Германияда президент ресми түрде ғана бірінші тұлға екені белгілі. Әйтпесе елдегі билікті жүргізетін – федеральдық канцлер. ГФР-дың конституциясы бойынша канцлер болып сайланған тұлға әр төрт жыл сайын қайта сайланып, қызметін шексіз жалғастыра алады. А.Меркель алғаш рет 2005 жылы канцлер болып сайланды. Содан бері билікті ешкімге бермей келеді. Германия тарихында федеральды канцлер қызметінде ең ұзақ отырған тұлға – Гельмут Коль. Ол неміс үкіметін 16 жыл басқарды. Енді тағы төрт жылға сайланған Ангела Меркель көп ұзамай Гельмуттың осы биліктегі жетістігін қайталайын деп тұр. Кейбір сарапшылар 2019 жылы Ангела Меркель канцлерліктен өз еркімен бас тартып, орнын өзі басқаратын партиядағы бір мұрагеріне босатып береді деген болжам айтқан еді. Бірақ 14 наурыз күні Бундестагта өткен сайлау А.Меркельдің әзір биліктен кететін ойы жоқ екенін аңғартты. Әрі ол басқаратын Германияның Христиан-демократиялық одағы коалициясы және Баварияның Христиан-социалдық одағы, Германияның солшыл Социал-демократиялық партиясы соңғы төрт жыл қатарынан билік басында тұр.
Не десек те Ангела ханым Германияның алғашқы және жалғыз әйел канцлері ретінде тарихта қалмақ.
Сырт көзге сұсты әрі суықтау көрінетін осы бір қарапайым әйел билік басында ұзақ отырады дегенге кезінде ешкім де сенбеген еді. Діни отбасында тәрбиеленген ол бала кезінен ұлдарша киініп, еркекшора болып өскен. Ешкімде қақ-соғы жоқ елеусіздеу жүретін Ангела мектепке барғаннан кейін қабілеті ашылып, жұртшылықтың назарын өзіне аудара бастаған. Математика мен физикаға айрықша талантты ол орыс тілін де өздігінен үйреніп алған.
Үлкен саясатқа А.Меркель 35 жасында келген және биліктің алғашқы баспалдағынан-ақ бірден бас айналдырарлық мансапқа қол жеткізеді. Сол кездегі ГФР канцлері Гельмут Коль жас та сергек Ангелаға сенгені соншалық, алғашында оны әйелдер мен жастар жөніндегі министр етіп тағайындайды. Замандастары А.Меркель туралы: «ол шешен болмаса да кіммен қалай тіл табысуды жақсы білетін, қандай қиын жағдайда да «сүттен ақ, судан таза» болып шығатын еді...» деп еске алады. Расымен де, Меркельдің билік баспалдағымен жылдам көтерілуі талай саясаткерге тосын сый болды. 1991 жылдың өзінде-ақ оны канцлер Коль сол кезде дәуірлеп тұрған христиан-демократиялық одағына өзінің орынбасары етіп тағайындады. Осыдан кейін «Коляның қызы» атанған биліктегі бибі Германияның саясатына белсенді араласып, өзін жан-жақты көрсете білді. Кейін Гельмуттың биліктен кетуі христиан-демократиялық одағы төңірегіндегі жанжалды туғызғаны мәлім. Бұл сәтті Меркель де құр жіберген жоқ, өзінің беделіне пайдаланып, 2000 жылы осы партияның төрағасы болып сайланды. Ал 2005 жылы бұл партия жеңіске жетіп, сол жылдың қараша айында Меркель Германияның канцлері болып сайланады. Сол кезде көпшілік оның жеңісін уақытша сәттілікке балаған еді, тіпті болашағы бұлыңғыр деп те болжағандар болды. Бірақ немістің «темір ханымы» билікте нық орнықты.
Қазіргі таңда А.Меркельді әлем ең беделді саясаткер әрі дағдарысқа қарсы мықты менеджер ретінде біледі. 2008 жылы болған дүниежүзілік экономикалық дағдарыс кезінде А.Меркельдің халықаралық аренадағы рөлі басым түскен деседі. Оның менеджерлік талантының арқасында Германия және кейбір Еуропа мемлекеттері қаржылық дағдарысты сәтті еңсерді, дейді сарапшылар. Еуропалық одақта жұмыссыздық деңгейі азайып, Еуропа экономикасы қарқынды дами бастаған. Бүгінде Германияның Еуроодақ көшбасшысына айналуына да А.Меркельдің қосқан үлесі үлкен.
Енді Германияның төртінші рет сайланған канцлерінің жеке өмірі туралы бірер сөз айта кетейік. Ол студент кезінде өзі сияқты физик Ульрих Меркельге тұрмысқа шығады. Көп ұзамай онымен ажырасқанымен, Ангела күйеуінің фамилиясында қалуды жөн көреді. Меркельдің қазіргі жұбайы – химик-ғалым Иоахим Зауэр. Елдің назарына іліккенді жөн көрмейтін ол бүгінге дейін әйелінің бірде-бір инаугурациясына қатыспаған екен.
Меркельдің баласы жоқ. «Әрине, мен ана болуға қарсы емес едім... бірақ тағдыр солай болды. 35 жасымда билікке келгеннен кейін бұл туралы мүлде ұмыттым» дейді А.Меркельдің өзі.
А.Меркельдің Германияның «темір ханшайымы» атануы тегін емес. Ол әйел болып, юбка, көйлек кимейді. Ол өмірінде алғаш рет Ослода өткен операның тұсаукесерінде кешкі көйлек киіп келіпті. Содан бері оның көйлек кигенін ешкім көрген емес. Сондай-ақ өмірі сырға мен жүзік тақпайтын неміс канцлері иіс су сепкенді де ұнатпайды екен. Күллі әлемге әйгілі сұсты ханым бірақ иттен өлердей қорқады...
Қымбат ТОҚТАМҰРАТ,
«Егемен Қазақстан»
