– Нобукадзу мырза, Астанаға қош келдіңіз! Жалпы, бұл Қазақстанға алғаш келуіңіз бе? 20 жылдық тарихы бар жас қала жайлы пікіріңіз қандай?
– Жоқ, бұған дейін де бірнеше мәрте Қазақстанда болдым. Әсіресе Астанаға жиі келіп тұрамын. Әр келген сайын қаланың өте жедел қарқынмен дамып келе жатқанына қарап таңғалудан жалыққан емеспін. Зәулім-зәулім ғимараттар, бір-бірін қайталамайтын ерекше архитектура, көшедегі адамдардың қазақ ұлтына ғана тән кеңпейіл дархан көңілі – Қазақстан дегенде менің көңіліме үнемі жылылық пен мейірім сыйлайды. Сондықтан да Астанаға, жалпы Қазақстанға жиі келіп тұру маған ұнайды. Тіпті мен кей сәтте Астана көшелерінде келе жатып шетелде емес, Жапонияда жүргендей әсерде қаламын. Біздің түр әлпетіміз ғана емес, мінезіміз, болмысымыз, өмірге деген көзқарасымыз барлығы егіз секілді сезімге бөленемін. Сол себепті болса керек, Қазақстан менің өз елімдей жаныма жақын.
– Жапониядағы қызметіңіз жайында айтып берсеңіз. Ресми жұмысыңыз тікелей осы кендо спортымен байланысты ма?
– Жоқ. Қызмет ететін саламның спортқа еш қатысы жоқ. Мен Жапонияның темекі шығарумен айналысатын JTI (Japan Tobacco International) компаниясының Мәскеу бөлімшесінде жарнама саласы бойынша қызмет істеймін. Бұл өндіріс орнының әлемнің 120-дан астам елінде жеке филиалы бар. Сол бөлімшелердің барлығы түскен табысының белгілі бір мөлшерін жапон мәдениетін жаһандық кеңістікте дамыту мен көркейтуге арнайды. Мәселен, еліміздің мәдени мекемелері шетелдерге гастрольдік сапарлармен барып жатса, компанияның сол елдегі бөлімшесі концертінің не болмаса өзге де өнер сапарының жоғары деңгейде ұйымдастырылуына қаржылық тұрғыдан қолдау білдіреді. Сол арқылы жапон мәдениеті мен өнерін өркендетуге үлес қосып жатырмыз деп ойлаймын. Бұл – менің негізі кәсібім. Ал спортпен хобби ретінде, жұмыстан тыс уақытта айналысамын. Өзіңіз білетіндей, жапондар үшін спорт өмірлік үлкен маңызға ие. Біз спортқа тек спорт деп қарамаймыз, философиялық мән береміз.
– Елімізге келу мақсатыңыз – кендо құрал-жабдықтарын тапсыру рәсімімен тікелей байланысты екен. Жалпы, бұл іс-шараны ұйымдастырудың маңыздылығы неде?
– Қазақстанға кендо спорты негізіндегі алғашқы сапарымыз 2016 жылы басталған болатын. Сол жолы Жапониядан шеберлер келіп, арнайы шеберлік сабағын өткізді. Олардың келу мақсаты аталған спорт түрімен қазақ халқын жан-жақты таныстыру және кендо мен иайдо өнерін әлемге кеңінен насихаттау болатын. Енді, міне биыл сол спорттық негіздегі достық байланысымызды одан әрі нығайтуды көздеп, Жапонияның Кендо федерациясы Қазақстандағы спортшылардың аталған спорт түрімен кәсіби тұрғыда айналысуы үшін кендо құрал-жабдықтарын табыс етуге шешім қабылдады. Бұл іс-шара 20 жыл бойы жалғасып келеді. Жыл сайын бірнеше мемлекет таңдалып алынып, сол елдерге осындай сыйлықтар тарту етіледі. Биылғы таңдауымыз 8 мемлекетке түсті. Оның ішінде Қазақстан да бар.
Кендода синай деген болады. Бұл – кендоның басты құралы, яғни қылыш іспеттес етіп жасалған ұзын ағаш. Шайқас түріндегі спорт болғандықтан, арнайы киімсіз кендомен айналысу мүмкін емес. Жаттығушыларға міндетті түрде қорғаныс қажет. Сол үшін де бұл спорт түрімен айналысатын шеберлер үшін дене мүшелерін қорғайтын арнайы киім керек. Ал кендоның отаны Жапония болғандықтан, оның киімдері мен құрал-жабдықтары барлық елге бірдей қолжетімді деп айта алмаймыз. Сондықтан да спортпен айналысуға қызығушылығы бар, бірақ арнайы киім мен құрал жабдықтың жетіспеуі салдарынан кендоға келе алмай жүрген спортшыларға стимул болсын деп, арнайы осындай сыйлық жасауды ұйғардық. Кендомен айналысатын адамдардың саны бір адамға болсын көбейсе, біз өте қуаныштымыз. Бұл шара тек спортшылар үшін ғана емес, жалпы екі ел арасындағы рухани-достық қарым-қатынасымызды одан әрі нығайтып, жандандыруға ықпал етеді деп сенемін.
– Кендо – Жапонияда туған спорт түрі болғандықтан, бұл тарапта Қазақстан үйренуші. Осы тұрғыдан келгенде, аталған спорт түрінің Қазақстандағы даму деңгейін кәсіби маман ретінде қалай бағалайсыз?
– Қазақстанда кендомен айналысатын адамдармен өз басым осы іс-шара барысында алғаш рет таныстым. Олардың спортқа атүсті қарамай, өте тыңғылықты, ыждаһатты айналысып жүргеніне көзім жетті. Кендоның негізгі мақсаты – жеңу немесе жеңілу емес, дайындық барысында жасалатын қиын жаттығулар арқылы рухани жағынан ішкі психологиялық күйді күшейту. Осы талапты жіті түсінген қазақстандық спортшыларға риза болдым. Алдағы уақытта бірлесе жұмыс істейтін болсақ, кендомен айналысатын спортшылардың кәсіби деңгейде үлкен жетістіктерге жететініне сенемін.
– Әлем бойынша 20 жыл бойы үздіксіз насихатталып келе жатқан бұл спорт түрінен әр елдегі кендо шеберлерінің басын қосатын халықаралық деңгейде жарыстар ұйымдастырылып тұра ма?
– Әрине! Кендо бойынша 3 жылда бір рет әлем чемпионаты өтеді. Ол жерде кендомен айналысып жүрген әлемнің түкпір-түкпірінен үздік спортшылар жиналып өнер көрсетеді. Жарыстың деңгейі бұл спорт түрінің бүгінде дүние жүзі бойынша үлкен қызығушылық тудырып отырғанын дәлелдеп келеді. Кендоға деген әлемнің көзқарасы да, қызығушылығы да ерек.
– Кендомен айналысатын спортшыға қойылатын ең басты талап не?
– Кендо сайысында спортшыға ең әуелі жүректің мықтылығы керек. Менің айтып тұрғаным – рухани тұрғыдағы ішкі дайындық. Неліктен десеңіз, синайды сермегенде де, сонымен қатар қарсылас қай жағыңнан келсе де лайықты, сауатты жауап бере алу қажет. Дәл сол кезде жүректің мықтылығымен қатар сезімталдық қажет болады. Кендо – қарсыласың қай жағынан келсе де, соққысын қабылдауға дайын болуға, әлсіз тұсыңды білдірмеуге және эмоцияңды басқаруға үйретеді. Кендода қара күштен бұрын, ішкі психологиялық күйдің мықтылығы маңызды. Сондықтан да спортшы 70-80 жасқа келсе де, жастармен бірге сайысқа түсіп, айла мен әккілігінің арқасында тіпті жастарды жеңіп шыға алады. Кендоның ерекшелігі сонда.
– Демек, мұның спорт ретінде ғана емес, жалпы өмір сүруде де пайдасы зор секілді...
– Иә, дұрыс түсініпсіз. Кендоның тек спорт түрі ретінде ғана емес, адамның өмір сүру дағдысында да пайдасы зор. Бұл – екі адамның бір-бірімен қарсыласатын сайыс негізіндегі спорт түрі. Яғни кендо шайқас үстінде қарсылас не ойлап тұрғанын, ішкі сезімдерін түйсік арқылы оқуға үйрететін өнер. Ал бұл жай өмірге келген жағдайда керісінше. «Менің сөйлесіп отырған адамым не ойлап отыр екен, бұл адамды қуанту үшін, не болмаса көңілін табу үшін мен не істей аламын?» деген сынды игі ойларға беріліп, жаныңдағы жақындарың мен достарың үшін үнемі жақсылық жасауға ұмтылу дағдысына тәрбиелейді. Сондықтан кендоның жай өмірде де пайдасы мол.
– Жалпы, бұл спорт түрін ертедегі самурайлардың қылышты игеру техникасының заңды жалғасы, яғни самурайлар дәстүрінің модерндік үлгісі деп айтуға бола ма?
– Әрине, әбден болады. Екеуінің түп тамыры бір. Әйтсе де оларды бөлетін үлкен айырмашылық – самурайлар заманында соғыс өршіп тұрды. Яғни самурайлардың басты мақсаты – қарсыласын, жауын жеңу, өлтіру болды. Ал бейбіт өмірдегі кендоның мақсаты да, міндеті де, құндылығы да басқада. Ол – жаттығу арқылы ішкі қуатты нығайту. Яғни кендоны өлтіру емес, керісінше қарсыласыңның ішкі күйін зерттеу мен өзіңнің эмоцияңды басқаруға бастайтын сипатқа ауысқан, өнер деңгейіне көтерілген самурайлар дәстүрінің сарқыты десек қателеспейміз. Кендоның мақсаты – сайыс арқылы қылыштасу техникасын өнер биігінде насихаттау. Сайыскерлерге де, жанкүйерлерге де рухани һәм эстетикалық ләззат сыйлау. Осы тұрғыдан келгенде, кендоны спорттан бұрын, өнер деп бағалау лайықты дер едім.
– Әңгімеңізге рахмет.
Әңгімелескен Назерке ЖҰМАБАЙ,
«Егемен Қазақстан»
