Отырысты Мәжіліс депутаты, «Нұр Отан» партиясы сайлауалды бағдарламасының «Бірлік пен келісім» бағытының кураторы Мәулен Әшімбаев ашып, жүргізіп отырды. Шараға Ақпарат және коммуникациялар министрі Д.Абаев, Мәдениет және спорт вице-министрі А.Райымқұлова, Парламент депутаттары, руханият саласының көрнекті қайраткерлері, ғылым мен шығармашылық өкілдері қатысты. Отырыс бейнеконференция арқылы барлық өңірлердегі осы іске қатысты азаматтарға көрсетіліп отырды.
Өзінің кіріспе сөзінде М.Әшімбаев Елбасының аталған мақаласында қоғамымыз көптен күткен мәселелер айтылғанын жеткізді. Мақалада Президент тұтас қоғамның және қазақстандықтардың санасын жаңғыртудың нақты бағыттарына тоқталған. Біздің ұзақ мерзімді мақсатымыз айқын, бағытымыз белгілі. Ол – әлемдегі ең жоғары дамыған 30 елдің қатарына қосылу. Сол арқылы тәуелсіздігімізді мәңгілік ету және жаһандану заманының түрлі сынақтарына қарсы тұрып, ұлтымызды аман сақтап қалу. Сондықтан Қазақстан үшін сананы жаңғырту– ұлтты және тәуелсіздікті сақтап қалу деген сөз. Бұл мақсатқа жету үшін экономикалық және саяси жаңғырумен қатар, рухани жаңғыру қажет. Рухани жаңғырусыз саяси және экономикалық реформаларда үлкен жетістіктерге жету қиын болатыны сөзсіз. Сондықтан Елбасы осы бағытта біраз бастамаларды көтеріп отыр, деді ол өзінің сөзінде.
Кеңесте алғашқы сөзді белгілі мемлекет және қоғам қайраткері Мырзатай Жолдасбеков алып, қаралып отырған мәселеге байланысты өзінің мазмұнды ойларын ортаға салды. Ол Президенттің мақаласы руханият саласында жүрген адамдардың бәрін үлкен қуанышқа, мақтаныш сезімге бөлеген мақала болғанын айтты. Мақала тұжырымы үлкен, стратегиялық маңызы терең, деді М.Жолдасбеков. Одан әрі шешен қазақ даласында ата-бабаларымыздың азуын айға білеген талай мемлекеттер орнатқанын еске салып өтті. Өзінің Ұлытаудың етегінде берген сұхбатында Елбасы соның бәрін айтып, біз – сол мемлекеттердің мұрагеріміз. Қазақ халқының ешкімнен ұялмайтын тарихы бар және ол тұтастану, бірігу тарихы деген еді. Шынында да дәл солай, дей келіп, М.Жолдасбеков кейінгі қорлықпен өткен замандарды да ауызға алды.
Таптық көзқарас дейтін дәуірде тарихымыз саясаттың қолшоқпарына айналып кетті. Дүние жүзінде эпос тудырған халық бесеу ғана болса, соның бірі – қазақ. Сол байтақ эпостың ішінен бізге кедей болғаны үшін «Қамбар батырды» ғана оқытты. Барлық тарихымызды өзгелер жазды... Қазір өз мамандарымыз тарихымызды жаңғыртып, қайта жазып жатыр, деді мемлекет және қоғам қайраткері. Президенттің мақаласы туралы айтқанда шешен оған Елбасының бірден келмей, ішінде пісіріп, әбден қайнауы жеткен уақытта ғана шығарғанын мәлімдеді. Президенттің мақаласы – болашаққа тұтасып, ұлттық кодымызды берік сақтаған ұлт ретінде жетуімізді мақсат еткен бағдарлама. Осы жүкті көтеруге бәріміз белсене атсалысып, тек оны науқаншылдыққа айналдырмауымыз керек, деді ол.
Осыдан кейін Ақпарат және коммуникациялар министрі Дәурен Абаев Президенттің бағдарламалық мақаласын іске асыру бағытында бүгінгі таңға дейін БАҚ беттерінде атқарылып жатқан жұмыстар туралы қысқаша ақпарат беріп өтті. Соның ішінде мыңдаған мақала мен бейнематериалдардың жарық көргенін айтты. Тұтас ұлттық жаңғыруды көздеген бағдарлама жалаң насихатпен жүргізілмейді. Сондықтан біздің министрлік арнайы жоспармен ақпараттық қолдаудың негізгі мақсатты топтары мен ақпараттық жүйелеу жұмыстарын атқару үстінде, деді ол. Сөзінің соңында министр кеңес мүшелерінің кейбір сұрақтарына жауап берді.
Сөз кезегі тигенде Мәжіліс депутаты Сауытбек Абдрахманов Президенттің бағдарламалық мақаласын оқығанда өзінің есіне қысқы тоңды жібітіп, жыл әкелетін «Алтын күрек» желі түскенін айтты. «Сәуір болмай, тәуір болмас» демекші, нақ осы сәуір айында «Алтын күректей» болған бұл мақала – іргелі еңбек, арғы-бергіні қопарып қозғаған зерттеу деуге болатын тұжырым. Экономикалық және саяси модернизациялар шешіліп болған кезде солардың өзегіне айналатын осынау рухани жаңғырудың қолға алынуы біздің жан-жүрегімізді тебірентті. Адам өзгермей, қоғам өзгермейді, қоғам өзгермей заман өзгермейді. Осы тұрғыдан қарағанда, мақала өте үлкен мәселелерді көтеріп, алдымызға үлкен міндеттер қойып отыр, деді ол.
Одан әрі мақала көтерген кейбір мәселелер туралы өзінің ойларын айтты. Соның ішінде латын әліпбиіне ерте кіріспей, үлкен дайындықпен келудің маңызына тоқталды. Соның ішінде латын әліпбиіне асығыстықпен көшкен Өзбекстанның бұл салада әлі күнге көздеген табысқа жете алмағанынан нақты мысалдар келтірді.
А.Байтұрсынов атындағы «Тіл білімі» институтының директоры Ерден Қажыбек өзінің сөзінде өркениетті елдердің бәрінде ең басты мәселе – ұлттық мәселе екенін атады. Одан әрі тіл маманы ретінде латын әліпбиіне көшу туралы өзінің мазмұнды пікірлерін ортаға салды. Біз латын әліпбиіне көшпейміз, оған ораламыз, өйткені, біз оны бұрын қолданғанбыз. Бұл істе қиыны тек емле ғана болады. Біздің латын әліпбиіне көшуіміздің маңызды мәндерінің бірі – қазақ халқының түркі әлеміндегі геосаяси орны. Исі түркі әлеміндегі ең іргелі тарих, ең бай тіл, ең терең мәдениет қазақ халқында. Бәрі де қазақтан шығып, өзге жұрт болып кетті. Сондықтан, Мағжан айтқан қарашаңырақтың түркі халықтарын тұтастыратын латын әліпбиінде болуының осындай да маңызы бар. Жылдың аяғына таман ғылыми негізделген латын әліпбиінің нұсқасын дайын етеміз, деді ол сөзінің соңында.
Е.Қажыбек сөзін аяқтағанда оған бірнеше сұрақ қойылды. Соның ішінде жазушы Алдан Смайыл латын әліпбиіне қазақ тілі ғана көшетіні қалай, орыс тілінде шығатын дүниелердің бәрі сонда кириллицада қала бере ме? – деген сұрақ қойды. Оған қазақ тілінде оқылатын баспа дүниенің бәрі латын әліпбиінде, ал орыс тілінде шығатындар кириллицада қалып, оқытыла беретіндігі айтылды. Сөйтіп, қазір ағылшын тілі латын әліпбиімен оқылатыны сияқты орыс тілі кириллицамен қала беретіндігі жеткізілді. Сондықтан мұның ешқандай қарама-қайшылығы жоқ екендігі түсіндірілді.
Ал, «Егемен Қазақстан» газетінің басшысы Дархан Қыдырәлі мақаланы Елбасының өзі айтқан: «тарлан тарихтың жасампаз бүгіні мен жарқын болашағының көкжиектерін үйлесімді сабақтастыратын ұлт жадының тұғырнамасы» деп атауға болатын сияқты деген ойын ортаға салды. Расында, мақала сананы сілкіндіреді, ойды отарсыздандырады, жадыны жаңғыртады, ұлысты ұйыстырып, біртұтас ұлт болып қалыптасуға шақырады, деді ол. Сондай-ақ мақалада латын әліпбиіне көшу ғана емес, көптеген өзекті мәселелердің көтерілгенін де атап көрсетті. Әлемдік өркениетке кірудің сиқырлы таяқшасы жоқ, оған біздің ілесе алмай жатуымыздың себебі – әмбебап үлгінің жоқ болуына қарамастан, бізге дамудың сырттан таңылуы. Әлемдік өркениетке әрбір ұлт өзінің дербес үлгісімен жетуі керек, дей келіп, оны Президент ұлттық код деп атағанын айтты.
Отырыс барысында Мәжіліс депутаттары – Халық қаһарманы Бақытжан Ертаев және Бекболат Тілеухан мырзалар сөз алып, Елбасының мақаласында айтылған елді рухани жаңғыртудың бағыт-бағдарларына қатысты өз ой-тұжырымдарын ортаға салды. Талқылауға «Мирас» кеңесінің өңірлердегі мүшелері де қатысып, тұщымды ойларын бөлісті.
Жиынды қорытқан Мәжіліс депутаты Мәулен Әшімбаев бүгінгі отырыста аса маңызды, құнды пікірлер айтылғанын, бұл орайдағы мәселелер «Мирас» кеңесінің алдағы отырыстарында да талқыға түсетінін атап өтті.
Жиын қорытындысы бойынша айтылған ұсыныстар мен пікірлер құзыретті органдарға жолданатын болды.
Жақсыбай САМРАТ,
«Егемен Қазақстан»
