еске алады.
Мәселен, Польша-Азия сауда палатасының президенті Януш Пехочиньский:
– Қазақстан біздің ел үшін саяси, экономикалық қана емес, адами қатынас тұрғысынан да сенімді әріптес. Біз Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде Сіздердің поляктарды қабылдағандарыңызды есімізде сақтаймыз. Қазір Қазақстанда 30 мыңнан аса поляк тұрады. Олардың жағдайлары жақсы. Қазақтарға өткен тарихтағы жасаған жақсылықтары үшін де, қазіргі іс-әрекеті үшін де алғыс білдіреміз, – дейді.
Бүгінгі таңда да екі халықты жақындастыратын дүниелер көп. Қазақстандағы поляк диаспорасының саны қанша екенін жоғарыда айттық. Сол сияқты Польшаның Краков, Варшава, Познань сынды ірі қалаларындағы белді білім ордаларында «Болашақ» бағдарламасы бойынша 500-ден астам қазақстандық жастар білім алуда. Мемлекет басшысы осы сапар аясында Польшаның жоғары оқу орындарында білім алып жатқан қазақстандық студенттермен де кездесті. Елбасы олардың үздік оқуына тілектестік білдіріп, алған білімдерін өз елінің игілігіне пайдалануға шақырды.
Жалпы, Польша мен Қазақстан арасындағы дипломатиялық қатынастардың жолға қойылуы еліміз Тәуелсіздік алған кезеңнен басталады. Балтық теңізінің жағалауында қоныс тепкен ел Қазақстанның тәуелсіздігін танып, мойындаған алғашқы мемлекеттердің бірі саналады. Араға көп уақыт салмай алдымен Алматыда дипломатиялық елшілігін ашса, 1999 жылы Варшавада біздің дипломатиялық өкілдігіміз ашылды. Қазіргі таңда бұл шағын дипломатиялық өкілдік Польша Республикасындағы Қазақстанның елшілігі болып кеңейтілген.
Ал келер жылы Астанада өтетін ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесіне Польшаның қатысуға тілек білдіргені екіжақты қатынасты одан әрі дамытуға серпін беретін фактор болмақ.
Польша Үкіметі алдағы уақытта Еуропа мен Азияда үлкен күш-қуатқа ие болатын бірлескен жобаларды жүзеге асыруға ниетті екенін үнемі айтып келеді. Екі елдің де Азия инфрақұрылымдық инвестициялар банкі құрылтайшыларының қатарында екендігі сауда және инвестициялық қатынастарды бірлесіп дамытуға оң ықпалын тигізуге тиіс.
Бүгін Варшавада Қазақстан-Польша бизнес форумы өтеді. Форум Қазақстан мен Польшаның іскерлік ортасының сауда-экономикалық белсенділігін арттыруға бағытталған. Шараға екі ел Президенттері қатысады деп күтілуде.
Арнұр АСҚАР,
«Егемен Қазақстан» –
Варшавадан
Суреттер Президенттің баспасөз қызметінен алынды
