Ақын рухымен сырласу

Қасым Аманжолов – 100

«Өзге емес, өзім айтам өз жайым­ды», – деген едіңіз-ау, аяулы Қасым аға! Ендеше, айтыңызшы, тыңдап көрейік. «Аманжол Рақымжанның Қасымымын, Мен қалған бір атаның ғасырымын. Біреуге жұртта қалған жасығымын, Біреуге аспандағы асылымын. ...Өмірге келер әлі талай Қасым, Олар да бұл Қасымды бір байқасын. Дауылдай өртке тиген өлеңімді Қасымның өзі емес деп кім айтасың?!» Осылайша жыр дауылын сапырып ғұ­мыр кешкеніңізге қалың қазақ жұр­ты еш шүбә келтіріп көрген емес. Бү­гінде туған халқымыздың ортасында жүрсеңіз, «Қасым Аманжолов ақын 100 жасқа толды» деп алақайлап бөр­кімізді аспанға атар едік. Бірақ, «өзі де, көзі де жоқтың» кері болғандай... Мұқағали Мақатаевтың туғанына 80 жыл толуының жер-жерлерде ата­лып жатқанына шүкіршілік етеміз. Ал сол Мұқағали көзі тірісінде: «Бүгін менің туған күнім, Ой, пәле-ай! Мына адамдар неғып жатыр тойламай?! ...Мына дүние неге жатыр үндемей?! Алаулатып тойдың шоғын үрлемей. Құшақ-құшақ гүл шоқтарын лақтырып, – Мынау – шапан, – Мынау – атың, мін! – демей?!» – деп налығаны да есімізде. Қасым аға-ау, кейде тірілердің сөй­те­тіні бар. Сіздің де: «Берсең бер, бермесең қой баспанаңды, Сонда да тастамаймын астанамды. Өлеңнің отын жағып жылытамын, Өзімді, әйелімді, жас баламды», – деп ашынғаныңыз енжар жандарға шы­ғарған үкімдей еді-ау. Мұқағали екеуіңізді теміржол рельсі­нің қос тағанындай етіп қатар алуы­мыз­дың да өз жөні бар. Өйткені, біздіңше, екеуіңіздің болмыстарыңызда рухтық бір­тұтастық, керемет құдіретті ұқсас­тық бар­лығын сезінетіндейміз. Сіз жа­йында енді Мұқағалидың өзін сөйлетіп көрейікші: «Дейсіңдер-ау! Қасымның несі басым?! Қасым солай болмаса, несі Қасым. «Ақынмын» деп қопаңдап жүргендердің Әммесінен Қа­сым­ның десі басым. ...Жеді, Тынды... Керемет дерттер төніп, Кең кеудеде кетті ғой  кектер сөніп. Қасым деген - қалғыған жанартау ғой, Жанартау ғой, Жанды да кетті өртеніп. ...«Бір күй бар домбырамда...» (Иесі Қасым ), Қасым солай болмаса, несі Қасым!? Жыр бәйгеге аттанған адам болса, Сөредегі Қасымын есіне алсын!..» Біздің де мақсатымыз – Мұқағали сө­зі­мен қайталасақ, «Қасымын есіне алсын!..» деген ойдан туындайтын жай. Отан соғысы майданына аттанып, Орал өңірінің тұсынан өтіп бара жат­қаныңызда: «Оралым, менің Оралым, Кетейін алып майданға, Айтпақшы, қайда бораның?!» – деп бо­ранның өзін майданға ала кетпекке, кек толы жүрегіңізді жауға бомба етіп жаруға даяр едіңіз. Ал жауды жеңіп, елге оралып келе жатып: «Келемін қай­тып, өлеңімді айтып», – деумен бейбіт-бағзы өмір­дің жы­рын қайта толғаған едіңіз. «Өзім ту­ралы», «Дариға, сол қыз» аты өлең-ән­деріңізге қоса, композиторлар Әб­лахат Еспаев пен Мұрат Ыбыраев­тар­дың сіздің «Ақ сәуле», «Ту­ған жер» атты жыр­лары­ңызға жазылған әндері Қазақ радиосы мен теледи­дар­ларының алтын қорына еніп, сан сахналардан шырқалып келеді. Жә, жетер, қайран Қасым аға, әй­теуір, еліңіз аман, жұртыңыз тыныш. Есіл ерін қандай жұрт елеусіз қалды­рар дейсіз. Ұйқыға бейімдеу халықпыз ғой, мүмкін, ояна алмай жатқан шы­ғар­мыз. Айтпақшы, Қасымның кіндігін кескен, туып-өскен өлкесі Қар­аған­ды мен Қарқаралысы, армысыздар!? Өзгені қайдам, әйтеуір, халықтың ересек буыны дауылды жыр сұңқары Қасым ақынын мәңгілік қастерлеп, естерінде сақ­тайтынына титімдей де күмән жоқ. Рухы­ңызға тағзым етеміз, асыл ағатай! Тұяқберді ШӘМЕЛОВ, Қазақстанның халық әртісі, Құмарбек СЫДЫҚҰЛЫ, ҚР мәдениет қайраткері. Алматы.