Сондай-ақ бұл Қазақстанның БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің күн тәртібіне Орталық Азия өңіріндегі аса өзекті мәселелерді шығара алғандығын да білдіреді.
Осы орайда еліміз азық-түлік, су, энергетикалық және ядролық қауіпсіздік мәселелеріне жіті көңіл бөлу арқылы Ауғанстандағы тыныштық пен тұрақтылықтың сақталуын қамтамасыз ететін жарқын жобаларды ұсынғанына да назар аударғанымыз абзал.
Бұдан бөлек БҰҰ шеңберіндегі ауқымы кең, абыройы асқақ ұйымға жетекшілік ету аясында біздің еліміз үшін стратегиялық маңызы зор бағдарламаларды жүзеге асыруға да жаңа мүмкіндіктер ашылмақ. «100 нақты қадам» Ұлт жоспары мен «Нұрлы жол» және «Қазақстан-2050» секілді бағдарламалардың ойдағыдай орындалуы еліміздің ішкі әлеуетін арттырып қана қоймай, Қазақстанның халықаралық шеңбердегі міндеттемелерді мінсіз орындап шығуына орасан зор ықпал етері сөзсіз.
БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің негізгі қағидасында терроризмге қарсы күрес пен жаппай қырып-жоятын қару түрлерінің кең таралмауын қамтамасыз ету және ядролық бағдарламаларды дамыту ісіндегі «тараптар келісімінде» саяси көзқарастар қайшылығын болдырмау немесе осыған қатысты санкция қолдану тетігін реттеу, балалар мен әйелдер құқын қорғау мәселелері басымдыққа алынғаны белгілі. Бұл бірнеше бағыттар бойынша тиянақты жүргізілетін сан салалы жұмыстар. Десек те біздің елдің баса көңіл бөліп отырған бір бағыты соңғы онжылдықтар ішінде күллі әлемді әбігерге салып, үрей құшағына алған түрлі радикалды ұйымдар мен ұғымдарға қарсы күрес болып табылады. Заманауи ағымға тән сипат алған «жаңашыл үрей» географиялық тұрғыда Таяу Шығыс пен Ауғанстан арқылы Орталық Азия өңіріне өтіп, тіпті аймақтық қауіпсіздік шеңберінде қылаң беруде. Әрі-беріден соң әлемдік саяси жағдайға әсері тие бастағаны да айқын сезілуде. Сондықтан да бұл мәселеге халықаралық қоғамдастық өңірлік проблема ретінде қараудан қалды.
Еліміздің Қауіпсіздік Кеңесіне жетекшілік етуіне оң септігін тигізген жағдайдың бірі – Қазақстанның аталған ұйым аясындағы Ауғанстан/Талибан жөніндегі Қауіпсіздік Кеңесі комитетіне жетекшілік еткені болса керек-ті. Ауғанстандағы тынышсыздық бүгінде дағдарысты жағдаймен өз жалғасын тауып, әлі де Орталық Азия өңіріне қауіп төндіріп жатқаны жасырын емес. Міне, еліміздің өркендеу жолында бір кездері жүріп өткен осындай жолымызды халықаралық ұйым әлем тыныштығын сақтауға қосқан қомақты үлестің бір бөлшегі ретінде бағалады.
Ал енді бүгінгі ресми Астана Ауғанстандағы жағдайды экономикалық интеграция арқылы жақсартуға ниет білдіруде. Атап айтқанда, Ауғанстан мен Орталық Азия елдерін инфрақұрылымдық қатынас, сауда-инвестициялық және транзиттік көлік жобаларын жүзеге асыра отырып, ауған жағдайының аурасында тыныштықты тұрақтандыру бастамасын ұсынуда. Осы мақсатта Ресей тарапынан қолдау тапқан Ауғанстанның дамуына ықпал ету үшін Алматы қаласында арнайы аймақтық орталық құру ұсыныстары айтылып, жобаны жүзеге асыру қолға алынуда.
Өз кезегінде экстремизм мен терроризмнің қауіп-қатеріне ұшырап, діни алауыздықпен астасқан Ауғанстан жағдайы түрлі көзқарастар қайшылығымен біте қайнасып, кең ауқымда саяси сипат алып, тым шиеленісіп жатқаны да жасырын емес. Ол аздай, бұл елдің қазіргі көрінісі әлемдік ауқымдағы саяси үдерістің құбылуына да түрткі боларлықтай халде. Сондықтан да радикалды ислам идеологиясына негізделген террорлық ұйымдардың басым бөлігі осы ел арқылы ұдайы қауіп-қатер төндіріп отырғанды қолай көреді. Ал Қазақстан Қауіпсіздік Кеңесі аясындағы қызметін осы жағдайға қарсы күрес жүргізу тетігін инфрақұрылымдық қатынастарды дамытумен өзара ұштастыра отырып ілгерілетуге басымдық берген.
Сонымен қатар тағы бір ескере кетерлік жайт, Астана терроризмге қарсы күрес жөніндегі 13 халықаралық әмбебап конвенцияға қосылып үлгерді. Оған қоса біздің ел Халықаралық терроризмге қарсы әрекет ету коалициясына белсенді қатысушы ел ретінде танылғаны Қазақстанның сыртқы саясаттағы қадамын нықтап тұрғандай.
Зарема ШӘУКЕНОВА,
Президент жанындағы Қазақстан стратегиялық зерттеулер институтының директоры
