Абай ауданы негізінен мал шаруашылығымен шұғылданады. Бір қуантатыны, соңғы жылдары аудан тұрғындары мемлекеттік бағдарламалар арқылы қолындағы азын-аулақ малының қарасын көбейтіп, бордақылау алаңдарын бірінен соң бірі аша бастапты. Мәселен, екі мыңға жуық тұрғыны бар Көкбай ауылында қазір 16 бордақылау алаңы жұмыс істеп тұр екен. Ауылдық округтің әкімі Шәріпқазы Жылқайдардың айтуынша, бүгінде елді мекенде 94 шаруа қожалығы мал өсірумен айналысады. Көкбайда мал бордақылау алаңын ашқан іскер азаматтардың бірі – Серікқали Көпжанұлы. Екі қолға бір күрек таппай жүрген жігіт былтыр «Нұр-Наз» кооперативінің мүшесі ретінде «Нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамыту» бағдарламасы аясында 3 миллион 800 мың теңге көлемінде несие алыпты. «Қазір отыз бас ірі қара мен 100 бас қойды қорамда бордақылап отырмын. Алғашқыда мемлекеттен бір миллион теңге несие алып, осы кәсіпті бастаған едім. Ісім оңға басып, қарызды уақытында қайтардым. Содан өткен жылы кооператив құрамына кіріп, тағы да қомақты несие алдым. Енді қазір семіртуге қойған малдың санын көбейтіп жатырмын», дейді ол.
Мемлекеттік бағдарламаның игілігін көріп отырған ауыл тұрғындарының бірі Жұлдыз Төлеубеков әуелде «Жұмыспен қамту-2020» бағдарламасымен – 1 миллион, кейін кооператив арқылы тағы да 2,5 миллион теңге несие алып, елу бас ірі қараны бордақылауға қойыпты. Бордақылау алаңын ашқанға дейін жұмыссыз жүрген жігіт бүгінгі кәсібіне көңілі толатынын жеткізді. Көңілі толмағанда ше? Мәселен, малдың басын 150 мың теңгеден сатып алса, семірткен соң әрқайсысын 250-300 мың теңгеден саудаға шығарады. Пайда ма? Пайда. «Етті Семейге апарып өткіземіз, басқа жақтан келіп сатып алатындар да бар. Әрине, еттің бағасын сәл көтерсе болар еді. Өйткені мал бағу оңай шаруа емес. Жем-шөбіңіз де арзанға түспейді. Жарайды, шөп өзімізде бар, ал жемді сонау Үржардан алдырамыз. «Еңбек етсең ерінбей, тояды қарның тіленбей» деп Абай атамыз айтқандай, осы малдың арқасында балаларымызды оқытып, кәсібімізді дөңгелетіп жатырмыз», деген ол алдағы уақытта бордақыдағы мал басын жүзге жеткізуді жоспарлап отырғанын айтты.
Бордақылау демекші, екі жігіттің де бордақыдағы малдарының көпшілігі асыл тұқымды. «Біздің округте 300 мың гектар жер бар. Тұрғындарға қысы-жазы мал бағуға әбден қолайлы. Бұған қоса мемлекет тарапынан субсидия берілгені де үлкен қолдау болды. Әсіресе жұмыссыз жүргендерге өзінің кәсібін ашуға тамаша мүмкіндік жасалды. Ондай азаматтар ауылымызда көп», дейді ауыл әкімі Шәріпқазы Санбайұлы.
Мемлекеттік бағдарламалар арқылы мал ғана емес, техника сатып алып жатқан тұрғындар да бар. Мәселен, «Қуат» шаруа қожалығы екі жыл бұрын «Қазагроқаржы» арқылы лизингке трактор сатып алыпты. «Әуелде 7 сиыр мен 60 қойымыз болған. Қазір сиыр 100-ге, саулық қой саны 700-ге жетті. Мемлекеттік бағдарламалар арқылы малды ірілендіру үшін 10 миллион теңгеге сиыр мен бұқа сатып алдық. Мал өсірсең, шаруашылығың өркендейді. Халыққа пайдаң тиеді. Бес адамды жұмыспен қамтып отырмыз. Қазір мемлекет халыққа несие беріп, көмектесіп жатыр. «Мал алыңдар, өсіріңдер, байыңдар» деп жатыр. Аудан басшылығы да ауыл тұрғындарын үнемі қолдап отырады», дейді осы ауылдың тұрғыны, 45 жыл жүргізуші болған, шөп тасудан ауыл, аудан, облыс чемпионы атанған, 8 баланың әкесі Қанатбек Ермекбаев ақсақал.
Мал шаруашылығы қанат жайған Көкбай ауылына «Нұрлы жол» бағдарламасы аясында Ұлттық қордан 324 миллион теңге қаражат бөлініп, ауыз су құбыры тартылыпты. «Қазір ауылдағы халықтың тұрмысы тәуір. Ауылымызға көптен күткен ауыз су да келді. Енді балаларым су әкелу үшін қара суықта далаға шықпайды. Өйткені үйде барлық жағдай жасалған. Бұрынғыдай емес, бүгінде балалардың ойнайтын жері мен ауыл тұрғындарының серуендейтін сүйікті орындарына дейін бар. Біз бала күнімізде мұның бірін де көрген жоқпыз. Сондықтан кейінгі жас ұрпақ бақытты деп ойлаймын», дейді Көкбай ауылының тұрғыны, зейнеткер Бижамал Сұлташева.
Бүгінде Көкбай ауылындағы 262 түтіннің жартысынан көбі үйлеріне ауыз су кіргізіп алыпты. Аудандық сәулет-құрылыс, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы және автомобиль жолдары бөлімінің басшысы Нұрлыбек Шалтабановтың айтуынша, аудандағы барлық ауыл ауыз сумен қамтамасыз етілген.
Аудан орталығы Қарауылдың іргесіндегі бұл ауылда шағын және орта кәсіпкерлік те қарқынды дамып келеді. Қазір елді мекенде үш наубайхана жұмыс істеп тұр. Көкбай ауылының тұрғындары наубайхана мен азық-түлік дүкендерінде, шаруа қожалықтарында еңбек етіп, күнделікті нәпақаларын тауып жүр. «Нан өнімдерін шығарумен айналысамын. Болашақта халықтың сұранысын қанағаттандыру мақсатында күніне 150-160 нан пісіруді жоспарлап отырмыз. Біздің өнімдеріміз ауыл тұрғындарына қолжетімді бағада сатылуда», дейді ауылдастарын жұмыспен қамтамасыз етіп отырған кәсіпкер Әділет Әскербекұлы.
Абай ауданы әкімінің орынбасары Марат Еділбаевтың айтуынша, бүгінде ауданда 600 шаруа қожалығы мен 3441 қосалқы шаруашылық жұмыс істейді. 2017 жылы өңір шаруалары мемлекеттік «Игілік» және «Береке» бағдарламалары арқылы 203 миллион теңге несие алған. Биыл осы бағдарламалармен несие алу үшін 251 миллион теңгеге өтінім беріліпті. Бүгінде ауданда 7 кооператив болса, биыл тағы 1 кооператив ашу жоспарланып отыр.
Азамат ҚАСЫМ,
«Егемен Қазақстан»
Шығыс Қазақстан облысы,
Абай ауданы,
Көкбай ауылы
