Павлодар қаласының әкімі Бақытжан Жоламановпен әңгіме
– Бақытжан Төлежанұлы, сіз әкім болып келген уақыт Елбасының тапсырмасымен басталған “Жол картасы” бағдарламасына дәл келді. Бағдарлама қала бойынша қалай жүйеленіп, қалай орындалуда?
– Еліміздің өркендеуі үшін Үкіметте қабылданған бағдарламалардың бәрі де орындалу үшін жасалды. Әрине, “Жол картасы” бағдарламасын жүзеге асыруға бәріміз де белсенді үлес қосудамыз, сондықтан толық сенімдімін. Бүгінгі күні облыс орталығында осы бағдарламаға орай 123 нысанда құрылыс және күрделі жөндеу жұмыстары жүргізілуде. Бұл жобаны іске асыру қаланың білім беру, әлеуметтік қорғау, мәдениет және спорт нысандарын, сондай-ақ, қала көшелерін, аулаішілік жолдарды жөндеуде, тұрғын үй-коммуналдық сала құрылымдарын сақтап қалуға үлкен көмегін тигізіп отыр. Мысалы, қаланың су-жылу, электрмен жабдықтау және кәріз жүйелерін қайта жарақтандыру және Лермонтов, Димитров көшелеріндегі кәріз коллекторы, сонымен қатар, 61 ауланы көріктендіру бойынша, автобекет аумағын, Конституция алаңын және қаланың 4 скверін көріктендіру бойынша жұмыстар қазір аяқталып та қалды. Жаз бойы жүргізілген жұмыстар нәтижесінде облыс орталығындағы 78 мектеп пен балабақша, кітапханалар, “Колос” балалар мәдени орталығы, “Космос” жастар үйі, “Шымыр”, “Толқын” бассейндері, “Зеленая роща” шаңғы роллерлі базасы, “Жұлдыз” стадионы толық жөндеуден өтеді. Бұл нысандардағы жұмыс мерзімі мен құрылыс сапасы қатаң бақылануда. Осы мақсатта қалалық әкімдікте құрамында қала әкімінің орынбасарлары, қалалық мәслихаттың депутаттары және “Нұр Отан” партиясының өкілдері бар арнайы топтар құрылды. “Жол картасы” бағдарламасы арқасында қаланың тұрғындары еңбекке араласып, 6685 жаңа жұмыс орны құрылды.
– Облыс орталығына қарасты қала айналасында тұрса да проблемалары қордаланып қалған Мойылды, Жетінші ауыл, Шәукен, Кенжекөл сияқты ауылдар бар. Мысалы, Мойылды ауылында 100 бүлдіршін бар, оларға балабақша керек дегендей...
– Әрине, бұл ауылдарға бірнеше рет бардым. Мойылдыдағы суды тазарту кешенді блок-модулін іске қостық. Қазір ауыл тұрғындарын таза ауыз сумен қамтамасыз ету мәселесі шешілді. Ендігі мәселе осы ауылдағы көп қабатты үйлерді жылумен қамтамасыз ету болып тұр. Қалған ауылдарға да, мысалы, жергілікті жұрт Жетінші ауыл атап кеткен Қазанғап би бабамыз өмір сүрген Павлодар-Астана жолы бағыты бойындағы ауылға “Жол картасы” бағдарламасы бойынша қаражат бөлініп, оның ішінде күрделі жөндеуге, көріктендіруге және балабақшаның аумағын көгалдандыруға 10,4 млн. теңге, мектептерді жөндеуге 10,9 млн. теңге, сыртқы жарықтандыру электр желілерін жөндеуге 21,9 млн. теңге бөлінді. Бұл ауылға қазір жаңадан әкім тағайындалды. Облыс орталығының атауымен аттас Павлодар деген де ауылымыз бар. Осы жерде Қасым қажының атындағы мешіт бар, әрі қарай жергілікті ақсақалдар жыр етіп айтып берген өткен тарихтың шежіресіндей болып Шәукен бай өмір сүрген Шәукен құмы, Шәукен ауылы жатыр. Бір жақсы жаңалық — осы ауылда өткен қыркүйек айында 420 оқушыға арналған жаңа мектеп пайдалануға берілді. Балабақша үйіне күрделі және ағымдағы жөндеу жұмыстары жүргізілді. Ауыл жолдары да ретке келіп қалды, жаңадан бой көтерген тұрғын үйлерге жарық өткізілуде. Алдағы уақытта жоспарға сай ауыл тұрғындарының әл-ауқатын көтеру үшін дәрігерлік амбулаторияның жаңа ғимаратын, балабақша салу, ауыл клубын жөндеу қажет екенін білеміз. Ал, бүған дейін Кенжекөл ауылында электр жарығымен жабдықтау және ауыз су бойынша мәселелер бар болатын. Ауылдық округте жаңадан салынған тұрғын үйлерді электрмен жабдықтауды кеңейту бойынша арнайы жоба әзірлеп, ауылды қаланың орталық су жүйесімен жабдықтау жұмыстарын аяқтауға тапсырма берілді.
– Қаланың осы ауылдық аумағының өзі азық-түлік белдеуін құруға сұранып-ақ тұрғандай...
– Бұл жерде негізінен облыс орталығына жақын орналасқан Павлодар ауданы және Ақсу қалалық ауылдық аумағы көкөніс өсірумен шұғылданады. Жыл сайын картоп, қырыққабат, қызылша, сәбіз, басқа да көкөністермен қала тұрғындарын қамтамасыз етіп отырады. Ал, біздің қалаға қарасты ауылдарымызда мал жетеді, қазір ірі қара мал басының саны 9,5 мыңға жетті, қой мен ешкі 11,2 мың басты, жылқы 1,5 мың басты құрап отыр. Құс саны 35,4 мыңға жетті. Ауылдарымыз жыл сайын жұмыртқа, сүт пен ет өндіруде.
– Биыл облыс орталығы, әкімдіктердің маңайы түгелдей гүлге толды десе де болады. Тіпті, қала тұрғындары “Жол картасы” деген гүл егу деп ұғып қалып жүр.
– Жаздыкүні облыс орталығын көгалдандыру тәжірибесін алмасу мақсатымен біздің қаламызға Астанадан делегация келіп кетті. Олар жаңа технологияларды, қазіргі заманға сай техниканы қолдану бойынша сөз қозғады. Бүгінде “Астаназеленстрой” акционерлік қоғамы, жергілікті ИНЕУ жоғары оқу орны оқытушыларының ұсыныстары бойынша біздің қаламызды көгалдандыру мәселесінің жаңа тұжырымдамасы мен жобасы әзірленуде. Жыл сайын студенттік еңбек отрядтарымен және мердігерлік ұйымдармен көгал алаңдарын жаңарту мен жөндеу орындалды деп есеп береді. Щедрин, Қамзин, Катаев, Шөкин, Марғұлан, Пахомов, Ленин көшелері бойынша көгал алаңдарын жаңарту жөнінде жұмыстар биылғы жылы орындалады. Қаныш Сәтбаев, Кутузов, Ленин, Жеңіс сквері, Торайғыров көшелері бойынша көгал алаңдары жөнделіп жатыр. Сонымен қатар, қалада қылқан жапырақты және жапырақ тұқымды ағаштар, жаңа технология бойынша ірі талдар жер топырағымен отырғызылады. Өткен жылы 900-ге жуық жер топырағымен ағаш отырғызылды, Усолка шағын ауданында қоршау ретінде бес мыңға жуық қарағаш отырғызылды. Мектеп, ПИК, балалар және емдеу мекемелерінің өтінімі бойынша мекеме аумақтарына отырғызу үшін 4677 дана ағаштар мен бұталар әкелінді. Өткен жылы қала көшелері мен скверлерінде 12 700 шаршы метр жерге ашық түсті біржылдық оюлы композиция түріндегі гүлзарлар отырғызылды. Қаланы көгалдандыру үшін біржылдық гүлдер отырғызылады. Себебі, олардың гүлдену мерзімі ұзақ. Көпжылдық гүлдердің көпшілігінде гүлдену мерзімі аз уақыт, сондай-ақ гүлзарлар жылдың суық уақытында тапталып қалатын қоғамдық жерлерде орналасқан, сондықтан оларды көп қолдана қоймаймыз.
– Қаптаған өндіріс орындары шоғырланған облыс орталығында дағдарысты еңсеруге орай қандай шаралар жасалуда?
– Елбасы дағдарыс салдарын жеңуге бағытталған және еліміздің осы сынақтан аман-есен шығып кетуі үшін, одан кейінгі экономикалық өрлеу, өсу бойынша бірнеше міндеттер жүктегені белгілі. Өнеркәсіп орындары 2009 жылдың алғашқы жарты жылдығында 143,4 млрд.теңгенің өнімін өндірді. Бұл күндері осыған орай облыс орталығында әлеуметтік-экономикалық даму бағытындағы 17 индустриялық-инновациялық бағдарлама іске асырылуда. Негізгі капиталға инвестициялардың тартылуы 28,2 млрд. теңгені құрады, бұл – 2008 жылдың деңгейінен 1,2 % артық. Бұл күндері облыс орталығында 9 индустриялық жоба жүзеге асты. “Қазақстанның 30 корпоративті көшбасшысы” бағдарламасы шеңберінде электролиз зауытының екінші кезегінің құрылысы жалғасуда. Екінші серпінді жоба – Павлодар химия зауыты базасындағы “Каустик” акционерлік қоғамында шығарылатын хлор-сілті өндірісі болып табылады. Ірі жобалардан басқа шағын және орта бизнеске де ерекше көңіл бөлінеді. Қаланың шағын кәсіпкерлік саласында 18,4 мың кәсіпкерлік субъектілер бар болса, мұнда 35 мың адам жұмыс жасайды. Тұрғын үй құрылысы жалғасуда, өткен жылы жалпы ауданы 37,3 мың шаршы метр тұрғын үйлер пайдалануға берілді. Облыс орталығындағы, Павлодар ауылындағы және қаладағы 420 орынға арналған мектеп, Кенжекөл ауылындағы балалар ауылы құрылысы аяқталды. Мектепке дейінгі балалар ұйымдарындағы бала орнының тапшылығын төмендету мақсатында өткен жылы қалада 6 балабақша қайта жөнделіп, қолданысқа берілді. Бүгінде жаңа жұмыс орнын ашу мен сақтау, тұрғындардың нақты кірістерін сақтау, азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету басты назарда. “Жол картасы” бойынша 6685 жаңа жұмыс орны құрылды, инвестициялық жоба бойынша өнеркәсіпте 5072 жаңа жұмыс орны ашылды. Жұмыспен қамту бағдарламасы бойынша қалада 2048 жаңа жұмыс орны ашылып, 5 мың азаматты жұмысқа орналастыру мүмкіндігі туды. Қала тұрғындарын сапалы азық-түлікпен қамтамасыз ету мақсатында ауылшаруашылық жәрмеңкелері өткізіледі. 2009 жылы осындай 29 жәрмеңке өткізіліп, шамамен 200 млн. теңге сомасына ауылшаруашылық өнімдері сатылды.
– Бақытжан Төлежанұлы, көше бойына қойылған қазақтың ырымында жоқ сап-сары сиырдың, ала-құла жылқының, құмыра, арбаның, құдықтың қазақы қауымның қаншалықты ренішін тудырғанын жақсы білесіз. Көшелерде қазақ тілінде жарнама, хабарландырулар деген мүлде кездеспейді. Алдағы уақытта солтүстік өңірдегі облыс орталығын қаншалықты қазақы, ұлттық нақышта әрлендіріп, біртуар ағаларымызға ескерткіштер тұрғызуға үлес қоса аласыз?
– Осы жуырда ғұлама ғалым Қаныш Сәтбаевқа ескерткіш орнатамыз. Алдағы уақытта сап-сары сиырдың, ала-құла жылқы, құмыра, арбалардың орнына ұлттық нақыштағы асық, түйе, қой, жылқы сияқты қазақ ұғымында сақталған төл дүниелерімізді жасап орналастыру үшін қалалық сәулет бөліміне тапсырма берілді. Бұл күндері Жүсіпбек Аймауытов атындағы қазақ музыкалы драма театрының ауласы “Жол картасы” бағдарламасы аясында жөнделді. Қазақ қауымының енді осы жерден Аймауытовтың ескерткіші орын алса деген тілегін де естіп жүрміз. Әрине, өткенге ескерткіш орнату біздің парызым саналады ғой.
– Қыс қатты болып тұр. Проблема туындап жүрмей ме?
– Қаланың тұрғын үй қорында 1314 көп қабатты тұрғын үй бар. Қысқы мерзімге тұрғын үй қорын уақытылы және сапалы дайындау мақсатында жаз айларында-ақ қалалық әкімдікте штаб құрылды. Апта сайын қаланың барлық коммуналдық қызмет саласы басшыларының қатысуымен жоспарланған жөндеу жұмыстары мен оларды жүргізуге кететін шығындар, дайындық мәселесі мен проблемаларын қарастыратын 24 рет штаб мәжілістері өткізілді. Сондықтан, қала қысты қысылмай өткізіп жатыр деп айта аламын. Қалалық жылу желілеріне, су құбыры желілеріне, кәріз желілеріне күрделі жөндеу жасалынды. Жөндеу жұмыстарын кесте бойынша “Павлодар жылу желілері” акционерлік қоғамы, “Павлодар-Водоканал” жауапкершілігі шектеулі серіктестіктері жүргізді.
Әңгімелескен Фарида БЫҚАЙ.