Астана алақанға салғандай...
Біз Жедел басқару орталығына келгенде ымырт үйіріле бастаған алакөлеңке шақ болатын. Бірақ мұнда «жұмыс аяқталды» деп үйіне асыққан адам жоқ. Керісінше, қауырт еңбек күні енді басталғандай, әрқайсысы өз ісімен әуре. Бар зейіні – алдында тұрған алып экрандарда. Біз де жанарды жаулаған көп камераға таңырқай көз салдық. Ғажап! Алып Астана алақандай ғана... Бас шаһар көшелерінің бар тіршілігі бір уыс болып, қабырғаға тізілген сансыз экранға қона қалыпты.
– Кез келген қаланың негізгі мәселелерінің бірі – тұрғындардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Осы мақсатта Үкіметтің ішкі істер органдарын техникалық қайта жарақтандыру бағдарламасы аясында Астана қаласы әкімдігінің қаржылай қолдауымен 1999 жылдың желтоқсан айынан бастап Жедел басқару орталығы құрылып, бүгінде елордада 795 бейнебақылау камерасы жұмыс істеп тұр. Бейнені жеткізуіне байланысты камералар цифрлық (701) және аналогты (94) болып бөлінеді. Аналогты бейнекамералармен салыстырғанда цифрлы камералар анағұрлым айқын және функционалды. Сондықтан да біздің жұмыста негізгі басымдық цифрлы бейнекамераларға беріледі. Сонымен қатар қаламызда Жедел басқару орталығының бейнебақылау камераларынан бөлек, Астана әкімдігіне қарасты «Қалалық жедел басқару және бақылау орталығының» 5291 бейнебақылау камерасы мен «Қазақтелеком» ЖШС-нің «Облачное видеонаблюдение» бағдарламалары бойынша бейнебақылау камералары жұмыс істейді. Алдағы уақытта мекемелерге қарасты жекеменшік камераларды да интеграциялауға белсенді түрде әрекет жасалуда» – дейді Астана қаласы Жедел басқару орталығының инспекторы, полиция аға лейтенанты Шыңғыс Тлесов.
«102» тыңдап тұр!
Бар дерек пен әрекеттің қайнар көзі һәм алтын көпірі болған «102» операторларының қызметімен жақынырақ танысу үшін арнайы бөлмеге өттік.
Толассыз келген қоңырауға жауап беріп отырған операторлардың жылдамдығына көз ілеспейді. Өз ісіне әбден әккіленіп алған мамандар тұтқаның арғы жағынан жеткен ақпаратты электронды түрде бірден хатқа түсіруде. Сөйлесу ұзақтығы шамамен 1,5-2 минутқа созылса, осы уақыт аралығында құқық бұзушылық жайлы ақпарат хатқа тіркеліп, күллі жұмыс жасағы өз міндетіне сақадай сай дайын отырады.
Операторлар бөлмесіне өтіп, қызметкерлер жұмысын сырттай бақылай бастағанымыз сол еді, сағат тілі тура 21 сағат 09 минутты соққанда Астана қаласы Полиция департаменті Жедел басқару орталығының «102» арнасына 1998 жылы туған азаматшадан 2 минут бұрын Есіл ауданына қарасты «Керуен Сити» ойын-сауық орталығына қарсы орналасқан жерде белгісіз біреулер арызданушыны және оның құрбысын ұрып-соғу арқылы ашық түрде 2 қол сөмкені алып қашқаны туралы ақпарат келіп түсті.
Көңілге қонғаны – Жедел басқару орталығы құрылғаннан бергі 20 жылда «102» жүйесі толық автоматтандырылыпты. Қоңырау қабылданған сәтте дауыс зорайтқыш құрылғының көмегі арқылы залда отырған қызметкерлердің барлығы демде аталған құқық бұзушылық жайлы толықтай ақпараттанып үлгерді. Дәл сол сәтте оператордың компьютерінде бірден электронды карточка ашылып, қоңырау шалушының телефон нөмірі (ұялы байланысты қоса алғанда), оның аты-жөні мен мекен-жай деректері толық экранға шығып тұрады. Сондай-ақ арыз автоматты түрде аудиорежімде жазылып алынады. «Бұл – қажет болған жағдайда, мәселен, жарылғыш құрылғылары жайлы хабарламаларда және тағы да басқа төтенше жағдайларда дауысты сәйкестендіру үшін таптырмас айғақ», дейді аталған орталық мамандары. Орталықтағылардың айтуынша, жұмыс күндері тәулігіне орта есеппен 1800-1900 қоңырау қабылданса, демалыс яки мейрам күндері бұл көрсеткіш сәл жоғары – 1900-2000 қоңырауға дейін жетеді екен. 2018 жылдың басынан бүгінге дейін жасалған қорытынды бойынша, «102» пультіне азаматтардан барлығы 675 152 қоңырау келіп түскен.
Жедел әрекет жемістері
«102» арнасына келген қоңырау жайлы барлық ақпарат жүйеленіп, құқық бұзушылықтың күрделілік деңгейі анықталған соң, келесі міндет жедел әрекет жасау қызметкерлерінің құзырына өтеді. Мұнда Күштер мен құралдарды басқару тобының кезекші аға инспекторлары «Алматы», «Сарыарқа», «Есіл» және «Байқоңыр» аталатын елорданың төрт әкімшілік ауданы бойынша нақты міндеттерді бөледі. Яғни, «102» қызметінен келіп түскен «Оқиғаға қызмет көрсету» электронды карточкасын қабылдап, қолдағы полиция күштері мен құралдарын тиімді пайдалана отырып дереу қылмыстар мен оқиғалар туралы барлық хабарламаларға уақтылы және жедел әрекет жасау ісі ұйымдастырылады. Мәселен, біз куә болған қылмыстық жағдайда Астана қаласы Жедел бақылау орталығының бейнебақылау операторларының «Есіл» аудандық патрульдік полиция қызметімен бірлесіп оперативті түрде жұмыс істеуінің нәтижесінде қылмыстың ізі суымай, шамамен 15 минуттан кейін екі азамат ұсталды. Араға аз ғана уақыт салып «Есіл» аудандық Полиция басқармасының жедел уәкілдері аталған факт бойынша 4 күдіктінің қалған тағы екеуінің ізін кесті. Тәуліктік кезекшілікті атқару кезінде жоғары кәсіби біліктілік көрсеткен полиция қызметкерлерінің табандылығы мен қырағылығы арқылы бас-аяғы 30 минутқа да жетпейтін уақытта нақты нәтиженің куәсі болдық.
Иә, бұл қиял-ғажайып ертегінің сюжеті емес, біз көзімізбен көрген Астана қаласы Жедел басқару орталығында қызмет ететін полиция қызметкерлерінің атқаратын күнделікті қалыпты жұмыс тәртібі. Бейнебақылау қызметкерлері тәулігіне 130-дан астам әкімшілік құқық бұзушылық және 3 қылмыс ашады екен. Өткен жылдың қорытындысы бойынша, 1040-қа жуық қылмыс пен 68870-ден астам әкімшілік құқық бұзушылықты анықтап, алдын алған. Ал 2019 жылдың басынан бүгінге дейін 100-ге жуық қылмыс және 5000-ға жуық әкімшілік құқық бұзушылық анықталды.
– Бейнеқұрылғылар қала көшелерінің қауіпсіздігі үшін үзіліссіз қызмет етеді. Алдағы уақытта бақылау жүйеміз ғылыми техникалық жетістіктердің соңғы үлгісі негізінде әлі де жасақталып, жетіле түседі деп ойлаймыз. Сонымен қатар Елбасы Жолдауында аталып өткендей, жыл басынан бастап құқық қорғау органдары саласында түбегейлі реформа жүргізіледі деп күтілуде. Осыған орай ішкі істер органдары қызметкерлерінің арасында кезектен тыс жалпы аттестациялау өткізу жоспарлануда, – дейді Ш.Тлесов.
Түйін
Иә, өзінің ендіктері мен бойлықтарында тыныштық пен бейбіт пейілді ұйыстырған елорданың сұлу саябақ пен еңселі ескерткішке толы әсем көшелерін алаңсыз бойлап келе жатып көңіл түкпірін ғаламат бір мақтаныш сезімі кернейтіні шын. Әйтсе де қала өмірін қауіпсіз етудегі полиция қызметкерлерінің тынымсыз еңбегі жайында ойлана бермейміз. Ол дұрыс та шығар. Өйткені көзге көрінбей, ойға бойлатқызбай қызмет атқару кәсіби деңгейдің дәрежесін көрсетеді. Тек деңгей жоғарылай берсін дейік.
Назерке ЖҰМАБАЙ,
«Egemen Qazaqstan»
