Өнеркәсіптегі өзекті мәселелер

Жер жәннаты Жетісу негізінен ауыл шаруашылығын өркен­детуге тиімді аймақ ретінде та­ныл­ғаны белгілі. Қоғам дамуын­дағы оң өзгерістер өзге сала­лардың да қарқынды дамуына жол ашып, жаңа үрдіске ие бо­лып отыр. Әрине, бұл бағытта Елбасының тікелей тапсыр­ма­сымен қолға алынған үдемелі индустриялық-инновациялық даму бағдарлама­сының ерекше екпінге ие екенін көреміз. Өңірде өткен жылы осы бағытта 10 жоба жүзеге асыры­лып, өнеркәсіп тауар­ларын өндіру көлемі едәуір артқан. Биылғы жылдың өткен мерзімінде сала­да­ғы өнім көлемі 119,4 млн. теңгеге жеткенімен ол бүгінге шек емес десек, оның ауқымын кеңейту ба­ғытында тың бастамалар легі бар. Биыл ғасырлар бойы аңсаған тәуелсіздігіміздің 20 жылдығы тойланатын жыл. Демек, еліміздің өркендеуіне серпін беретін ма­ңыз­ды жобаларды іске асырудағы жетісулықтардың қарқыны ерекше болатыны заңдылық. Өйткені, өңірде тұтынушы талғамынан шыққан қант, шыны ыдыстар мен ірі қара мен жылқы терісінен сапалы былғары дайындау, кар­тон­нан орама шығару, тағы басқа өзекті мәселелер алға қойылған. Республика бойынша сыра ашыт­қысын, картонды бұйымдар, қуат­тылығы жоғары электр желілері үшін бетон, металл тіректер, мы­рышталған металл құрылғылар шығарып, бәсекеге қабілеттілік­терін танытқан өндіріс орын­дарының қатары толығу үстінде. Олар өндірген өнімге елімізбен қатар шетелдіктер де жоғарғы сұ­раныс танытып отырғанын айту­­ға болады. Астанада өтетін «Қазақ­стан­дық мазмұн – 2011» атты өңірлер­дегі өнім шығарушылардың рес­публикалық форумы мен көрме­леріне Жетісудан «ҚазГео­Синте­тик» «АзияЭлектрик» «ГолдПродукт» жауапкершілігі шектеулі серіктестіктері, «Фудмастер» акционерлік қоғамы мен «Шелек жеміс-көкөніс зауыты» қатысып, өз өнімдерінің сапасын жарқы­рата көрсетуге мүмкіндік алды. Сонымен қатар жоғары иннова­ция­лық технологияларды пайда­лан­ған кәсіпорындар қатарында Германия мен Швейцарияның тех­­но­логияларын пайдаланып, алькоголсіз сусындар мен ыдыстарға арналған полиолефиндік тығын­дар шығаратын «Bericap Kazah­stan» және елімізде ғана емес таяу шет елдерге сұранысқа ие «Полпан» сауда маркасындағы панельдер өндіретін цехты және басқа да жоғары технологиялық кәсіп­орындарды жатқызуға болады. Жыл басынан бері он екі жаңа өнеркәсіп нысандары пайда­лану­ға берілсе, үш кәсіпорынның өндірісі кеңейіп, 500-ге жуық жаңа жұмыс орындары ашылды. Олардың көпшілігі азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ететін тағам өнеркәсібі мен мемлекеттік тұрғын үй бағдарламасын жүзеге асыруға қажетті материалдар шы­ғарумен айналысып келеді. Биылғы меже күрделі екенін көреміз. Өңірдегі индустрия­лан­дыру картасы аясында ағымдағы жылы жалпы құны 8,1 млрд. тең­гелік 8 жобаны пайдалануға беру міндеті тұр. Алғашқы жар­ты­жыл­дықта оның 5-еуі, екінші жарты­жыл­дықта 3-еуі жүзеге асырыл­мақшы. Демек, биыл жаңа жобалар нәтижесінде 533 жұмыс орны ашылады деп күтілуде. Өңірдің экономикалық-әлеу­меттік дамуына қосатын аталған жобалардың тиімді үлесі жайлы айтсақ, инвестициялық бастама негізінде «Hyundai» жүк авто­көлік­тері мен автобустарын құ­рас­тыру, жеміс-жидек пен көк­өніс­тердің жыл бойғы өндірісіне, профильдік құбырлар, мал мен құсқа арналған қоспалар өндіру­ге, сүт және ет өнімдерін қайта өндеуден өткізуге қол жеткізілді. Сондай-ақ, еліміз үшін өндіріске жаңа аккумулятор батареялары түр­лері шығарылатынын да мақ­та­нышпен айтқанның артықтығы жоқ. Нарықтың алғашқы жыл­да­рында-ақ Іле ауданы өнеркәсіп са­ла­сын өркендетуімен ерекшеленді. Осындағы «Компания Sonik», «Кор­мовик-Евротехнология» серіктестіктері, Талғардағы «Байсерке-Агро» ұжымдары жаңашыл­дығы­мен тәуелсіздігіміздің мерейіне айтулы табыстарымен барғалы отыр. Халықты жұмыспен қамти­тын жаңа өндіріс орындары әлі де бар. Үдемелі индустриялық-инно­ва­циялық даму бағдарлама­сы­ның 2010-2014 жылдарға арнал­ған негізгі қозғаушы күші қайта өңдеу өнеркәсібін дамытумен ерек­шеленуде. Қайта өңдеу өнер­кәсібінің облыс көлеміндегі жал­пы үлес салмағы биыл 78,5 пайызға жетіпті. Азық-түлік мол­шылығының берік қорын жа­сау­да өңірде ғана емес, өнім­дері еліміз аумағы мен жақын шет елдерде сұранысқа ие болған кә­сіп­орындар бұған дейін сырт­тан тасымалданған сүт, ет, балық және кондитерлік өнім түр­лерін шығарып, тұтынушы тал­ға­мынан шығаруда. Осы орайда «Danone» сауда белгісіндегі сүт өнімдерін және осы негізде сәби та­ғамдарын жасайтын жаңа зауыт­ты, майбұршақ өңдейтін, көкөніс-жемісті консервілейтін кә­сіп­орын тауарлары да сұра­нысқа ие. Ағымдағы жылы шағын және орта кәсіпкерлікте тер төккен­дер­дің қатары 250 мыңнан асып­ты. Саладағы өнім көлемі 132 млн. теңгені құраса, өткен мерзімде өңір бюджетіне 48 млн. теңге са­лық төлемдері түсіп, эконо­ми­ка­ның нығаюына айтарлықтай үлес қосылған. Алдағы уақытта сала­ны дамытудың жаңа бағыттары қолға алынып, үдемелі индус­трия­лық-инновациялық даму бағ­дар­ламасын жүзеге асыру үшін жаңа бизнес-бастамаларды қол­дау, кәсіпкерлік секторды сауық­тыру мен валюталық тәуекелді азайту, кәсіпкерліктің әлеуетін күшейтудегі қолға алынған бастамалар нәтиже бере бастаған. Осы мақсатта мақұлданған жобалар қатарында «Қайнар АКБ» серіктестігі бағдарламаның «Кәсіпкер­ліктің валюталық тәуекелін азайту» бойынша қолдауға ие болса, «АзияАгрофуд», «Интеллсервис», «Талсай Ет» жауапкершілігі шектеулі серіктестіктері мен басқа да жобалар өндірісті дамытудың жаңа жолдарын таңдаған. Азық-түлік бағасын тұрақтан­дыру өңірдегі өзекті мәселелердің бірі ретінде күн тәртібіне өткір қойылып отыр. Мәселен, 13421 сауда және қызмет көрсету орын­дарының жұмысы бақылауға алын­ған. Азық-түлік бағасын қол­жетімді шекте ұстау бағытында ау­дан мен қалаларда биылдың өзін­де 466 жәрмеңке ұйым­дас­ты­рылды. Халыққа сауда барысында 844,7 млн. теңгенің тағам түрлері сатылып, тұтынушының талап-тілегі қанағаттандырылды. Бұған қосымша әлеуметтік жағынан жеткіліксіз қамтылған жандарға 211 әлеуметтік дүкен мен сөрелер қызмет көрсетіп келеді. Әсіресе, нан бағасын тұрақты ұстау жөніндегі жұмыс нәтижелі деуге толық негіз бар. Жаз айларының қолайлы сәт­терін тиімді пайдалану мақ­са­тын­дағы жұмыс қанат жайған. Осы­лайша ел мерейінің 20 жыл­дығы қарсаңындағы еселі еңбек пен халықтың әлеуметтік жағ­дайын жақсартуға деген тың із­деністің қайтарымына жұртшы­лық риза. Күмісжан БАЙЖАН, Алматы облысы.