Қара домбырасын құшақтаған қаршадай қара баланы таныдыңыз ба? Танысаңыз, көзіңізге оттай басылған осы бір сурет көңіліңізді де толқытқан болар? Жарқ еткен жасын ғұмырында қазақ айтысына айшықты із қалдырған Оразалы Досбосыновтың өнердегі ешкімге ұқсамайтын дара жолы дәл осылай басталыпты.

«Құлманбеттен қалған құлынмын» деп айтыс сахнасына құбылыс болып келген отты ақынның ойлы жыры сағыныш сезімдерін шымшылаған бір сәтте, ол жайлы естеліктерді ақтарып отырып бала Ораздың бейнесі ерекше әсерге бөледі. Ақынның қарындасы Әйгеріммен мектеп қабырғасында қатар оқығанымыз бар еді. Кенет оған телефон шалып, мына бір тарихи суреттің сыры туралы үйдегілер не біледі екен, сұрап көрші деп өтіндік.
– Әкем тұйық адам. Оразалы ағамның он жасында әулетке келін болып түскен анам Сәуле Көштібайқызы қайнысының балаң шағындағы талай қызықтарының куәсі болған, сол кісіден сұрап білейін, – деген құрбым 1991 жылы Оразалы ақынның 16 жасында түскен осы бір суреті туралы біраз сырға қанық етті.
12-13 жасында қолына домбыра ұстаған қағілез бала 1988 жылдан бастап мектепшілік, аудандық, облыстық жас ақындар айтысында көріне бастапты. Жеңгесінің айтуына қарағанда, жоғарыдағы сурет еліміз тәуелсіздігін алған жылы Алматы іргесіндегі Есік қаласында өткен «Сиқырлы қазан» айтысында түсіріліпті. Бала Ораз, осы айтыста жұрттың ризашылығына бөленіп, бас бәйгелі болып тай мініп қайтқан екен. Оқушылар арасында дәстүрлі түрде өткізілген осы айтыста одан кейін де бірнеше мәрте топ жарыпты.
– Ол жылдары мұндай қазақы киімдер табыла бермейтін. «Сиқырлы қазан» айтысына барар кезде, енем марқұм Оразды өзімен бірге аудан орталығы Нарынқол ауылына алып барып, басындағы үкілі бөркі мен қазақы киімін сондағы ательеден өлшеп тіктірген еді. Отбасында ұлдардың кенжесі осы Оразалы. Суретке қарап он алтыда деп айтпайсыз. Кішкене күнінің өзінде сөзі мірдің оғындай болғанымен, өзі нәзік еді. Кезекті айтысынан жүлделі оралғанда бәріміздің қуанғанымыз әлі есімде, – дейді Сәуле Көштібайқызы.
Ал ақынның тетелес ағасы Оңғар Досбосынов інісі жайлы естелігінде:
«...Қабырғасы иіліп,
Көрші-қолаң жиылып.
Өмірдің көрмей қызығын,
Жас жаны кетті-ау қиылып» деген жолдар кішкентай Ораздың лүпілдеген жүрегін жарып шыққан алғашқы өлеңі. Бұл өлең 23 жасында өмірден озған Азат ағасына арнаған жоқтау жыры еді. Екеуміз үйде отырып алып бір-бірімізбен өлеңмен айтысып жүрдік. Мектепте өткен айтысқа алғаш рет қатысып, Бағашар деген баланы жеңген соң, оның айтыс өнеріндегі қиын да қызық, қасиетті жолы басталып кетті. Ораздың айтыстағы ең бірінші кәсіби ұстазы, өзі де айтыс ақыны Хасен Саматұров. Оқушы кезінде 15-16 жастағы Оразды біздің аудан бетке ұстайтын» деп жазыпты. Бірер жыл бұрын Оңғар ағамыз да Ораз інісінің оралмас ізімен кетті...
Ақынның анасы Саламат Жақсылықова перзенті жайлы: «Бір күні мектептен келіп: «ауданға айтысқа барамын» деді. Түстен кейін қойдың кезегі болатын. «Қойшы сол айтысыңды, қойды бақ» деп едім, құлыным жылап жіберді. Сосын «бара ғой, сол бес-алты қойды мен қарай тұрайын» деп рұқсат еттім. Жұдырықтай болған жарығым барған сайыстарынан құр қол келмейтін» деп тебіреніпті.
Өкінішке қарай, қас-қағым сәтті тарихқа айналдырған фотосуретшінің кім екенін біле алмадық. Осы бір сурет артына өлмес мұра қалдырып, отызға толар-толмас шағында өмірден озған алапат ақынның айтыстағы ең алғашқы қадамын, ана жүрегін елжіреткен, аға көңілін тебіренткен, жеңге сезімін толқытқан мәңгілік сағыныштың ескерткішіндей, естелігіндей көрінді. Құлынында құнаннан озған тұлпардай аламанға алшаң басып шығатын арқалы ақынның құлын шағымен қауышқандай күй кештік.
Осы бір сурет... Он алты жастағы Оразалы.
Арман ОКТЯБРЬ,
«Egemen Qazaqstan»
АЛМАТЫ
Түркістанда суға батып кеткен үндістандықтар әлі табылған жоқ
Аймақтар • Бүгін, 20:01
Ақын Мұхтар Шахановтың 80 жасын тойлау Түркиядан басталды
Руханият • Бүгін, 20:01
Шымкентте ЖШС директоры 3 млн теңге ұрлады деген күдікке ілінді
Аймақтар • Бүгін, 19:48
Түркияда маймыл шешегінің алғашқы жағдайы расталды
Әлем • Бүгін, 19:23
Қазақстанда қаңтар оқиғасы бойынша 445 адам сотталды
Қазақстан • Бүгін, 19:02
Ақмола облысының ауыл шаруашылығы басқарма басшысы сотталды
ANTIKOR • Бүгін, 18:40
ҚТЖ мен Әлия Назарбаева арасындағы келісімшарт күшін жояды
Қазақстан • Бүгін, 18:22
«Кселл» және «Мобайл Телеком-Сервиске» қатысты тергеу басталды
Оқиға • Бүгін, 18:01
Қазақстанда коронавирус жұқтырғандар көбейіп келеді
Коронавирус • Бүгін, 17:48
Қазақстан міндетті цифрлық таңбалауды енгізуге мораторийден бас тартты
Үкімет • Бүгін, 17:32
Елордада «ХАТ» философиялық драмасының премьерасы өтеді
Өнер • Бүгін, 17:20
Биыл елімізде 9 жаңа ұшақ сатып алынады
Қоғам • Бүгін, 17:12
Елордадан бірқатар қалаға қосымша пойыздар қатынайды
Қоғам • Бүгін, 16:55
Қазақстан тағы 73 жолаушылар вагонын сатып алады
Қоғам • Бүгін, 16:48
Қызыл кітапқа енген арқарды атқан браконьер ұсталды
Қоғам • Бүгін, 16:37
Мүгедек балаларға бөлінген қаржыны жымқырған шенеунік ұсталды
Аймақтар • Бүгін, 16:25
Ақтауға туристерге арналған чартерлік рейс қатынай бастады
Аймақтар • Бүгін, 16:18
Қор нарығында доллар бағасы қымбаттады
Қаржы • Бүгін, 16:01
Санкциялық тізімдегі тауарларға тұрақты мониторинг жүргізіледі
Қазақстан • Бүгін, 15:40
Ұлттық банк төлем карточкаларының жаңа жүйесін іске қосты
Қаржы • Бүгін, 15:31
Қызылордада 19 адамды алдап соққан алаяқ қамауға алынды
Аймақтар • Бүгін, 15:20
Ел экономикасына үлес қосатын инвестор көбейді
Экономика • Бүгін, 15:11
«Сергек» жобасы 2023 жылдың соңында аяқталады
Қоғам • Бүгін, 14:57
Ақтауда қоғамдық көліктер 100 пайызға жаңарды
Аймақтар • Бүгін, 14:49
Алматыда тұрғын үйдегі лифт құлап, бір адам зардап шекті
Оқиға • Бүгін, 14:38
Абай облысы Көкпекті ауданына жаңа әкім тағайындалды
Тағайындау • Бүгін, 14:28
Қазақстанда заңсыз жүрген 322 шетелдік елден шығарылды
Қоғам • Бүгін, 14:20
Павлодар облысында мемлекеттік шекараны заңсыз өткен ресейлік ұсталды
Аймақтар • Бүгін, 14:08
ИИДМ-де комитет төрағасының орынбасары тағайындалды
Тағайындау • Бүгін, 13:28
Оқу жылын маусым айының соңына дейін ұзарту ұсынылды
Білім • Бүгін, 12:50
«Оператор РОП-тың» бұрынғы құрылтайшысына іздеу жарияланды
ANTIKOR • Бүгін, 12:42
Ұлттық банк ақша-кредит саясатын күшейтуі мүмкін
Экономика • Бүгін, 12:30
Ақтауда мұнай-газ жабдықтарын өндіретін зауыт іске қосылды
Аймақтар • Бүгін, 12:21
Қошанов: Парламенттің екінші сессиясы маңызды шешімдерге толы болды
Парламент • Бүгін, 12:10
Қазақстанда жетім балаларға қамқоршы тағайындау рәсімі жеңілдейді
Қоғам • Бүгін, 11:58
Алматыдағы денсаулық сақтау басқармасының басшысы ауысады
Аймақтар • Бүгін, 11:43
Премьер-Министр Кеңсесі басшысының орынбасары тағайындалды
Үкімет • Бүгін, 11:38
Қазақстанда маска тағу режимі қайта енгізілуі мүмкін
Коронавирус • Бүгін, 11:25
Қазақстанның 430 әскери қызметшісі БҰҰ бітімгершілік миссиясына жіберіледі
Қазақстан • Бүгін, 11:13
Алматыда «Тұздыбастау» подстанциясы салынып жатыр
Аймақтар • Бүгін, 11:08
Ұқсас жаңалықтар