Осыған байланысты Түркі кеңесіне мүше елдер – Әзербайжан, Қазақстан, Қырғызстан, Түркия мемлекеттерінің білім және ғылым министрліктерінің тиісті мамандары мен ғылыми-сарапшылары бас қосып, қорытынды жиын өткізді.
«Біз бүгін Түркітілдес мемлекеттердің ынтымақтастық кеңесі (Түркі кеңесі) аясында ынтымақтаса отырып, үлкен іргелі істі аяқтадық. Аталмыш жоба Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» бағдарламалық мақаласында айтылған міндет-мақсаттар ауқымында жүзеге асырылып отыр», деді жиынды ашып сөз сөйлеген Халықаралық Түркі академиясының басшысы Дархан Қыдырәлі мырза.
Расында жоғарыдағы құнды жоба Қазақстан Президенті Н.Назарбаевтың тікелей тапсырмасы бойынша қолға алынған. Өйткені біздің Елбасымыздың бастамасымен 2013 жылы Түркі кеңесіне мүше елдер өзара ортақ тарихи оқулық жазып, оны орта мектеп бағдарламасына енгізу жайында шешім қабылданған болатын. Бұл істі абыройлы атқарып шығу мәртебесі Халықаралық Түркі академиясына жүктелген еді. Сөйтіп тапсырылған шаруаны тиянақты атқару үшін 2014 жылы ортақ оқулықтың бағдарламасы жасалып, бұған қатысты мемлекеттер білім министрліктерінің талқысына ұсынылып, мақұлданған-тын.
Нәтижесінде Түркі кеңесіне мүше елдер білім және ғылым министрліктерінің өкілдері мен сарапшылары және кеңестің жауапты қызметкерлерінен құралған жұмыс тобының біріккен ізденісі арқасында орта мектепке арналған жоғарыдағы ортақ оқулық дайын болды.
Ортақ оқулықтың мазмұны мен мақсатына тоқталар болсақ, оқулық жеті бөлімнен тұрады және орта мектептің 8-сынып оқушыларына арналған. Уақыттық тұрғыдан – ерте дәуірден бастап ХV ғасырға дейінгі барлық түркі халықтарына ортақ тарих қамтылған. Бұл ғасырлар түркі дүниесінің дәуірлеген кезеңі. Яғни оқулықта жекелеген түркі тектес этностарға ғана тән оқиғалар емес, барша түркі жұртына ортақ оқиғалар сараптау арқылы қамтылып, барлығына ортақ тұлғаларға қатысты құндылықтар топтастырылған. Кітаппен танысқан ұрпақ түркі халықтарының ортақ тарихи-рухани мұрасымен қауышып, өз бабаларының адамзат тарихынан алатын орнын білетін болады.
Кітапқа бұған дейін ақиқаты даусыз айқындалған тарихи оқиғалар мен толық тұжырымдалған деректер енгізіліп отыр. Нақтырақ айтқанда, жекелеген елдердің тарихи ұғым-дерегіне орныққан, бірақ күллі түркі әлеміне ортақтығы мойындалмаған дүниелерден бас тартылған. Сарапшылар осы мәселеде ортақ көзқарасты ұстанған. Мұндағы мақсат ұрпаққа өткен ғасырлардағы тарихи оқиғалардың тізбегін таныстыру емес, ортақ мақсат, ортақ мақтанышты ояту екен.
Мұның сыртында аталмыш оқулыққа түркі бірлігіне бастайтын фотоқұжаттар мен карталар енгізіліп, кітап түрік, қазақ, қырғыз, әзербайжан, орыс тілдерінде әзірленіпті.
Жоғарыдағы маңызды жиынға қатысқан Түркі кеңесі бас хатшысының орынбасары Омер Кожаман мырза, мұндай ортақ іске атсалысқан маман-сарапшыларға өз тарапынан алғысын білдіріп, осы іс арқылы біз келер ұрпақ алдындағы зор міндетімізді атқардық десе, жұмыс тобының белсенді мүшесі әзербайжандық өкіл Хафиз Джаббаров: «Бұл ортақ оқулық әлемдегі түркі жастарын рухани жақындастыра түсері анық. Сөйтіп барлығымызға ата-баба тарихымен бүтіндей қауышатын мүмкіндік туып отыр. Кітап кейінгі буынның өзара мәдени-тарихи қарым-қатынасын нығайтып, жаһандану дәуірінде түркі жастарының ынтымағын арттырады деген ойдамын. Мұндай маңызды іске мұрындық болған Түркі академиясына алғыс айтамын», деді.
Сол сияқты ортақ оқулықты ортақ рухани олжаға балаған түркиялық профессор Жевдет Кырпык мырза аталмыш жобаның түркі халықтары үшін маңызы айрықша екеніне тоқталып, бұл кітап – ерте заманда жер-жаһанды жаңғыртқан түркілерді бүгінгі жаңа ғасырда қайтадан жаңғыртатын жасампаз еңбек боларына сенім мол. Осы арқылы ұрпақтар тоғысы мен рухани сабақтастығы орнайды, деді.
Осылай күллі түркі тектестердің ортақ құндылығына айналған оқулық әуелі өз еліміздегі Назарбаев зияткерлік мектептерінің оқу бағдарламасына енгізілуде екен.
Ал келесі оқулық 9-сыныпқа арналады. Онда ХV ғасырдан басталған әлем тарихында орны бар оқиғалар қамтылмақ.
Жиын соңында ортақ оқулықтың мақұлдануына байланысты қорытынды құжат қабылданып, xаттамаға қол қойылды. Осыған сәйкес үстіміздегі жылдың желтоқсан айына дейін кеңеске мүше мемлекеттердің министрліктері тиісті келісімін жіберуі тиіс. Ол 2018 жылы Қырғызстанда болатын Түркі кеңесі мемлекет басшыларының кезекті Саммитіне ұсынылады.
Бекен ҚАЙРАТҰЛЫ,
«Егемен Қазақстан»
Суретті түсірген
Ерлан ОМАР,
«Егемен Қазақстан»
