«ҚазАвтоПром» автокөлік кәсіпорындары одағы баспасөз қызметінің мәлімдеуі бойынша, міне осымен 12 ай қатарынан еліміздегі автокөлік сату ісі өскен үстіне өсе түсуде. Мәселен, үстіміздегі жылдың қаңтар, ақпан айларында ғана ресми дилерлер 7 195 автокөлік сатып үлгерген. Бұл көрсеткіш өткен жылдың осы мерзіміндегіден 48,2 пайызға артық. Қазақстандықтар осы мерзімде жеңіл көлік сатып алуға 170 млн доллар қаржысын жұмсаған. Бұл көрсеткіш өткен жылдың осы мерзіміндегіден 49,3 пайызға көп.
Соның ішінде соңғы ақпан айының екпіні қатты болып отырған көрінеді. Бұл айда қазақстандықтар 4 066 көлік сатып алған. Бұл көрсеткіш өткен жылдың осы мерзіміндегіден 58,4 пайызға артық. Қазақстандықтар ақпан айында көлік сатып алуға 96,1 млн доллар қаржысын жұмсаған.
Біздің ойымызша, Қазақстандағы көлік сатып алу мәселесінің әлеуметтік-экономикалық мәнінен менталитеттік-психологиялық мәні де кем емес секілді. «Жылқы құлағының желігі болады» дейтін қазақ аттан ауысып, автокөлікке отырғалы бері де осы желіктен арылмай келеді. Жалпы, той мен көлікті қазақтың стихиясы деп айтуға болады. Нақ осы екеуіне келгенде қазақ ақшасын аямайды. Тіпті ақшасы жоқ болған жағдайдың өзінде кредитке белшесінен кірсе де, нақ осы екі мәселені шешуде «ерекше батылдық» таныта алады.
Еліміздегі автокөлік сатып алу ісінің экономиканың өз даму қарқынынан бірнеше еселей асып түсе отырып қарыштап алға басуын осы жағдаймен де түсіндіруге болатындай. Иә, халық көңілінің дарқандығы, ертеңгі күнді ойлауда нақты есепке жүгінбейтіндігі, бір есептен алғанда, асабалар мен әншілердің, сондай-ақ жеңіл көлік сату дилерлерінің бағын басқаларға қарағанда басым етіп тұр-ақ. Әрине тойдың бола бергендігі, көліктердің сатып алына бергендігі жақсы. Бұл фактор да экономиканың қозғаушы күштерінің біріне айнала алады. Тек бір өкініштісі, үйленіп алып үйсіз жүргендер, көлік мініп алып күйсіз жүргендер де аз емес.
Әрине еліміздегі көлік сату ісінің соншама қарқынды алға басуының сырын басқа факторлар аясында да қарастыруға тиістіміз. Мәселен, Үкіметтің еліміздегі автокөлік өндірісінің дамуына жасап жатқан қамқорлығы, жаңа көлік сатып алушыларды жеңілдікті кредиттермен қамтуы, жеңіл көлікке деген қажеттіліктің артуы, жанар-жағармай бағасының қолжетімділігі деген мәселелерді де ұмытуға болмайды. Дегенмен елімізде жеңіл көліктің көбеюінің ең басты себебінің бірі ретінде халықтың әлеуметтік жағдайының жақсарып келе жатқандығын тағы бір еске ала кеткеніміз жөн секілді.
Сонымен үстіміздегі жылдың қаңтар-ақпан айларында ел рыногында сатылған автокөліктердің 4 084-ін (56,8 пайызын) шетелдік көліктер, 3 111-ін (43,2 пайызын) қазақстандық автозауыттардың өнімдері құраған. Енді көліктердің өтімділігі жағынан келсек, бірінші орында ресейлік Lada жеңіл автокөлігі тұр екен. Екі айдың ішінде 1 692 адам осы автокөлікті сатып алған. Мұнан кейінгі орын жапонның Toyota автокөлігінің еншісіне тиген. Оны 1 453 адам сатып алған. Үшінші орынға өзбектің Ravon жеңіл автокөлігі шыққан. Оны 1 003 адам қалаған. Мұның өзі Қазақстан мен Өзбекстан арасындағы сауда-экономикалық ынтымақтастықтың арта түскендігінің жарқын бір көрінісі болса керек.
Ал енді көлік сататын автодилерлер мәселесіне келсек, бірінші орынды бұрынғыдай БИПЭК АВТО-АЗИЯ АВТО холдингі иеленіп келеді. Қазақстанның автокөлік сату рыногының 30 пайызы бір ғана осы холдингке тиесілі. Екінші орын рыноктың 18,7 пайызына иелік ететін КМК Astana Motors компаниясының еншісінде.
Мұнда өскемендік БИПЭК АВТО-АЗИЯ АВТО холдингінің қара үзіп алға түсуінің себебі түсінікті. Ол әрі автокөлік сатумен әрі автокөлік шығарумен айналысады. Осы ретте тәуелсіз еліміздің автокөлік нарығы қалыптаса бастаған кезден бері жұмыс істеп келе жатқан әрі нарығы ауқымды саналатын Алматыда пайда болған КМК Astana Motors компаниясының әлі күнге дейін дұрыс бір жеңіл автокөлік түрін құрастыра алмай, негізінен алыпсатарлықпен шектеліп қалғандығы өте өкінішті.
Сұңғат ӘЛІПБАЙ,
«Егемен Қазақстан»
