Біз неге онлайн оқуды таңдайтын болдық? Алдымен осы сауалға жауап тауып алайық. 1. Уақыт. Уақыт – қазір адамдар үшін кейде ақшадан да қымбат. Оны үнемді пайдалану – адамзатқа ортақ мәселе. Ал онлайн оқуда ЖОО барып-қайтуға, көлік күтуге уақыт кетпейді; 2. Ақша. Ізденімпаз адам үшін интернетте бір-бірімен жарысып тегін курстар жариялайтын платформалар жетерлік. Бұл – қаржыны қалтада қалдырудың бір жолы. Білімге инвестиция салуда мұғалімнің алдында отырып алатын дәрістерден гөрі онлайн курстардың бағасы төмен. Бұдан бөлек, университетке немесе орталыққа бару үшін жолпұл кетпейді; 3. Бірден бірнеше диплом. Қос диплом алу трендте тұрған біздің заманда бір мезетте бес түрлі біліктілікті игеруге тек қана осы онлайн оқу мүмкіндік береді; 4. Жүйке. Қазір ірі қалаларда жұмыстан шығып, оқуға бару жүйкені жұқартумен тең. Өйткені бұл кез кемі бір сағаттық кептеліске тап келеді. Ауылда немесе қала сыртында тұратындар да үздіксіз білім алғысы келеді, бірақ жол – қолбайлау; 5. Шексіздік және мүмкіндік. Бұл – интернет орнатқан революцияның шыңы. Өзіңіз ойлаңызшы, Оралда отырып, Еуропадағы белді университеттің грантын, дипломын, болмаса сертификатын иемденуге болады. Шексіз мүмкіндік деген осы. Өндірісте жүрген мұнайшы жұмыстан босай қалғанда қолындағы ұялы телефонымен-ақ еліміздегі белді университеттерде немесе олардың курстарын оқи алады. Оған жағдай жасалған ба? Иә, мәселен, open.kaznu.kz сайтына Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің оқытушылары курстарын жүктеген. Мархабат!
Біз мұнда бакалаврды ғана сөз етіп отырмыз, ал шетелдік университеттер магистратура, докторантураға да талапкерлерді қашықтықтан, яғни онлайн оқытуға шақырады. Мәселен, masterstudies.com сайты жалғыз Журналистика факультетін қашықтықтан оқытатын және магистр дәрежесін беретін 37 шетелдік университеттің алдағы қыркүйектен бастап қабылдауға әзір екенін жариялады. Ал postgraduatesearch.com порталы Англиядан докторанттарды қабылдайтын 15 университеттегі 37 факультеттің тізімін ұсынған.
Қашықтықтан оқыту технологиясы негізінде білім беретін жоғары оқу орындар барлық стандартқа сай диплом береді. Дегенмен, әрдайым өзгеріп отыратын қоғамда 4 жыл жүріп алған бір парақ қағаздан да жоғары бағаланатын біліктілік қатары көбейді. Өйткені нарықтағы сұраныс өзгерді. Мысалы: ағылшын тілінен 6-дан жоғары балдық ІЕLTS сертификаты бар адам жақсы жалақы төлейтін тіл орталықтарында сабақ бере алады; кей есепшілерден экономист-бухгалтер екенін дәлелдейтін диплом емес, белгілі бір деңгейлік курстан өткенін анықтайтын сертификат талап етіледі. Айтпақшы, бір мұғалім Малайзиядан арнайы келген өкілдің ментальды арифметика дәрісіне 3 ай қатысып, үлкен қосымша білім беретін орталық ашып алғанына куә болғанбыз. Ал жақында фото-видео студиясы бар кәсіпкердің әңгімесінен қол астындағы қызметкерлері арасында аталған салаға мүлде қатысы жоқ жандардың да бар екенін естідік. Қалай жұмыс істеп жүр? Adobe Photoshop, Adobe Premiere pro бағдарламасын жетік білсе жеткілікті. Маманның бакалаврдағы, болмаса магистратурадағы ғылыми диссертациясының көп адамға қажеті жоқ. Міне, осыдан-ақ қоғамдық көзқарастың 180 градусқа бұрылыс жасағанын білуге болады: «Қазір – қызыл дипломның дәурені өткен заман».
Бүгінде осындай қажеттіліктер мен заманауи талаптарды қанағаттандыру мақсатында ашылған ашық университеттер де бар. Ал оны мемлекеттік деңгейде реттеу әлемде ХХ ғасырдың 70-жылдарында басталып кеткен. Қазіргі Англияда 1965 жылы Біріккен Корольдігінің Білім министрі Дженни Ли (Jennie Lee) Ашық универсиет моделін жасады. Ал 2017 жылы Гарвард университеті мен Массачусетс технология институты бірігіп жасаған Open edX платформасы негізінде «Қазақстанның ашық университеті» іске қосылды. Онда бүгінде 20228 адам тіркелген. Қазақ және орыс тілдеріндегі 110-нан аса курсты әзірлеуге еліміздегі маңдайалды оқу орындарының білікті ғалым-оқытушылары атсалысты. Халықаралық стандартқа сай, ұзақтығы 1000 сағаттан асатын 2700-ге жуық видеолекцияларға қосымша конспектілер, түрлі тапсырма, тест сұрақтары дайындалған. Біздің OpenU.kz Ұлыбританияның Open University платформасымен серіктестік байланыс орнатты. Курстарды мобильді қосымша арқылы да көріп, тыңдауға болады.
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті Журналистика және саясаттану факультетінің студенті Мархабат Тілеген (аты-жөні спикердің қалауымен өзгертілді) OpenU.kz-ке тіркеліп, «Интернет психологиясы» курсын таңдаған. «Біз қозғалмастан тоқсан минут лекция оқитын оқытушылардан жалығамыз. Отандық ашық университетте ұнайтын курстар көп, бірақ қызықтырмайды. Бір орында отырып, еш көрнекіліксіз сөйлейтін лектордың видеосын 30 секундтан соң сөндіріп тастағым келеді. «Tedtalks» форматында түсірсе, жақсы еді», дейді ол.
Қазір әлемде онлайн білім беретін платформа аз емес. Бұл тегін интерактивті курстарды тұтынатын 750 мың студенті бар Udacity; сұраныстағы мамандардың біліктілігін арттыру мен жаңа білім алуына жағдай жасайтын тегін һәм ақылы курстар орналастырылған Udemy; тегін онлайн-курстар жөнінен алдыңғы қатарды бермейтін Coursera, әлемнің әр қиырынан миллион студенті бар, 4000-ға жуық видео сабақтарды табуға болатын Khan Academy білім беру платформалары дәлел.
Үздіксіз білім бүгінгі адамзатқа ауадай қажет. Оған осы заманда тек онлайн оқыту арқылы ғана қол жеткізе аламыз. Қазіргі таңда онлайн курстар тыңдайтын адамдар саны әлемде 100 млн-ға жуық. Бұл – ойлантатын көрсеткіш.
Айдана ШОТБАЙҚЫЗЫ,
«Egemen Qazaqstan»
