Жеңіл атлетиканың спорт жарыстары ішінде «Спорт падишасы» деген бейресми атағы бар. Ал осы спорт түріндегі 100 метрлік бәйгенің мәртебесі – өзгелерінен әлдеқайда жоғары.

Олимпия ойындары мен әлем чемпионаттарындағы ең қысқа қашықтықта топ жарған дүлдүлдер әлемге тез танылады. Ал егер олар осы 100 метрлік қашықтықты 10 секундқа жеткізбей жүйткіп өтсе, онда спорттың дәл осы түрінде олардан артық жұлдыз болмайды.
Жер шарында 100 метрлік қашықтықты 10 секундқа жеткізбей жүгіріп өткен желаяқтар саны аса көп емес. Қазіргі әлем рекорды – 9,58 (негізі – 9,578) секунд. Оны 2009 жылы 16 тамызда, Берлинде Ямайка дүлдүлі Усейн Болт орнатқан. Жүз метрді бір деммен ағып өтетін жылдамдығына тәнті болғандар оны «Найзағай» (Lightning) деп те атайды.
Адамдарды түр-түсіне қарап бөлгендік емес, бірақ осы 100 метрлік қашықтықта қара нәсілді желаяқтар үстемдік құрып жүр. Осы қашықтықты 10 секундқа жеткізбей жүгіріп өткендердің дені де солар. Бір қызығы, неміс желаяғы Армин Хари 1960 жылғы Олимпия ойындарында әлем рекордын жаңартып, тұңғыш рет 100 метрді тұп-тура 10 секундта (10,0) жүгіріп өткен...
Содан кейін қайтадан қара нәсілділер «үстемдік» құрды. Тек 2011 жылы француз Кристоф Леметр 100 метрді 10 секундқа жеткізбей еңсеріп, «Ақ найзағай» атанды. Оның жеке рекорды – 9,92 секунд.
Ал «Азияның ақ найзағайы» – Қытай желаяғы Су Бинтянь. Ол 2015 жылы 100 метрлік қашықтықты 9,99 секундта жүгіріп өтіп, Азия және Қытай рекордын жаңартты. Ал «қазақтың найзағайы»...
Сонау 60-жылдары қазақтың қос қыраны, аузымен құс тістеген саңлақтары – марқұм Ғұсман Қосанов пен биыл қыста 80 жасқа толған Әмин Тұяқов 100 метрді 10,2 секунд ішінде жүгіріп өткен.
Өздеріңіз білесіздер, Ғұсман Қосанов 1960 жылы Римде өткен ХVІІ Олимпия ойындарының 4х100 эстафетасында КСРО құрамасының намысын қорғап, күміс медаль жеңіп алған. Тұңғыш рет Олимпиададан жүлде алған қазақ та, тіпті қазақстандық спортшы да – осы Ғұсман ағамыз.
Ресми түрде тіркелген көрсеткіштеріне тоқталар болсақ, 100 метрді 10,2 секундта Ғұсман Қосанов 1962 жылы 22 қыркүйекте, ал Әмин Тұяқов 1965 жылы 17 қазанда жүйткіп өткен. Екеуінің де бұл көрсеткіштері Алматыда тіркелді.
Бірақ, ол кез бен қазіргі уақытты салыстыруға бола ма? Шіркін, Ғұсман аға мен Әмин ағаны қазіргі жағдайда жүгіртіп көрер ме еді?! Қазіргідей спортшының жылдамдығына серпін қосып тұратын аяқ-киімдер мен қазіргі өте қолайлы жүгіру жолақтарын 60-жылдардағы жағдаймен салыстыруға келмейді де ғой.
Әрі, қазір спортшылардың уақыттары бұрынғыдай қол хронометрімен емес, электронды хронометрмен есептеледі. Бүтін саннан кейінгі көрсеткіштері жүздікке дейін дөңгелетіледі (бұрын ондыққа дейін ғана).
Таратып айтар болсақ, жоғарыда Ғұсман Қосанов пен Әмин Тұяқов 100 метрді 10,2 секунд ішінде жүгіріп өткен дедік қой. Егер қазіргідей электронды секунд өлшеуішпен есептелсе, онда олардың уақыттары екі түрлі болуы мүмкін еді. Мәселен, 10, 16 және 10,17...
Ендеше, қазақтың да баласы 100 метрді 10 секундтың ішінде жүгіріп өте алады. Тек талантты бала кезінен жазбай танып, тәрбиелеу керек. Егер Ғұсман және Әмин ағаларымыз қазір жүгіріп жүрсе, онда Усейн Болтпен де тайталасар ма еді?! Көрсеткіштеріне қарасақ, қазіргі әлем жұлдыздарымен иық қағыстырып жүрулері әбден мүмкін сияқты.
Бұл, әрине екі дәуірді салыстыра отырып, көз алдымызға елестету ғана. Ал нақты айтпағымыз, қазақта да «Найзағайлар» болған, тіпті болады да. Осы спорттың түріне де ерекше көңіл бөліп, қолға алсақ, әлі талай желаяқтар шығары анық.
Айтпақшы, 10 метрлік қашықтықтағы Қазақстан рекорды – 10,08 секунд (1,3 м/с жел бағытымен). Оны 1992 жылы 13 тамызда, Аустрияның Линц қаласында 1988 жылғы Сеул Олимпиадасының чемпионы Виталий Савин орнатқан.
Нұрғазы САСАЕВ,
журналист
АСТАНА
Мағзұм Мырзағалиев: Теміртау экологиясы – өте маңызды мәселе
Экология • Бүгін, 17:09
Қасым-Жомарт Тоқаев Ішкі істер министрін қабылдады
Президент • Бүгін, 17:02
Жазушы Шыңғыс Айтматовтың жары бақилық болды
Әлем • Бүгін, 17:01
Нұр-Сұлтанда 16 жастағы қыз көпірден секіріп кетті
Қоғам • Бүгін, 16:48
БҚО-да ҰОС ардагерлеріне миллион теңгеден беріледі
Аймақтар • Бүгін, 16:45
Жұмысынан айырылған 48 мыңнан астам адам әлеуметтік төлем алды
Қоғам • Бүгін, 16:37
Елімізде нотариалдық құжаттар QR кодпен берілетін болады
Қоғам • Бүгін, 16:30
Футболда ел атауын жейдемен бүркемелейміз бе?
Спорт • Бүгін, 16:17
Петропавлда мас жүргінші әскери жасаққа шабуыл жасады
Аймақтар • Бүгін, 16:01
Ауа райы • Бүгін, 15:48
Досын өлтірген павлодарлыққа үкім шықты
Аймақтар • Бүгін, 15:47
Қазақстандық таеквондошы Испанияда жүлде алды
Спорт • Бүгін, 15:40
Елордада мұқтаж отбасыларға азық-түлік себеттері таратылуда
Қоғам • Бүгін, 15:39
Алексей Цой: Коронавируспен ауырғандар саны күн санап азайып келеді
Медицина • Бүгін, 15:37
Коронавируспен күреске 265 млрд теңге бөлінеді
• Бүгін, 15:31
Атырауда жоғалған 4 жасөспірім табылды
Аймақтар • Бүгін, 15:20
26 сәуірден бастап Түркияға ұшатын рейстер қысқарады
Қазақстан • Бүгін, 15:16
Елордада күніне 650-ге жуық адамнан вирус анықталады
Коронавирус • Бүгін, 15:06
Әкімдіктің бұрынғы қызметкері әйелін пышақтап өлтірді
• Бүгін, 15:00
Асхат Аймағамбетов біліктілікті арттыру бағдарламаларын жаңартуды тапсырды
Білім • Бүгін, 14:55
Санкт-Петербургте бокстан халықаралық турнир басталды
Спорт • Бүгін, 14:35
Елорда мен Шымкентте жылжымайтын мүлікке кепілді электронды тіркеуге болады
Бағдарламалар • Бүгін, 14:20
Футболдан ҚПЛ ойындарының алтыншы туры аяқталды
Спорт • Бүгін, 13:57
Нотариаттық құпия ұғымы анықталды
Үкімет • Бүгін, 13:36
Қазақстанның 10 боксшысы жартылай финалға шықты
Спорт • Бүгін, 13:18
Жамбыл облысында кадрлық тағайындаулар жиі орын алуда
Аймақтар • Бүгін, 13:03
PhD дәрежесін қорғау ережелеріне өзгерістер енгізілді
Білім • Бүгін, 12:57
Қарағандылықтың көлігінен 274 киік мүйізі тәркіленді
Қоғам • Бүгін, 12:47
Қарағандыда 9 жыл бұрын кісі өлтірген қылмыскер сотталды
• Бүгін, 12:42
Нұр-Сұлтанда 65 мыңнан астам адам коронавирусқа қарсы вакцина алды
Коронавирус • Бүгін, 12:37
Президент Орталық сайлау комиссиясының төрағасын қабылдады
Президент • Бүгін, 12:35
SpaceX Қазақстанды интернетпен қамтамасыз етуі мүмкін
Технология • Бүгін, 12:28
Алматыда жолаушылар автобусы өртенді
Аймақтар • Бүгін, 12:24
Үстел теннисінен биылғы әлем чемпионаты өтетін уақыт белгілі болды
Теннис • Бүгін, 12:15
Алматы орталығында түнде көлікпен жарысқандар ұсталды
Қоғам • Бүгін, 12:13
Елордада тағы бірнеше вакцина пункттері ашылады
Елорда • Бүгін, 11:57
Алматыда жалған доллар жасағандар жазаланды
Қоғам • Бүгін, 11:44
Өскемен, Семей, Аягөз қызыл аймақта
Аймақтар • Бүгін, 11:43
Жамбыл облысы әкімдігінің екі басқармасына жаңа басшы тағайындалды
Тағайындау • Бүгін, 11:35
Семейде жемқорлыққа қарсы қызмет бойынша әкімшілік кодекстегі жаңалықтар түсіндірілді
ANTIKOR • Бүгін, 11:35
ПТР анықтамасы жоқ жолаушылар ұшаққа отырғызылмайды
Қоғам • Бүгін, 11:31
Нұр-Сұлтанда жеке тұрғын үйден өрт шықты
• Бүгін, 11:29
«Хан моласы» қазба орнында зерттеу жұмыстары жүріп жатыр
Руханият • Бүгін, 11:07
Алдағы 5 жылда 315 ауыл мектебі салынады – Мамин
Үкімет • Бүгін, 11:05
Биыл ел экономикасының өсу болжамы 3,1%-ға дейін жақсарды
Экономика • Бүгін, 10:56
Мектеп оқушылары арасында вирус жұқтырғандар көбейді
• Бүгін, 10:54
Қоғам • Бүгін, 10:45
3,5 мың ауыл 100% сапалы ауыз сумен қамтылады
Қазақстан • Бүгін, 10:40
Тоқаевтың тапсырмасымен төрт шенеунік қызметінен кетті
Қазақстан • Бүгін, 10:27
Мамин халықты вакцинамен қамтуды кеңейтуді тапсырды
Үкімет • Бүгін, 10:22
Еліміздің 8 өңірі «қызыл» аймақта тұр
Қазақстан • Бүгін, 10:11
20 cәуірге арналған валюта бағамы
Қаржы • Бүгін, 10:10
733 980 қазақстандық вакцина салдырды
Коронавирус • Бүгін, 09:58
Қостанай облысында балықтар қырылып жатыр
Аймақтар • Бүгін, 09:42
Коронавирус. Елімізде 39 мыңдай адам емделуде
Коронавирус • Бүгін, 09:41
Ақсуда балаларын сабаған тұрғын заң алдында жауап беретін болды
Қоғам • Бүгін, 09:20
Алматыда қандай көшелер Үлкен Алматы айналма жолына дейін өтеді
Аймақтар • Бүгін, 09:15
Коронавирус пен пневмониядан тағы 33 адам қайтыс болды
Коронавирус • Бүгін, 09:12
Таразда жүргізуші куәлігін сатқан алаяқ ұсталды
Аймақтар • Бүгін, 09:08
Өткен тәулікте 2 084 адам коронавирус індетінен емделіп шықты
Коронавирус • Бүгін, 08:59
Саясат • Бүгін, 08:52
Технология • Бүгін, 08:43
«Құрметті азамат» атануыма көмектесші...»
Руханият • Бүгін, 08:38
Экономика • Бүгін, 08:32
Теріскейде дала жұмыстары басталды
Экономика • Бүгін, 08:26
Азия чемпионатын табысты бастады
Ауыр атлетика • Бүгін, 08:24
COVID-19: Планетадағы жағдай тұрақсыз
Әлем • Бүгін, 08:16
Ресей Халықаралық ғарыш стансасынан шығады
Әлем • Бүгін, 08:14
Әлем • Бүгін, 08:12
Руханият • Бүгін, 08:01
Ұқсас жаңалықтар