Бүгінде кейбір конфессиялар арасындағы дүрдараздықтардан, сондай-ақ бір діннің ішіндегі түсінбеушіліктерден, алауыздықтардан туындап жатқан түрлі келеңсіз жағдаяттарға қарап әрі-сәрі күй кешесің. Осындайда өзің, жалпы елің риясыз пейілмен тұтынатын дініңнің амандығын тілейсің, оның береке-бірліктің, ынтымақтың негізгі ұйытқысы екенін сезінесің әрі мойындайсың...
Қазіргі таңда елімізде дін саласына қатысты шешімін күткен өзекті мәселелер баршылық. Мұны халық та, атқарушы органдар да жете түсінеді. Өйткені саладағы түйткілдердің кесірінен орын алған жағымсыз оқиғалар, оның зардаптары бізге көп жайтты аңғартты. Бұл жағдаяттар, әсіресе қоғамымыздағы діни қатынастарды заңдық тұрғыда мұқият, ыждағаттылықпен реттеу ұлтымыздың қауіпсіздігіне, мемлекетіміздің тұрақтылығына тікелей оң әсер ететін аса маңызды шаруа екенін санамызға мықтап сіңірді. Сондай-ақ осы орайда тек терроризм және діни экстремизмнен төнетін қауіп-қатерлерді барынша төмендету ісі ғана емес, қарапайым адамдар арасындағы байланыстарға, қоғамға және жекелеген отбасылардың ішкі қатынастарына кері ықпалын тигізетін жағымсыз үрдістердің, сырттан енген оғаш ғұрыптар мен дағдылардың жолын кесу жайы да өте өзекті екенін ұғындық. Мұның барлығы халқымыздың аталған саладағы жағдаяттардың салмағын сезінуі өте жоғары деңгейде екенін көрсетеді.
Жақында Мәжіліс депутаттары қоғамымызда біраз уақыттан бері қызу талқыланып келе жатқан, Дін істері және азаматтық қоғам министрлігі тарапынан әзірленіп, ұсынылған діни қызмет және діни бірлестіктер мәселелеріне қатысты заң жобасын мақұлдады. Бұл құжаттың нақты атауы «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне діни қызмет және діни бірлестіктер мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасы болып табылады.
Мәжіліс мақұлдағанымен әлі жоғары деңгейлі талқылаулардан өтуі тиіс бұл құжат қалай десек те көкейде жүрген көптеген сауалдарға жауап беріп, көңілімізді демдеді. Әрине «біткен іске сыншы көп». Яғни айтылып жатқан сындар да баршылық. Бірақ саралай қарасаңыз, әлгі сыни пікірлер аталған заң жобасының негізгі мақсатының жанында түкке тұрмайды. Мәселен, кейбір азаматтар бұл заң жобасы адамдардың діни еркіндігін шектейді деген мазмұндағы пікірлерін көлденең тартуда. Бұл арада олар аталған құжатта ешкімнің діни еркіндігіне шектеу қойылмайтынын, тек салаға қатысты мәселелерді реттеу көзделіп отырғанын түсінуі тиіс. Сондай-ақ осы орайда діни еркіндік пен бетімен кетушіліктің аражігін ажырата білген жөн.
Жалпы, қолданыстағы «Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы» Заң 2011 жылы қазанда қабылданған болатын. Содан бері біршама уақыт өтті. Осы аралықта әлемде терроризм мен діни экстремизм қаупі күшейе түсті. Дін саласында жағымсыз үрдістер етек алды. Елімізде қоғамның діни бағыттағы сұранысы өзгерді. Діншіл адамдардың қатары көбейді әрі сырттан ықпал етушілер бой көрсетті. Сондықтан еліміздің діни саланы реттеуді көздейтін заңнамаларды жетілдіру ісінің күн тәртібіне шығарылуы өте орынды.
Негізінде мемлекетіміздің тұрақтылығын, қауіпсіздігін, азаматтарымыздың құқығын қорғауда қоғамымыздағы діни ахуал үлкен мәнге ие. Сондықтан аталған заң жобасында бірінші кезекте ел қауіпсіздігіне, жамағаттың құқығын сақтауға маңыз берілген.
Заң жобасында дінді теріс пиғылда қолдануға мүмкіндігінше жол бермеу көзделген. Осы орайда жаңа деструктивті ағымдардың ұстанымдарына, сыртқы нышандарына тыйым салу қарастырылған. Мәселен, адамның жүзін тұмшалайтын киім үлгісін қоғамдық орындарда киюге, жүруге тыйым салынады. Бұл ең алдымен тұрғындардың қауіпсіздігі үшін қажет. Мұны діни еркіндікті шектеу деп түсінбеу керек. Бұл арада құқық бұзушылықтың алдын алу мәселесі алдыңғы орынға шығарылып отыр.
Тағы бір айта кетер жайт, жоба бойынша мемлекеттік қызметшілерге өзінің қызметтік мүдделерін діни тұрғыда пайдалануға, өзіне бағынышты қызметкерлерді діни жоралғыларды орындауға мәжбүрлеуге және діни бірлестіктер құруға көмектесуге, оған мүше болуға тыйым салынады. Бұл жерде де ешкімнің діни еркіндігіне нұқсан келмейді. Өйткені әлгі нормалар азаматтың дінге қатысты басты құқықтарына, жұмыстан тыс мезгілде діни жоралғыларға қатысуына, діни рәсімдерді орындауына кедергі келтірмейді.
Сондай-ақ заң жобасында атап көрсетілгендей, енді некені діни рәсімдер негізінде тіркеу немесе бұзу да арнайы белгіленген орындардан өзге жерде жүргізілмейді. Ал шет елдерден діни білім аламын деушілерге еліміздің аумағында жоғары діни білім алған жағдайда ғана рұқсат берілмек. Бұдан бөлек, балиғат жасқа толмаған жасөспірімдердің діни шараларға қатысуы үшін ата-аналары тарапынан келісімнің болуы да өте орынды.
Қорыта айтқанда, аталған құжат дінді қолжаулыққа айналдыру, дәлірегі экстремистік мақсатқа пайдалану мүмкіндігін барынша азайтады деп үміттенеміз. Елге керегі де осы.
Жолдыбай БАЗАР,
«Егемен Қазақстан»
