Qarǵa tamyrly qazaqta jıenmin dese qolq etpes jan joq shyǵar, sirá. Tipti, naǵashyǵa aıtar oıyn «tuzdyqtap» jiberse de, basynan sóz asyrmas nebir adýyn minezdiniń ózi jıen ǵoı, aıta beredi» dep kúlip, bas shaıqaǵannan artyqqa barmaıdy.
Qazaqqa tán osy minezdiń baıybyna úńilsek, munyń artynda qyz ataýlyǵa jasalǵan qurmet jatyr. Babalarymyz qyzyn týǵan úıinde az kún qonaq dep qadirlep, bar asylyn boıyna taǵyp, qyz bosaǵada otyrmaıdy dep joǵary shyǵarypty. «Qyz ketken soń aýyldan qyzyq keter» dep, árbir uzatylǵan qyzdyń baqytty bolýyna úmit artyp, aýyly bos qalǵandaı kórinedi eken. Barǵan eline kelin bolǵan qyzǵa tórkin jurty da sondaı ystyq tartyp, týǵan balasynyń júreginde naǵashylaryna degen mahabbatty ege bilipti.
Kelin degen sózdiń tórkininde ózge jurtqa kelip engen uǵymy jatsa, jıen degen sózde «naǵashyńnyń malyna en salyp qaıt, jıǵan endi aldyǵa salyp, mal alyp qaıt» degennen «jı-en», «en jıýshy» uǵymynan jıen sózi shyǵypty deıdi. Arsalańdaı jetken jıenine de naǵashylar: «qanyńda qanym bar, janyńda janym bar, qaryndasym, ıá ápkem qursaǵynda «kóterip, janyńdy jaryq dúnıege alyp kelmese, seni biler me edik», dep jıeni aryndaǵanda kishireıgen ústine kishireıip, birdeńe dese uzatylǵan qaryndasynyń kóńiline kireýke túsetindeı jıeniniń erkeligin kótere bilipti. Paryqtap, baıyrqalaǵan janǵa jıen qurmetteýdiń astarynda qaryndastyń, qyzdyń qadiri jatyr.
Tipti «Jeti jarǵyda» naǵashynyń jıenine «qyryq serkesh» berýi kórsetilipti. Jıeni naǵashysyna qyryq serkeshimdi alýǵa keldim dep arnaıylap barǵanda, ony qur qol qaıtarmaı, qalaǵanyn berýiniń ózindik máni bar. Ertede bir jıen naǵashysyna: – Naǵashy, bıyl qyryq serkeshimdi alamyn, depti. – Eee, ala ǵoı, qolyńdy kim qaǵypty, enińdi sal dese, jıen turyp, – joq, qazir emes, alda týar erkek qozynyń bári meniki bolsyn, kúzde kelemin, – depti. Kóktem kelip, saqman bolǵanda álgi baı naǵashynyń barlyq qoıy qozdap, túgeldeı erkek týypty. «Jıendi urǵannyń qoly qaltyraıdy», jıenniń nazasyna qalý jaramaıdy degen naǵashy emes pe, jıen solaısha bir jylǵy týǵan tóldi túgeldeı aldyna salyp aıdap áketipti deıdi.
Qazaq kelindi de qadirleı bilgen. Aýyl úıde úlken qaınaǵanyń biri áıeline ashýlanyp jatqany estilgende kórshi úıdegi esti ene jelegi jelbiregen kelindi álgi úıge jiberedi eken. Syzyla túsip, bosaǵadan sálem salǵan kelindi kórgende kárine mingen qaınaǵa sabasyna túsip, kelin aldynda jibekteı esilip, batasyn berip, ashýyn umytqan. Qyz ben jas kelin taqqan taǵym syldyry úlkenderdi qaryndasym, qyzym, kelinim keledi degizip jınaı túsetin, jınaqylandyratyn. Osylaısha qyz da, kelin de eldiń uıaty, ary men abyroıynyń bólshegindeı bolypty. Qyzdy, jalpy áıel zatyn qadirleı bilgiń kelse, qazaq dástúrine úńil, qazaqtan úıren deıtindeı.
Zamannyń ózgerýinen be, qazir qyzdarǵa degen kózqaras ózgere bastaǵan. Osy túrlegen túrdi balaǵyn kesip, saqalyn jibergen baýyrlar údete túsýde. Áıel erkekten bir bas tómen, áıel eriniń júzine qaramasyn, eki ret aıtyp, úshinshisinde sabap al, áıel óz ornyn bilýi tıis degen yńǵaıda kóptegen áńgime aıtylady. Búginde qazaqtyń qyzyn áıel ústine áıel esebinde, nekelep alyp, artynan «talaq» aıtyp júre berip, qyz nalasy men obalyna qalý ardyń isi emes tárizdi.
Qazaq qyzy men áıelinde o bastan qanynda ákeni, jardy, aǵany, inini qurmetteý bar ekeni, solardyń jolynda qurban bolaıyn deýi «aınalaıyn» degen emirengen sózden de kórinbeı me? Seniń basyńa keler qıyndyqty men aınalyp, boıyma alaıyn, sen aman júr, jarym, ulym, baýyrym deıtin qazaq áıeli týdyrǵan «aınalaıyn» sózi sonyń aıǵaǵy ekenin umytyp bara jatqandaımyz.
Qazaq qyzyn o bastan tumshalamaǵan, erkin ósirip, az kúngi qonaǵyn aıalap, mápelegen. Esti qyz erkeligin bile júrip, olaq salaq bolmaı, sharýanyń retin bilip, kózin salyp, ıini kelgen sharýany atqarysyp, barǵan jerinde «aqsaýsaq kelin» atanbaýdyń qamyn óz úıinde júrip-aq úırengen. Qadirli bola júrip, barǵan jerinde qadirin arttyrýdyń negizin úıinde qalaǵan. Osyndaı jalǵastyq jibin úzip, qyz qadirin túsirgennen kim utty? Bilgen janǵa áıel zatyn aıalaǵan ult utady. О́ıtkeni, ulttyń úzilip túserdeı názik jeri de, durys baǵyttamasa urpaǵyńdy buzar osal jeri de áıelde jatyr. «Qurmet kórmegennen kurmet dámetpe», deıdi halyq. «Áıel bir qolymen besikti, bir qolymen álemdi terbeıdi» dep beker aıtylmaǵan bolýy kerek. Búgingi búldirshin qyz, boıjetken qaryndas --erteńgi – ult anasy. Qazaq jıenin qadirleı bilgende osyny qaperde ustaǵan.
Биыл Жаңақорған ауданынан күн электр станциясы пайдалануға беріледі
Аймақтар • Бүгін, 17:16
Алматыда гашиш сатқан азамат ұсталды
Қоғам • Бүгін, 17:12
«Қазақалтын» кенішінен 122 млн теңгенің алтыны ұрланды
Аймақтар • Бүгін, 17:05
Қостанай облысында «Көктем - 2021» оқу-жаттығу шарасы өтті
Аймақтар • Бүгін, 17:00
Футзалдан «Евро-2022» додасының іріктеу ойындары өтті
Спорт • Бүгін, 16:56
Руслан Бекетаев жаңа қызметке тағайындалды
Тағайындау • Бүгін, 16:52
Елордада ағаштар мен бұталарды қояндардан қорғау жұмысы жүріп жатыр
Аймақтар • Бүгін, 16:49
«Ashyq» қосымшасын 27 алматылық кәсіпкер сынақтан өткізуде
Аймақтар • Бүгін, 16:46
Елімізідің көлік сақшылары полицей әйелдерді төл мерекеcімен құттықтады
Қазақстан • Бүгін, 16:46
Гүлшара Әбдіқалықова аяулы аналарды мерекесімен құттықтады
Аймақтар • Бүгін, 16:34
Қазақстанда тағы бір мереке пайда болады
Қазақстан • Бүгін, 16:22
ШҚО тұрғыны 230 келіден астам маралдың мүйізін ұрлаған
Аймақтар • Бүгін, 16:20
Grand Slam: Елдос Сметов финалға шықты
Спорт • Бүгін, 16:15
Қарағандыда жол апатынан 3 адам қайтыс болды
Аймақтар • Бүгін, 16:10
Алматыда өзін Антикор қызметкері ретінде таныстырған алаяқ сотталды
Аймақтар • Бүгін, 16:07
ForteBank пен Қазпошта ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойды
Экономика • Бүгін, 16:05
Елордадағы Алматы ауданының тұрғын алаптары үшін мобильді пошта жұмыс істейді
Қоғам • Бүгін, 16:03
Мұрат Әйтенов ерекше бала тәрбиелеп отырған ана мен ардагерлерді құттықтады
Аймақтар • Бүгін, 16:00
Спорт • Бүгін, 15:59
Қорғаныс министрі аяулы аруларды 8 наурыз мерекесімен құттықтады
Қоғам • Бүгін, 15:57
Үкімет басшысы Инвестициялық штабтың отырысын өткізді
Үкімет • Бүгін, 15:56
Биыл Нұр-Сұлтанда 10 мың жеңілдетілген пәтер салынады
Елорда • Бүгін, 15:00
Аймақтар • Бүгін, 14:50
Шымкентте тозығы жеткен үйлер сүріледі
Аймақтар • Бүгін, 14:40
Атырауда 563 мың тұрғын сақтандырылды
Аймақтар • Бүгін, 14:28
Роман Скляр мұнай өнімдерін тауарлық биржа арқылы сату туралы айтты
Үкімет • Бүгін, 14:11
Ақтауда ұтыс ойынын ұйымдастырған блогер жазалана ма
Аймақтар • Бүгін, 13:51
Экономика • Бүгін, 13:31
Ілияс музейі отыз жетінші көктемін қарсы алды
Аймақтар • Бүгін, 13:06
Атырауда демеушілер 700 отбасы азық-түлікпен қамтиды
Аймақтар • Бүгін, 12:55
Ауылдарда тұрғын үй салына бастайды
Қазақстан • Бүгін, 12:51
Металлургия саласындағы өндіріс көлемі 3,1% - ға өсті
Экономика • Бүгін, 12:47
Қасым-Жомарт Тоқаев Түркия Президентіне көңіл айту жеделхатын жолдады
Президент • Бүгін, 12:40
Елорданың бизнес өкілдері «Ashyq» қосымшасының артықшылықтарын атап өтті
Елорда • Бүгін, 12:36
Шетелден ПТР анықтамасыз келетіндер көбейді
Қазақстан • Бүгін, 12:30
Демалыс күндері ауа райы қандай болады
Қазақстан • Бүгін, 12:27
Павлодарда үш көлік соқтығысып, 7 адам зардап шекті
Аймақтар • Бүгін, 12:25
«Барыс Арена»: Енді хоккейді жанкүйерлері залдан тамашалайды
Қазақстан • Бүгін, 12:20
Қай қан тобындағы адамдар коронавирус жұқтыруға бейім?
Әлем • Бүгін, 11:52
Аймақтар • Бүгін, 11:38
Бақытжан Сағынтаев Алматының сел жүруі мүмкін қауіпті аймақтарын аралады
Қоғам • Бүгін, 11:38
Елдегі азық-түлік қауіпсіздігінің деңгейі қандай?
Қазақстан • Бүгін, 11:34
Emirates жолаушыларына қосымша орын сатып алуға рұқсат етілді
Әлем • Бүгін, 11:33
Қазақстан сәуір айында мұнай өндірісін арттырады
Экономика • Бүгін, 11:30
Баскетболдан Қазақстан ерлер командасы әлемдік рейтингте жоғарылады
Спорт • Бүгін, 11:28
Қоғамдық тамақтану орындарының жұмысы қашан қалыпқа түседі?
Қоғам • Бүгін, 11:25
Мигранттар үшін ең тартымды ел қайсы?
Қазақстан • Бүгін, 11:19
Туберкулездің таралуы төмендеген
Аймақтар • Бүгін, 11:18
Әлем • Бүгін, 11:17
Солтүстік Қазақстанда республикалық маңызы бар автожолдар жабылды
Аймақтар • Бүгін, 11:16
Шымкентте із-түссіз жоғалып кеткен оқушы қыз аман-есен табылды
Аймақтар • Бүгін, 11:16
Қазақстанда әйелдер кәсіпкерлігін дамытатын 17 орталық ашылады
Қоғам • Бүгін, 11:11
Қазақстан интернеті ең арзан елдердің ондығында тұр
Қазақстан • Бүгін, 10:54
Президент: Әлихан бастаған қазақ зиялылары мемлекетшілдіктің озық үлгісін көрсетті
Президент • Бүгін, 10:51
Тірі туысын «жерлемекші» болған алаяқ ұсталды
Аймақтар • Бүгін, 10:48
Нұрлан Ноғаев ОПЕК+ келісімі аясындағы қадамдар туралы айтты
Қоғам • Бүгін, 10:46
Шығысқазақстандықтарға жаңа Экологиялық кодекстің негізгі ережелері түсіндірілді
Аймақтар • Бүгін, 10:39
Қазақстан елшісі Аустрияның Федералдық Президентіне сенім грамоталарын тапсырды
Саясат • Бүгін, 10:29
Нұр-Сұлтанда 2021 жылы тақырыптық саябақтар пайда болады
Аймақтар • Бүгін, 10:26
Василий Левит Испаниядағы турнирдің жартылай финалына шықты
Спорт • Бүгін, 10:23
2020 жылы Қазақстанда 48 ірі сүт фермасы іске қосылды
Қазақстан • Бүгін, 10:20
Түркістаннан ұшатын алғашқы халықаралық рейстерге билет сатыла бастады
Аймақтар • Бүгін, 10:06
Мемлекеттік комиссия кәсіпкерлерді қолдау бойынша шұғыл шаралар топтамасын мақұлдады
Үкімет • Бүгін, 10:04
Экономика • Бүгін, 10:01
Ақпан айында ЭЕБ-дағы бос орындар саны 5,3 мыңға өсті
Қоғам • Бүгін, 09:56
Жаяуларды сыйламайтындар енді оңай жазаланады
Аймақтар • Бүгін, 09:52
Римдегі жарыстың алғашқы күні жеті жүлде алдық
Спорт • Бүгін, 09:50
Еліміздің 7 өңірінде көлік қозғалысына шектеу қойылды
Ауа райы • Бүгін, 09:43
Түркияда тікұшақ апатынан қаза тапқандар саны 11-ге жетті
Әлем • Бүгін, 09:40
Елордада оқушылар мен студенттер қашықтан оқиды
Білім • Бүгін, 09:25
Ұқсас жаңалықтар