Ұлы тарихты ұлы адамдар жасайды

Қазақстанның қол жеткізген табыс­тарын отандастарымыз да, шет­елдік танымал тұлғалар да, әлемдік қоғамдастық та Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаевпен байланыстырады. Өйткені, ол тәуелсіз Қазақстанның негізін қалады. Өңірлік және жаһандық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің көш­басшысы атанды. Президент ретінде елін әлемге танытты, ал әлем оны ірі саяси тұлға ретінде таныды. Бү­гінде көптеген елдердің саяси қай­рат­керлері мен әлемге танымал сарапшылары, сондай-ақ, ғылыми-талдау орталықтары Қазақстан Прези­дентінің іргесі берік тәуелсіз мемлекет құрудағы және Жер шарында бейбітшілік пен қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі теориясы мен тәжірибесіне зерттеу жүргізуде. Нұрсұлтан Әбішұлы өзіне айтыл­ған мақтау мен мадақтауды салқын қабылдайтыны рас. Дегенмен, ел Тәуелсіздігінің 25 жылдығы қарса­ңында жалпы- х­алықтық сайлау бойынша сай­ланған Қазақстанның Тұңғыш Президентінің еліміздің жан-жақты өркендеуіне қосқан ұлы еңбегі жөнінде және әлемде бейбітшілікті қамтамасыз ету жолындағы өлшеусіз қызметі жайлы айтсақ, артық болмайды деген ойдамыз. Осыдан 25 жыл бұрын – 1991 жылдың 1 желтоқсанында әлеуметтік және экономикалық қиындықтар еңсені басып, әбден тұралатқан кезде қазақстандықтар сол ауыртпалықтан алып шыға­тын бірден-бір тұлға ретінде Нұрсұлтан Назарбаевты Прези­дент етіп сайлап, елдің және өзде­рінің тағдырын сеніп тапсырды. Халықтың осы тарихи әрі парасатты таңдауы еліміздің қалып­тасуы мен болашақта табысты дамуының айқындаушы факторына айналды. Сонымен қатар, ол Қа­зақстанның келешекте жан-жақ­ты өркендеуінің сенімді және берік іргетасын қалап берді. Канцлер Отто фон Бисмарктің «Жаз­бау маңызды емес, ал тарихты жасау маңызды» деп айт­қаны бар. Шындығында, ұлы тарихты ұлы адамдар ғана жасайды. Ондай тұлғалар кез келген жағдайды стратегиялық тұрғыдан көре білу, оны дамытудың қолай­лы жолдарын қарастыру, ерек­ше ақылдылықпен талдау және есте сақтау қабілетінің ға­жайыптылығы, жұмыс істеу бел­сенділігінің жоғарылығы, сондай-ақ өзінің алға қойған мақсатына жетудегі табандылығы сияқты ерек­ше қасиеттерге ие болады. Олар­ға қолға алған істі соңына дейін жеткізбеу жат әре­кет саналады. Шын мәнінде, осындай жә­не басқа да игі қасиеттердің бар­лығы Елба­сымыз Нұрсұлтан Назарбаевтың бойынан табылады. Сондықтан да оған осынау тектоникалық заман алмасқан ғасыр­лар аралығында өз халқы­ тарихи тағдырын алу жау­ап­кершілігін және әлемдік үдерістерге айтарлықтай ықпал етуді жазды. Қазақстанның өз тәу­ел­сіздігін жариялауы қар­саңында оның егеменді ел ретінде өмір сүруіне байланысты әртүрлі пес­си­мистік көзқарастағы бол­жам­дар айтылғаны белгілі. Себебі, елімізде өндірілген ши­кізаттарға негі­зінен орталық иелік етті, ал экономиканың өз­ге бөлігі КСРО-ның әскери-өнер­кәсіптік кешені үшін жұмыс істеді. Нақ­ты айтқанда, Қазақстан эконо­микасының 93 пайызы одақтық бағыныста, тек 7 пайызы ғана өзі­міз­дің қажеттілігімізге жаратыл­ды. Сол жылдары екі экологиялық қауіпті аймақ – Арал теңізі мен Се­мей полигонының ауыр зардаптары жөнінде жиі айтыла бас­тады. Бұлардан  бөлек, кешегі кеңестік респуб­ликалардың бір­қатарында соңы қантөгіске соқ­тырған эт­носаралық жанжал­дар орын алып, көпшілікті үрейлендірген оқиғалар болып жатты. Бұдан көп ұлтты және көп конфессиялы Қазақстан да «қашып құтылмайды» деп, сәуегейлік танытқандар да болды. Белгілі саясаткер Збигнев Бзежин­скийдің Қазақстанда мұсылмандық және христиандық наным-сенімді ұстанатындар арасында кикілжің туып, оның соңы югославиялық сценарийге ұласуы мүмкін дегені соған нақты дәлел. Қазіргі кезде Президенттің бас­тамасы бойынша құрылған этно­саралық бейбітшілік пен келі­сімді қамтамасыз етудегі бірегей институт – Қазақстан халқы Ассамблеясы ойдағыдай жұ­мыс істеп келеді. Осылайша, Н.Ә.Назарбаев Тәуелсіз Қазақ­станның тұрақ­тылығы мен да­муының берік ірге­тасын қалап берді. Еліміздегі тұрақ­тылық пен қоғамдық келісімге және отандастарының жоғары сеніміне сүйенген Мемлекет басшысы ен­дігі кезекте экономикалық реформаларды жеделдете жүзеге асыруға батыл кірісті. Бұл Қазақстанның бірқатар пост­кеңестік республикаларға қарағанда, жоспарлы басқарудан нарықтық эко­номикаға ауысу кезеңінен едәуір бұрын және ойдағыдай өтуге мүмкіндік берді. Елбасының басшылығымен сол жылдары тәуелсіз Қазақстанды дамытудың «жол картасы» са­нал­ған «Қазақстан – 2030» стра­тегиялық даму бағдарламасы әзір­леніп, оны жүзеге асырудың жол­дары ұсынылды. Нұрсұлтан Назарбаев өзінің стра­тегиясын жүзеге асыру ар­қылы қазақ­стандықтардың бас­ты құқығы – лайық­ты өмір сүруді дәйекті түрде қамтамасыз етті. Оның тиімділігі елі­міз­дің соңғы жылдардағы әлеу­мет­тік-экономикалық саясатында ерек­ше көрінді. Әлемдік қаржы-экономикалық дағдарыстың ауырт­пашылығы салдарынан дамы­ған елдердің өзі әлеу­меттік шығыстарын қысқартып, кәсіп­орындары жабылып жатқаны, жұмыссыздық өсе түскені белгілі. Ал Қазақстанда жаңа жұмыс орын­дары ашылуда, мектептер мен ауруханалар, тұрғын үйлер пайдалануға беріліп, шәкіртақы, зейнетақы, жәрдемақы және еңбекақы өсірілуде. Мемлекет басшысы тәуел­сіздіктің алғашқы күнінде-ақ, елі­міздің рухани дүниесін жан­дандыруға ерекше назар аударған еді. Елбасымыз сол жылдардағы белгілі экономикалық ауырт­па­лықтарға қарамастан, халқы­мыздың мәдениеті мен дәстүрін дамытып, қайта жандандыруға серпін берген «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасын қа­былдады. Біздің ұрпаққа Ұлы Даланың баға жетпес бай­лы­ғын, рухани және материал­дық ескерткіштерін қайтарды. Әсіресе, соңғы жылдары отандық мәдениеттің материалдық-техни­калық базасы Астанада ғана емес, еліміздің барлық аймақтарында да кеңіді және сапалық жағынан нығайды. Құлаған империяның сынық­тары­нан жаңа мемлекет құру – қай жа­ғынан алсақ та, ең қиын іс. Бұл Қазақстанға да тікелей қатысты. Өйт­кені, шекарасы заң­дық негізде рәсімделмеген мем­лекеттің егемендігі және тәуел­сіздігі жөнінде айту мүмкін емес те еді. Сан ғасырлар бойы небір аласапыранды бастарынан кешірген қазақ халқының алдында мем­лекеттік шекараны заңдық тұр­ғыдан халықаралық деңгейде рәсімдеу мәселесі тұр­ды. Шекараға байла­нысты мәсе­лелерді шешу Елбасы үшін ең ма­ңызды басымдық болды. Оның үстіне, Қазақстан шекарасының үлкен бөлігі ірі державалар – Ресей және Қытаймен шектеседі. Осы мемлекеттермен арадағы шекараны реттеу патшалық Ресей кезінде де, кеңестік кезеңде де мүмкін болмаған еді. Сон­дықтан мемлекеттік шекараны межелеу аса қиын жағдайда өтеді деп күтілген болатын. Қазақстан Республикасы өзі­мен шектесетін елдермен шекараны делимитациялау және де­маркациялауда аса ауқымды жұмыстар жүргізді. Нәтижесінде, 2006 жылы Қазақстан-Ресей мемлекеттік шекарасы туралы шартқа қол қойылды. Бұдан бұрын, 2002 жылы Астана мен Бейжің ара­сындағы мемлекеттік шекараны халық­аралық құқық негізінде рәсімдеу аяқ­талған еді. Осылайша, қазақтың кешегі және бүгінгі ұрпақтары ғасыр­лар бойы күткен армандары орындалды. Олардың қасиетті жерінің мемле­кет­тік шекарасын бүкіл әлем мойын­­дады. Біздің еліміз шекарасының барлық периметрі бойынша сенім мен тату көршілік бел­деуі құрылған. Сонымен бірге, Қазақ­стан БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің тұрақты мүшелері, ядролық держава ретінде танылған бес мемлекет – АҚШ, Ресей, Ұлыбритания, Қы­тай және Франциядан өз аума­ғының тұтастығы мен қауіп­сіздігіне кепілдік алды. Сөйтіп, жас мемлекет өзінің сырт­қы жағ­­дайда қолайлы дамуын қам­та­масыз еткен еді. Бұл Қазақ­стан­ның өз экономикасына шетел­­­дер­ден ірі инвестициялар тарта отырып, экономикалық реформаларды түбегейлі жүргі­зуге мүмкіндік берді. Осын­дай тарихи нәтижелерге Тұң­ғыш Президентіміз жоғары дипло­матиялық шеберлігі мен саяси жігерлігінің, стратегиялық көре­гендігінің және сирек кездесетін адами харизмасының арқасында қол жеткізілді. Қазақ мемлекеттілігінің ір­ге­сін нығайтудағы ауқымды жұ­мыс­тың тағы бірі – жаңа астананың салынуы болды. Нұрсұлтан Әбішұлының астанаға байланысты батыл қадам жасауына бүгінгі күні белгілі гео­саяси және экономикалық сипат­тағы жағдайлар ғана емес, тәуелсіз Қазақстанның жә­не өз халқының болашақтағы жасам­паздық мүм­кіндігіне шексіз сен­гендігі де себеп болды деп ойлаймын. Бүгінде Елбасының сол ойы нақты өмірде толықтай, тіпті, күтілгендегіден көп бұрын орындалғанын көріп отырмыз. Есілдің оң жағында басталған қаланы қайта жаңарту жұмыстары көп кешікпей өзеннің сол жағына ауысты. Бірнеше жылдың ішінде Есілдің сол жағындағы жазық да­ла­да еңселі жаңа қала бой көтерді. Ресей Президенті Владимир Путин: «Одақ құлағаннан кейін бұрын бір-біріне сүйеніп келген рес­публикалар ақылдасуға ниеттеніп жатқанда, Назарбаев қаржылық қиындықтарға қара­мастан, Еура­зияның жүрегінде қазіргі заманғы мегаполис тұр­ғызды. Бұл – жеңіс, нағыз жеңіс», деп өте орынды атап өтті. Қазіргі кезде Еуразия­ның дәл жүре­гінде қанатын кеңге жайған Астана тәуелсіз Қазақ­стан­ның жасампаздық символына ғана емес, әлемдегі ең беделді астана­лардың біріне сенімді түрде айналып келеді. Мен Қазақстанның Сырт­қы істер министрі және елші ретінде тәуел­сіздіктің алғаш­қы күндерінен бас­тап, Президент­тің шетелдердің мем­лекет және үкімет басшыларымен, халық­аралық ұйымдардың және ірі трансұлттық корпорациялардың жетекшілерімен жүргізген көп­теген келіссөздеріне қатысу ба­қы­тына ие болдым. Елбасымыз өзінің алғашқы кездесулерінде-ақ әңгімелесушілерінің құр­меті мен сеніміне ие болды. Келіс­сөздерде талқыланған мәселелерді терең білетінімен ерекшеленіп тұрды. Өткен ширек ғасыр аралы­ғында Н.Назарбаевқа әлем­дегі жетекші мемлекеттер бас­шыларының төрт буыны­мен жұмыс істеуге тура келді. Оның сол тұлғалардың барлы­ғымен тең құқылы, өзара сенімді қарым-қатынасы қалыптасты. Президенттің сол тұлғалармен достық қатынасы олардың жо­ғары лауазымды қызмет­тері­нен босағаннан кейін де жал­ғас­­қанына тарих куә. Олардың ішінде Б.Ельцин, С.Демирел, Цзян Цзэминь, үлкен Дж.Буш, Б.Клинтон, М.Мохамад және бас­қалар бар. Қазіргі кезде әлемдік көшбас­шылар Н.Назарбаевтың өңірлік және жаһан­дық қауіпсіздікті қам­тамасыз етуге қосқан жеке үлесін жоғары баға­лап келеді, көптеген дағдарысты жағдай­ларда олар біздің мемлекеттің басшысынан көмек те сұрап жатады. Мысалы, 2010 жылдың сәуірінде Қырғыз­стандағы аса қиын саяси дағдарыс кезінде АҚШ пен Ресейдің прези­дент­тері ондағы жағдайды реттеуге көмектесу үшін Нұрсұлтан Назарбаевқа өтініш жасаған еді. Елбасы­мыздың араласып, үлкен күш жұм­сауы­ның нәтижесінде көрші ел тө­ніп тұрған азаматтық соғыстан аман қалды. Халықаралық қоғамдастық, сон­дай-ақ Қазақстан басшысы­ның Иран­ның ядролық бағдар­ламасына қатыс­ты проблемаларын бейбіт жолмен шешудегі үйлестірушілік рөлін таныды және жоғары бағалады. Әлем жұртшылығына белгілі, Нұрсұлтан Әбішұлы бізге бір­ша­ма жақын халық­тар тұра­тын Ресей мен Украина арасын­дағы қатынастарды реттеуге де уақыты мен күшін аз жұм­саған жоқ. Сонымен қатар, Елба­сымыз кезінде белгілі себептерге байланысты Ресей-Түркия қаты­настарындағы ушыққан дағда­рысты тұрақтандыруға да зор үлес қосты. Сол үшін Қазақ­стан басшысына президенттер В.Путин мен Т.Ердоғанның риза­шылық білдір­генінен әлем­дік қоғамдастық хабардар. Елба­сымыздың осы және басқа да халықаралық түйінді проблемаларды бейбіт жолмен реттеудегі беделі мен бітімгершілігін өзінің отандастарының да мақтан етуге құқығы бар. Жаңа буын жетекшілерінің пайым­дауынша, Н.Назарбаев ба­рынша танылған және әлемдік саясат­тың аса беделді патриархы са­налады. Сондықтан да оның В.Путин­мен, Си Цзиньпинмен, Б.Оба­мамен және Шығыс пен Батыс­тың жаңа фор­мациядағы өзге де көшбас­шылармен ізгі әріп­­тестік қатынастары қалып­тасты. Президенттің ұзақ жылғы дәйекті жасампаздық қызметінің нәтижесінде, еліміз әлеуметтік-экономикалық жағы­нан дамып, Қазақстанның халық­аралық аре­надағы беделі нығайды. Мем­лекет басшысының өңірлік және жаһандық қауіпсіздікті қам­тамасыз етуде, сондай-ақ жеке өзіне деген сенім мен құрметтің нақты белгісі ретінде ЕҚЫҰ-ға мүше 56 мемлекеттің барлығы Қазақстанға бір ауыздан дауыс берді. Еліміз 2010 жылы беделді халықаралық ұйым – ЕҚЫҰ-ға төрағалықты ойдағыдай атқарды. Мемлекет басшысы Ұйымға төрағалық ету туралы тарихи шешім жөнінде: «Бұл тарихи шешім – тәуелсіз Қазақстанның қол жеткізген табыс­тарына берілген әділ баға. Бүгінде Қазақ­стан жа­һан­дық қауіпсіздікке бел­сенді қатысушыға, бейбіт­ші­ліктің, келісім мен тұрақ­тылықтың қайнар көзіне айналды. Өзінің әділдігімен белгілі қазақ халқы Азия және пост­­кеңестік кеңістіктегі елдер ара­сында алғашқы болып беделді Ұйымның Саммитін қа­был­дайды. Қазақстан мұндай танылуға ешқа­шан қол жеткіз­ген емес», деп мәлімдеген болатын. Күш-қуаты ерекше, ойшыл­дығы терең, саяси ерік-жігерге берік және дипломатияға ұста Н.Назарбаевтың арқасында Қазақстан он бір жылғы үзілістен кейін ЕҚЫҰ Саммитін өте табысты өткізді және қатысушы 56 мемлекеттің келісімі бойынша ЕҚЫҰ-ның тарихи Астана декларациясы қабылданды. Түн ортасында, 2010 жылғы жел­тоқ­санның 2-сінен 3-іне қара­ған түні Н.Назарбаев ЕҚЫҰ-ның Астана дек­ларациясының қабыл­­данғанын хабарлаған кезде Тәуелсіздік сарайы­ның кең залы қол соғудан  жа­ры­лып кеткендей болды. Ұйымға қатысушы 56 мемле­кеттің өкілдері Қазақстан мен оның Президентінің халықаралық арена­дағы жетістігіне тағы бір тәнті болып, алғыстарын үсті-үстіне білдіріп жатқандары ке­ше­гі күнгідей көз алдымызда. Шын­­дығында да, бұл – Қазақ­станның жұлдызды сәті болды және бұл – Н.Назарбаевтың жеке өзі­нің зор жеңісі! Сондай-ақ, ол – қазақ­стандықтардың бір­лік пен бейбітшілікті жақтай­тыны­ның жарқын көрінісі болды. Елбасымыз – тарихи ше­шім­дер қабылдау арқылы да өз отандас­тарымен қатар, әлем жұрт­шылығына кеңінен та­нылған көрнекті саяси тұлға. Мы­салы, Президент жар­лығымен Семей ядро­лық сынақ полигоны жабылды, еліміз ядролық қару-жарақтан өз еркімен бас тартты. Сондай-ақ, Мем­лекет басшы­сының бастамасымен Азиядағы өзара іс-қимыл және сенім шара­лары жөніндегі кеңес құрыл­ды, Әлемдік және дәстүрлі дін­дер көшбасшыларының съезі шақырылды, жыл сайын Аста­на экономикалық форумы өтіп келеді. Енді алдымызда ЭКСПО-2017 халықаралық көрме­сін өт­кізу мен БҰҰ Қауіп­сіздік Кеңесінің тұ­рақ­ты емес мүшелігін атқару міндеті тұр. Президентіміз Н.Назарбаев­тың көп жылдар бойына жал­ғасып келе жат­қан бітімгерлік тұлғасы жа­қында Жапонияға сапары барысында да айқын көрінді. Елбасына әлем мәдениеті арнайы сыйлығының берілуі, оның ядролық қауіпті жоюға және бәсеңдетуге, Жер шарында өзара түсіністік пен ынты­­мақтастықты нығай­туға қосқан зор үлесіне берілген жоғары баға. Халықаралық анти­ядролық қозғалыстың көшбас­шысы ретінде танылған Н.Назарбаевтың атом бомба­сы­­­ның алғашқы соққысы тиген эпи­центрден әлемдегі бар­лық елдердің мемлекет және үкімет басшыларына ядролық қару­дың Дамокл семсерін түпкілікті босатуға шақырған үндеуі өте орын­ды болды. Мемлекет басшысының соң­ғы президенттік сайлауда ба­сым­дықпен жеңіске жетуі, өткен кезеңдердегідей, Қаза­қ­стан халқы өздерінің бола­шағын Нұрсұлтан Назарбаевпен байланыстыраты­нын тағы бір дәлелдеді. Ал енді қазақстандықтардың алдында елімізді ертеңіне же­телейтін Тұңғыш Президент, әлем таныған тұлға Нұрсұлтан Назарбаевтың «Мәңгілік Ел» идеясы тұр. Қанат САУДАБАЕВ