Өткен күндерден сыр шертетін жазбаларға қарағанда, Әулие ата жерінде алғаш рет музей 1931 жылы Қарахан кесенесінің қасындағы молаға тиіп тұрған шағын үйден ашылған екен. Талай көне жәдігерлерді төріне жинаған бұл ескі үй талай тарихты бастан өткеріп, соғыс жылдары есігінің алдында бір күзетшіден басқа қызметкері де болмапты. Бүгінде Жамбыл облыстық тарихи-өлкетану музейінің өз алдына зәулім ғимараты бар. Және әр бөлмесі, әр бұрышы, әр сөресі көне жәдігерлерге тола бұл ғимаратқа келушілер қатары көп.
«Мөп-мөлдір көздің қарасын, Тараздан ғана табасың!» деп орта ғасыр ақыны Фирдоуси жырлағандай шынында көне қаланың бойжеткендері шетінен сұлу болғанына күмәніміз жоқ. Мына бір биші қыздың мүсіні Х-ХІІ ғасырларда қоладан құйылыпты. Бұл жәдігер 1964 жылдың 13 тамызында орталық стадионның маңынан 1,5 метр тереңдіктен табылған.
Ал киіз үй пішіндес шырақ пен тізерлеп отырған кісінің (Х-ХІІІ ғасыр) мүсіні, үш аяқты шам мен бүйіріне Құран аяттары жазылған жазуы бар құмыра да сол жылдары орталық базардың орнынан қазып алыныпты.
Бүгінде көне қала орнында қазба жұмыстары қолға алынған. Археологтар Тараз қаласының әр кезеңіне жататын жәдігерлер, оның ішінде алтын, күміс, мыстан жасалған әшекей бұйымдар сияқты құнды жәдігерлерді топырақ астынан аршып алды. Тіпті біршама жақсы сақталған ортағасырлық ыдыс қоймасы да табылды. Бұл табылған жәдігерлерден көшпенділердің қолтаңбасын тайға таңба басқандай анықтауға болады. Алдағы уақытта бұл жұмыстар жалғасын тауып, көне шаһардың тіршілігінен сыр шертетін дүниелер көптеп табылатынына сенім мол.
Оралхан ДӘУІТ,
«Егемен Қазақстан»
