Мақалада атап өтілгендей, шынында да, ел тарихында осынау көркем, рухани, қастерлі жерлеріміздің біртұтас желісі бұрын-соңды жасалған емес. Бұл идеяның түпкі төркіні Алтайдан Арқаға дейін созылып жатқан ұлан-асыр жеріміздегі киелі мекендерді, қасиетті орындарды өзара сабақтастыра отырып, ұлт жадында біртұтас кешен ретінде қалыптастыруды көздейтіні анық.
Жуырда халқымыздың ұлттық бірегейлігінің мызғымас негізін құрауды мақсат еткен осындай бірегей шаралар аясында «Солтүстік Қазақстан облысының киелі жерлері» интерактивтік картасының тұсауы кесілді. Мұрағат директоры Сәуле Мәлікова осыдан төрт ай бұрын тарихи құжаттар негізінде материалдар жинақтау, кең көлемде жүргізілген зерттеулер негізінде 14 нысан киелі жерлер картасына енгізілгенін жеткізді.
– Ауқымды жобалар ғалымдардан, өлкетанушылардан, арнайы құрылған комиссиядан мол білімділікті, жан-жақты зерделеуді қажет етеді. Өйткені, өлкенің киелі жерлерін жүйелеу бір күннің еншісі емес. Қолдағы бай деректерге қарағанда, картаның көлемі ұлғая түсері сөзсіз, – деді Сәуле Зейноллақызы.
Өңірдің киелі картасына Ботай қонысы, Абылайханның резиденциясы, Сырымбет усадьбасы, Қарасай мен Ағынтай батырлардың ескерткіш кешені, әулие Петр мен Павелдің шіркеуі секілді тарихымен де, сәулетімен де туристерді қызықтыратын қастерлі мұралар екшеліп алынған. Мәселен, ашық аспан астындағы мұражай іспеттес Ботай қонысы көп жылдан бері шетел ғалымдарының да зерттеу обьектісіне айналып келеді. Бұл аумақта осыдан 50 ғасыр бұрын тарпаң мінезді жылқы түлігі қолға үйретіліп, арбаға жегілгені, қымыз ашытылғаны әлдеқашан мойындалған. Сол сияқты белгілі ғалым К.Ақышев жетекшілік еткен экспедиция Шал ақын ауданында орналасқан Байқара қорғанынан арғы бабаларымыз скиф, сақ тайпалары өмір сүрген дәуірді дәлелдейтін баға жетпес археологиялық қазбалар тауып, біздің заманамызға дейінгі V ғасыр жәдігерлеріне жатқызылған болатын. Ел жадында «Абылайханның ақ үйі» ретінде жатталып қалған кешенді мұражай да үлкен маңызға ие. Оның іргетасы XVIII ғасырда қаланып, кейін жермен жексен болудың аз-ақ алдында тұрғанда Елбасының қолдауы арқасында қалпына келтірілген.
Тұсаукесер рәсімге жиналғандар 1800 және 1900 жылдары араб, орыс тілдерінде жазылып, жергілікті мешіттер мен шіркеулерде қаз-қалпында сақтаулы тұрған тарихи метркелік құжаттармен де танысты.
Иә, халқымыздың баршаға ортақ қасиетті жерлерінің біртұтас желісін жасау арқылы өскелең ұрпақ бойына ұлттық мақтаныш сезімдерін ұялата білу – баршамыздың міндетіміз.
Өмір ЕСҚАЛИ,
«Егемен Қазақстан»
Солтүстік Қазақстан облысы
