Қоғам қайраткерлері министр пікіріне үн қосты

Қолдауға лайықты бастама

Министріміздің «Наурыз ең әуелі балдырғандарға арналуы керек» деген бастамасын қолдауымыз қажет. Бәрі де ұр­пақ үшін, болашақ үшін жаса­лып жатқаны жақсы ғой. Жаңа за­манға лайық жаңғырып, жа­ңарып отыру – уақыт талабы. Оның үстіне бұл – біздің төл ме­рекеміз. Түркі халықтарына ор­тақ мейрам болғанымен, Қазақ даласының қан-базардай қайнаған өмірінің мән-мағынасын аша түсетін, бейбіт күннің бесігін тер­бетіп, ел бірлігін нығайтатын, салт-дәстүр, әдет-ғұрпымызды қай­та жаңғыртып отыратын айтулы күн. Әрине, мұндай айтулы шараны ел болып қолға алып, қолдауымыз керек. Әсіресе, бұл шарада жұмыла көтеретін жүк­тің салмағы өнер адамдарына түсетіні белгілі. Сондықтан мен осы руханият саласында жүрген барлық әріптестерімді, ұлтымыздың ұлы мейрамы – Әз Наурызды өз дең­гейінде ұрпаққа ұлағат етуге ша­қырамын.

Асанәлі ӘШІМОВ,

Қазақ­станның Еңбек Ері, КСРО және Қазақстанның халық әртісі

Рухани жаңғыруға арналған жоба

Қазақстан Наурыз тойын 1988 жыл­дан бастап қайтадан атап өте бастады. Алайда, бүгін Наурыз мерекесі көбіне қатардағы іс-шара ретінде тойланып, сахналық қойылымдар шеңберінде ғана ата­лып өтіп келгені тағы рас. Ал шын мәнін­де Наурыз күн мен түннің те­ңе­ліп, тіршілік ұй­қыдан оянып, барша дүние жа­ңаратын, ежелгі қазақи таныммен айтсақ «Самарқанның көк тасы жібитін» кезең. Нағыз Жаңа жыл осы! Алайда, елімізде нағыз жаңа жыл – Наурызға дайындық ресми Жаңа жылға қарағанда мүлде елеусіз жүргізіледі деген реніштер көптеп кездеседі. Әрине, қазір заман басқа, талап басқа болғандықтан ендігі жерде елдің Наурыз тойын атап өтуге қоятын талабы да жаңара түсетіні заңдылық. Осы орайда ел қалауының тамырын дөп басып, Наурыз мерекесін жаңаша атап өтуге ұсыныс жасаған еліміздің мәдениет саласының тізгінін ұстаған Арыстанбек Мұха­меди­ұлының төл мерекемізді қалай атап өту керектігін көрсет­кен ойлары – ұлтымыз­дың шын мәнінде рухани жаңғы­руына бағыт беретін іргелі жо­ба деп ойлаймын. Сондықтан бұл бастаманы қолдап, ондағы айтыл­ған ойдың жүзеге асуына барша­мыз атсалысуға тиіспіз. Елба­сымыздың ұлт болашағына негізделген «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» стратегиялық бағдарламасын басшылыққа ала отырып, Наурыз мейрамын ұлықтауды қолға алған министр қоғамның барлық сұранысын ескере келе, ең бірінші үлгі көр­сетуді мәдениет саласының қыз­­меткерлерінен талап етуі заң­дылық. Биылғы Наурыз мүлде басқа реңкте өтетіндіктен осынау төл мерекемізді атадан жеткен дәстүріміз бен мәдениетімізді заман талабымен үндестіре отырып барынша жоғарғы деңгейде ұйымдастыру – парызымыз деп білеміз. Бала кезімізде ауылда өтетін Наурызда әрбір үй нау­рызкөже пісіретін. Наурызкөже бас­талғанда көженің алдын «ба­ланың көңілі – таза, тілеуі – оң», – деп балаларға ішкізетін. Арыс­танбек Мұхамедиұлының Наурызды ең әуелі балдырғандарға арналған мейрам ету керек дегені сол дәстүрді қайта жаңарту деп білеміз. Жалғыз ол ғана емес, Наурыз мейрамын атап өтуді бірнеше салаға жіктей отырып, осы мерекенің аясында ұлттық киім мен ұлттық асхананың абыройын көтеруге, адамдарды татулыққа жетелейтін бабадан жеткен «Амал дәс­түрін» жаңғыртуға, Наурыз мей­рамының өзіндік символын бекітуге үндеуі, бақуатты адамдарды қайырымдылыққа шақы­руы көкейге қонымды құнды бастама деп есептеймін.

 Гүлмира МҰХТАРОВА,

Алматы облысы «Есік» қорық-музейі директоры

Танымдық маңызы зор

Қазақстан Республикасының Президенті  Нұрсұлтан Назарбаев­тың «Бо­лашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты бағдарламалық мақа­ласы еліміздегі руха­ни кеңістікке тың серпіліс әкел­­­гені мәлім. Осы соқталы дүниемен үндес, Мә­дениет және спорт министрі Арыстанбек Мұхамедиұлы «Егемен Қазақстан» газетінің тіл­шісімен келелі әңгіме жүргізген екен.

Аталмыш әңгімеде министр соңғы жылдары Наурыз мей­­рамының бұқаралық сипатынан айырылып, сахналық шоуға айналып, аста-төк дас­тарқан мен жеңіл-желпі сауық-сайранның тасасында қалып, о бастағы тәлімдік-танымдық маңызы азайып бара жатқанына алаңдаушылық білдіреді. Сон­дықтан да Ұлыстың ұлы күні – әз-Наурыздың тәрбиелік мәнін арттырып, мазмұнын байытуда жаңашыл идеялар ұсы­нады. Өз ойын «Иә, аздаған жұртшылықтың қызықтауына ғана айналған фольклорлық қойылым көрінісінен аспай жүр­гені рас. Сол себепті мере­ке­нің өзіне сәйкес айшықта­рын тү­лете отырып, фольклорлық-эт­но­­­графиялық ауқымнан жалпы қа­зақстандық мереке дәрежесіне жет­кізуіміз керек. Бұл мәселеде Ұлттық намыс пен рухани болмысымызды жаңғырту деген асқақ ой жатыр», деп түйіндейді. 

Наурыз мейрамы ең алдымен, балалардың көкейінде өш­пестей болып ұялауы қажет еке­ніне тоқталады министр. Шы­­­ны­мен де еліміздің ертеңі – бал­дыр­ғандарымыздың балалық бал шағында санасына түйген дүние өміршең болары хақ. Осы ретте, мейрамның ең  әуелі балалар үшін жан елітерлік мазмұны болу керек екені қуана құптарлық жайт. Сонымен бірге мифологиялық бейне – Қыдыр [Қызыр] атаның бұл бұқаралық мейрамдағы орыны әлі нақтыланбағанын тілге тиек етіп, нақты жолын ұсынып, терең ой-толғанысын білдіреді.

Министр әңгімесі санада сартап болып қатталған көрнекті мемлекет қайраткері, ел есінде ізгі әрекеттерімен жатталып қал­­ған жетпісінші жылдардағы мә­дениет министрі І.Омаровтың ұрпаққа жазған хатын еске түсірді. Заманында Ілекеңнің: «Халық мұрасы дегенім – әсіресе, сол дәуір, замандар көшінде өзің­нің қайталанбас, тозбас, қасиетімен бізге дейін жасап келген ән, күй, музыка мұрасы, дастандар, жырлар түйдегі.  Бұлар – менің көзіме де, көңіл сарайыма да халқымның аса мықты тұлғасы, сын-сипаты болып елестейді. Осыларды жаң­ғыртса, жаңартса осы өз дәуі­ріміздің қажет-мұқтажына, қыз­метіне бар бояу, кестесімен жеткі­зе жарату міндеті алдымызда тұ­ра береді...» – деген толғанысы мен бүгінгі руханият басшысы А.Мұ­хамедиұлының жоғарыдағы ой өрімі  рухтас, сабақтас, ниеттес екені байқалады. 

«...Дәуірімізді дәріптеп, асыл мұрамыздың бедерін айшықтауда орны ерекше бұл мерекені қазақ халқы «жақсылықтың бас­тауы» деп ұғады. Мемлекет басшысының «Болашаққа бағ­дар: рухани жаңғыру» атты ма­қаласында: «Жаңа тұрпатты жаң­ғырудың ең басты шарты – сол ұлттық кодыңды сақтай білу. Онсыз жаңғыру дегеніңіз құр жаңғырыққа айналуы оп-оңай»-деп айтқан сөзі бар», – деп атап өткен А.Мұхамедиұлы: «Бүгінде ұлттық түйсік, тарихи сананы сырып қойып ұлттық көркем дүние жасауға талпынатын «суреткерлер» үшін айтылғандай тіпті. «Сырты жылтырағанның бәрі алтын емес», – демекші, құрғақ, бутафорлық сыртқы пішін ұлт жан дүниесінің айнасы емес қой? Ұлттық дүниенің мазмұны ұлттық кодтан тін тартпаса, бос кеуек болары анық. Сол себепті де алдымен жадымызды байытып, сосын жаңа әрекеттерге барғанымыз дұрыс-ау...» – деген ұсыныс айтады. Ойланарлық байлам.

Осы ретте тағы да  Ілияс Омаровтың жазбасы жаңғырады: «...Шынында ойлаңыздаршы, біздің осы қазынамызды дүние көлемінде қай өнерпаз халықпен жарыса, болса да жарастыра, жарқырата көрсетсе, біздің бай тарихымыз, арғы-бергі өтіп кеткен жолымыз аян да анық болмас па еді? Сонда ғана барып, аса бай көне мұра мен жаңа өнердің құшақтаса қабысып, ұласа өркендегенін көрер едік...».

Иә, алдыңғы толқын аға­ла­рымыздан қалған озық үлгі­л­ер бар. Оны бүгінгі буын толық­тырып, жаңаша түр, мазмұн, әр беріп, Ұлыстың ұлы күнін жал­пыхалықтық мерекеге айнал­дырудың тың жобаларын, өміршең бастамаларын ұсын­ғанына өз басым қуандым. Осы орайда, Арыс­танбек Мұха­медиұлының ел басылымында айтып өткен жо­ғарыдағы өзек­ті ойларын, кө­кейкесті ұсыныс­тарын көп болып неге қолдамасқа? 

Ұлан Нүсібәлі,

Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері