Бизнес ахуалды жақсартуға жалпыұлттық басымдық керек

Кеше Парламент Сенатында «Бизнестің құқықтары мен мүдделерін қорғауды заңнамалық тұрғыдан қамтамасыз ету және «Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасы мен мемлекеттің осы саладағы өзара іс-қимылы туралы» деген тақырыпта Парламенттік тыңдау болды. Оның жұмысына Сенат Төрағасы Қасым-Жомарт Тоқаев қатысып, сөз сөйледі. Өз сөзінде Қ.Тоқаев биз­нес­тегі азаматтардың құ­қық­тары мен мүдделерін заң тұрғы­сынан қорғауды қамтамасыз ету – өзекті мәселе екенін айтты. Одан әрі Төраға Мемлекет басшысы өзінің кезекті Жолдауында бизнес ахуал­ды түбегейлі жақсарту және оның аясын кеңейту – негіз­гі басымдықтарының бірі болып табылатынын атап өтті. Пре­зи­дент біздің алдымызға бұқара­лық кәсіпкерлік пен бәсе­келестікті одан әрі дамыту, бизнес шығын­дарын барынша азайту, мем­лекет көрсететін қызметтердің бір­қатарын бизнеске беру, баға мен тарифтерді белгілеуде ымыра­шылдыққа жол бермеу жөнін­де нақты міндеттер қойды. Осы міндеттердің орындалуы мем­ле­кеттің экономикадағы үлесін ІЖӨ-нің 15 пайызына дейін төмендетуге, ал шағын және орта бизнестің үлесін ІЖӨ-нің 50 пайызына дейін ұлғайтуға септігін тигізуі тиіс. Бұл – стратегиялық маңызы бар міндет, деді Қ.Тоқаев. Одан әрі Төраға елімізде кәсіп­керлікті мемлекеттік қолдау­дың заңнамалық және ұйым­дас­тыру­шылық негіздері қалыптас­қанын, ал кәсіпкерлерге салынатын салық­ты, оларға берілетін несиелер мен гранттардың шарттарын жеңіл­дету бойынша айтарлықтай жұ­мыстар атқарылғанын атап өтті. «Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасы мен «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры еліміздегі барлық кәсіпкерлерге үлкен көмек көрсе­туде. Елбасының тапсырмасы бойынша «Бизнестің жол картасы», «Агробизнес-2020», Индустриялық және инновациялық даму бағдар­ламалары әзірленіп, тиімді іске асырылуда. Биылғы жылдан бастап кәсіпкерлікті ынталандыру және дамыту мақсатында 2017-2021 жыл­дарға арналған "Тиімді еңбекпен қамту және бұқаралық кәсіпкерлікті дамыту бағдарламасын" іске асыру жұмысы басталды, дей келіп Қасым-Жомарт Кемелұлы мемлекеттің бизнес-ахуалды жақсарту үшін бар күш-жігерін салып отырғанын сөз етті. Сонымен бірге ол қабылданған шаралардың әлі де жеткіліксіз екенін тілге тиек етті. Ел экономикасының басым бөлігін әлі күнге дейін мұнай және тау-кен металлургиясы секторынан тұратын ірі бизнес құрайды, яғни экономиканы әртараптандыру тура­лы айту әлі ерте. ІЖӨ-дегі шағын және орта бизнестің үлесі 25 па­йыздан аспайды. Оның ба­сым бөлігі сауда және ауыл шаруа­шылығы салаларына тиесілі. Ал дамыған елдерде шағын және орта бизнес экономиканың негізгі арқауы болып табылады және ол ІЖӨ-нің 50 пайыздан астамын қамтамасыз етеді. Отандық бизнес-орта инновацияларды пайдалануда әлі де белсенді емес. Қазақстанның ІЖӨ-сіндегі инновациялық өнімнің үлесі 2015 жылдың қорытындылары бойынша шамамен бір-ақ пайызды құрағанын көлденең тартады. Біз Елбасы айқындап берген мін­дет­терге қайшы келіп отырған осын­дай ахуалдың не себептен орын алып отырғанын егжей-тег­жей қарап, анықтауымыз қажет, деді ол. Одан әрі Төраға осындай ахуал­дың орнап отырған себептері­не тоқталды. Көптеген дамыған елдерде, мысалы, Германияда мем­лекеттің қолдауына қарағанда кә­сіпорынның дербестігіне ба­сым­дық берілетінін атап өткен жөн. Мем­лекет кәсіпкерлікке техно­логияларды ұсыну, тиісті эко­но­микалық ақпарат беру, инно­вация­лық қызмет түрлерін ын­таландыру арқылы ғана қол­дау көрсетеді, деді ол. Біз еліміз­де­гі өндірістік және жоғары тех­нологиялы бизнесті дамытуға ерек­ше назар аударуымыз қажет. Мемлекеттік қолдау дәл осын­дай кәсіпкерлікке бағытталуы тиіс, оның ішінде оларды квази­мем­лекеттік сектор тарапынан тапсырыстармен қамтамасыз ету аса маңызды. Сондықтан, өндірістік бизнесті, атап айтқанда, келешегі зор деп саналатын салаларды ынталандыруда мемлекет өндіріспен айналысатын кәсіпкерлерді іріктеп, соларға қолдау көрсетіп, неғұрлым қолайлы жағдай туғызуы қажет. Бұл салық салу жүйесіне де қатысты. Өндіріспен айналысатындарға елеулі артықшылықтар ұсынылуы қажет. Кәсіпкерлердің қызметіне қатаң бақылау жүргізіп, оларды бірден жазалау шараларын қолдан­ғаннан гөрі, сондай жағдайларды болдырмаудың амалдарын қарас­тырып, ескерту жасау тетіктеріне көшу қажет. Сөзінің қорытындысын­да, Қ.Тоқаев Президенттің жаңа Жол­­­д­ау­ындағы талаптарды іске асы­ру шең­берінде экономика сала­сын­дағы қылмыстарға қолданылатын жаза­­лар­ды жеңілдетіп, кәсіпкерлік ор­т­адағы құқық бұзушылықтарға қа­тысты санкциялар қолдану мәсе­лесіне салмақты түрде қарағанымыз жөн екенін атап көрсетті. Парламенттік тыңдауда «Ата­ме­кен» Ұлттық кәсіпкерлер пала­тасы басқармасының төрағасы Абылай Мырзахметов негізгі баян­даманы жасап, бизнес-ахуалды жақсартудың жолдары туралы айтты. Оның ойынша, алдымен салық салуды жеңілдету керек екен. Салықтық әкімшілендіруді жеңілдету, берілетін жеңілдіктерді дұрыс арнаға бұру маңызды міндет дей келіп ол: «Бүгінгі таңда осы мәселені кеңінен сараптау керек. Салықтық шаралар инвестиция тартуға, отандық экономиканың өндірістік саласын дамытуға қызмет етуі керек. Бизнес-ахуалды жақсартудағы екінші мәселе ШОБ-тың дамуына еркіндік беріп, оны мемлекеттік реттеуді азайту қажет. Бұл тұрғыда тексерістер мен бақылауларды барынша азайтқан жөн», деді ол. Парламенттік тыңдауда А.Мыр­­зах­­метовтен басқа Бас про­ку­рор­дың орынбасары Марат Ахмет­жанов, Ұлттық экономика ми­нистрі Тимур Сүлейменов, Қар­жы министрі Бақыт Сұлтанов, «Шетел­дік инвесторлардың қазақ­стандық кеңесі» ассоциациясы басқармасының төрағасы Ульф Вокурка, Қарағанды облысы әкімі­нің орынбасары Марғұлан Кәрі­беков және т.б. сөз сөйледі. Отырысты модераторлық етуші Асқар Бейсенбаев қорытындылап, бүгінгі таңда елімізде кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдаудың құқықтық және ұйымдастырушылық негіздері толық қаланған және соңғы жыл­дары іскерлік жағдай жақсаруда деп айтуға барлық негіз бар екенін айтты. Құрылған экономикалық инс­титуттар тұрақты экономикалық өсімге тікелей ықпал етеді. Ал эко­­номикалық өсімнің негізгі эле­менттерінің бірі – жекеменшік құқығын қорғау болып табылады. Қазақстандағы бизнес құқығы мен мүддесін қорғауды заңнамалық қамтамасыз етуде бүгінгі тыңдау­да айтылған ұсыныстар мен ескерт­пелердің барлығының да үлкен тәжірибелік құндылықтары бар және алдағы уақытта Сенат депутаттары, мемлекеттік органдар оларды зерделеп, өз жұмысында ескеретін болады, деді. Отырыстың аяғында Парла­мент­тік тыңдаудың ұсыным жоба­лары қабылданып, іске асырылуы үшін олар Үкіметке, салалық орта­лық және жергілікті атқарушы ор­гандарға, тиісті ұйымдарға жібе­рі­летін болды. Жақсыбай САМРАТ, «Егемен Қазақстан»