Нағыз би мерекесі

Астанада қыркүйектің 10-ы мен 17-сі аралығында III Халықаралық балет әртістерінің байқауы өтеді деп күтілуде. Құрылтайшысы әрі ұйымдастырушысы «Балет және ұлттық биді дамыту мен қолдау қоры», ал бас серіктесі Қазақстан Республикасы Тұңғыш Президентінің қоры болып табылатын аламанның қазылар алқасына Мария театрының этуалі, «Астана Опера» мемлекеттік опера және балет театрының көркемдік жетекшісі, Қазақ ұлттық хореография академиясының ректоры Алтынай АСЫЛМҰРАТОВА жетекшілік етпек. Біз осы шараға орай балет жұлдызынан халықаралық байқаудың ерекшеліктері туралы айтып беруін сұрадық. – Алтынай Абдуахимқызы, соңғы жылдары жер-жерде жаңа жобалар бой көтеруде. Елімізде мұндай ірі форум не мақсатпен өткізілетінін айтып берсеңіз. – Жалпы, байқау атаулының түпкі мақ­саты бір. Біріншіден, шеберлік мек­тебі қалыптасады. Екіншіден, өнерді барын­ша халыққа жақындату, хорео­гра­фия өнерін дәріптеу, класси­ка­лық балет дәстүрін сақтау және дамыту, дарынды жас әртістерді анық­тап, ынталандыру, Қазақстанның мәде­ни имиджін өсіру. Жарыс жылнамасы жағынан онда­ған жылдық тарихы бар елдерде, атап айтсақ, Мәскеу және Варна халық­аралық балет конкурстарын сағына күтетін мәдени оқиғаға айналғалы қашан, тұтастай алғанда, оның өнер­дің осы түрінің қосар үлесі мол бол­мақ. Соны­мен қатар, әртістердің шығар­ма­шылық кескін-келбеті, табиғи мінезі қалыптасып, шеберлік ширатылады, байқау бағдарламасын әзірлеу үстін­де балет өнері иесінің техникасы, әдіс-тәсілі молаяды. Себебі, мұндай сәт­те әр үміт­кер өз мүмкіндігін барын­ша то­лық көрсетуге тырысып бағары сөзсіз. – Халықаралық жобаға қаты­су­­шы­­­лар­ға қандай талаптар қойы­лады? – Жобаға Қазақстан, Ресей, Орта­лық Азия елдерінің, сондай-ақ, Еуропа мен Жапонияның 17 мен 25 жас аралығындағы әртістері қатысады. Бұған дейінгі екі дода Мәдениет ми­нистрлігінің қолдауымен өткен бола­тын. 2006 және 2009 жылдарғы бәсе­кеге Болгария, Ресей, Украина, Қытай, Қырғызстан, Өзбекстан ел­дері­нің өкіл­дері қатысты. Бұларға қара­ған­да, биылғы байқаудың ауқымы әлде­қ­айда кең деуімізге толық негіз бар. Жүлде қорында әйелдер мен ер­лер арасында жеке-дара гран-при, бірін­­ші, екінші, үшінші орындарға және үздік дуэт, «Үкілі үміт», заманауи хо­рео­графияны үздік орындағаны үшін, т.с.с ынталандыру жүлделері бар. Тағы бір артықшылығы, жобаға жұмыс берушілермен қатар әйгілі балет труппаларының директорлары босқа шақырылып отырған жоқ. Олар жеңімпаздардың арасынан өздеріне адам таңдауға құқылы... Кейде табан астынан тың шешім қабылдауға мәжбүр болатын жағдайлар кездеседі. Бәйгеде бақ сынаушы алдына жаңа жос­пар, айқын мақсат қоюды үйренеді. Өміріндегі ең қимас әсерлі сәтті тек осы сахна төрінен табуға талпынады, сеніммен сергек қимылдайды. – Сіз өзіңіз олардың бойынан қан­­дай қасиеттердің табылуын қалар едіңіз? – Ол мен үшін жеңіс биігіне көтеріл­мей, жаны бір сәт тыным тап­пай­тын нағыз күрескер, қиын­дықта рухы сынбайтын қажырлы адам болуы керек. Мұндай жоғары атаққа кәсіби дайын­дықта шаршап-шалдығуды білмейтін, техникалық тұрғыдан мінсіз әрі өзі­нің дара­лығы­мен, харизмасымен, әртіс­ті­лігі­мен ерекшеленетін, партиясын жете түсініп орындайтын жан лайық. – Яғни, театрдағы премьера туралы айтып отырған боларсыз? – Тек олай деп ойлаған дұрыс емес. Мәселен, үздік балет солистерінің арасында бәйгеге қатыса алатыны да, қатыса алмайтындары да кездеседі. Алғашқылары байқау вариациясында өздерін техникалық жағынан тамаша танытқанымен, ал әрі қарай спек­такльде толыққанды көсіліп кете алмайды. Екіншілері сахналық бей­нені сомдағанда, өздерін жайлы сезін­генімен, керісінше бәсеке үстінде барын жоғалтып алып жатады. Солай десек те, тарихта танымал таланттарға айналған байқау лауреаттары өте көп. Оған мысал іздесеңіз, Рудольф Нуреев, Наталья Макарова, Михаил Барыш­ников, Владимир Васильев, Екатерина Максимова…есімдері жарқын дәлел. – Бекзат өнерді дамытумен қатар байқаудың алдында тағы қан­дай мақсаттар тұр? – Бастысы, жас астанамызға, жас театры­мызға әлем жұлдыздарының на­зарын аударту. Мұнда барлық нәр­се көз ілеспес жылдамдықпен дамып келеді. Балет мектебі қарқынды өсу­де, қыркүйекте алғаш рет еліміз­де Қазақ ұлттық хореография академиясы салтанатты жағдайда ашылды. Мем­лекет басшысы отандық өнер ошағына басшылық етуді маған сеніп тапсырды. Осы сенімді лайықты ақтау – парызым. «Жүз рет естігеннен гөрі бір рет көрген артық» демекші, мына жоба да сондай маңызды. Бұлар әлемге әйгілі хореографтармен тығыз қарым-қатынас орнатып, ынтымақтаса жұмыс істеудің ашық алаңы болады деп үміттенеміз. – Қазылар алқасы құра­мы­мен жақынырақ танысуға бола ма? – Менің ойымша, маңызды мәселе бұл емес. Маған сондағы көңіл-күй қымбат. Сөз жоқ, қазылар алқасы әділ болуы керек, бірақ, сонысына қоса шынайы тілекші, қамқор, достық рәуіште бағаласа, қанеки. Олардың бәрі сөзсіз өз ісінің білгірлері, нағыз кәсіби мамандар, себебі, халықаралық мәртебесі бар балет бәсекесіне әйгілі тұлғаларды шақырғанда, біз осыған ерекше мән бердік. Меніңше, олардың бойында осы қасиеттердің бәрі бар. Біз қолқа салғандардың бәрі ұсы­нысы­­­мыз­­ды қуана құп алды. Қазіргі таңда қазы­­лар алқасы құрамына Мажарстан ұлт­тық балетінің дирек­торы, керемет биші әрі хореограф Тамас Золимози, Қытайдың үздік хорео­графы, Бейжің би академиясының про­фесс­оры, Қытай Ұлттық би қауым­дас­­тығы балет комитетінің вице-прези­денті Сяо Сухуа, әйгілі балетмейстер Иржи Килианның ассистенті, дарынды хореограф Стефан Жером­ский, жуырда ғана «Астана Опера» театры­ның сахнасында Ролан Пети­дің «Париж Құдай-Ана соборы» спек­таклін қойған италиялық балетмейс­тер Луиджи Бонино, Словакия Ұлт­тық театрының балет директоры Йозеф Долински, «DANCE OPEN» халық­ара­­лық балет фестивалінің негізін қалау­­шы Василий Медведев еніп отыр. Қазы­лар алқасының жауапты хат­шы­сы ре­тінде Балет байқаулары халық­ара­­лық феде­ра­циясының бас директоры, «Балет» журналының «Би серісі» сый­­лы­­ғы­­ның лауреаты Сергей Усанов бекі­­тіл­ді. Оның осы тектес шараларды ұйым­дас­­тырып, өткізудегі тәжірибесі өте мол. – Астанада өтетін III халықара­лық балет әртістеріне қандай тілек айтар едіңіз? – Әрине, алдымен мен оларға сәт­ті­лік тілеймін. Жүрек тол­қытар нөмір­­лер күтемін. Би мерекесі – жаңа­шыл­дық пен жас­тық­­тың мәресі! Балет жарысына қатысу­шылардың өнерін тама­шалауға асыққан жанкүйер өте көп. Сон­дық­тан, мұндай сәт күнде қай­талана бермейтіндіктен, мен олар­ға «жан­дарыңды салып, шабыттана билеңдер» дегім келеді. Сонда арман-үміт сөзсіз ақталады. – Әңгімеңізге рахмет. Әңгімелескен Қарашаш ТОҚСАНБАЙ, «Егемен Қазақстан»