Жалпы, Құлантау мекені үлкен Қаратаудың Шақпақ белі арқылы Алатаудың Жабағылы сілемімен жалғасып жатқан Боралдай тауының солтүстік бөлігіне жатады. Құлантаудың бөктерінен жанға шипа көптеген бұлақтармен қатар, Құлан өзені бастау алады. Құлантаудың батыс бөктерінен, Әулиесайдан Ұзынбұлақ аталатын бұлақ ағып шығады. Күні бүгінге дейін ел аузында «Ұзынбұлақ – Үйсін қонысы, малға майдан Қаратаудың сонысы» деген өлең жолдары сақталған. Халық қырық қыз әулие мекеніне ерте көктемде барып зиярат етсе, Құлантауды да ел ежелден ерте қоныс еткен. Көктем шығып, күн жылына салысымен жергілікті халық негізінен осы жерді ен жайлаған.
Ерте көктемде елдің Құлантауға шығуы да тегін емес. Бұл аймақтың қысы қатал болғанымен, көктемі көркем. Әрі табиғаттың тал бесігі секілді, мұндағы көркем кеңістік пен кестелі суретті де сөзбен айтып жеткізу қиын. Осынау көріністі бала күнінен көріп өскен Бауыржан Момышұлы өзінің «Ұшқан ұя» кітабында Құлантауды «Алтын күн Құлан тауына иек артып, төңірекпен қоштасқысы келмей, қызара қиналып тұрғандай сезіледі. Батыс жақ нақтанып, күлгін шапаққа шомылып тұрған кез Шақпақ, Жабағылы, Боралдай жондарына сол шапақ бұлақ аққандай сезіледі», деп суреттейді. Әр аңыздың түбінде бір ақиқат, әр болжамның түбінде бір шындық бар. Әйгілі тарихшы Лев Гумилев Құлантаудың етегіндегі көпбұлақты қоңыр салқын жазықта Орта Азияға жасаған жорықтарында Шыңғыс хан нөкерлерімен сауық құрып, демалғанын жазады. Тіпті, ел аузында осы Құлан басында Жошы хан құрылтайға бара жатып, Қаратаудың Ордақонған жерінде Үйсін, Сіргелінің бір топ билерімен кездескені туралы да аңыз бар. Ал таудың не себепті Құлан аталғаны жайлы нақты дерек жоқ. Тек көнекөз қариялардың айтуынша, бұл жер Құлан батырдың атымен аталған деседі.
Әр жердің өзіндік тарихы мен тағдыры қалыптасқан. Сол сияқты әр кезеңдерде қалыптасқан таным мен түсініктің де әсері мол. Ұлы даланың қалыптастырған қағидасы, көктем жылдың басы, барлық жақсылық пен жаңашылдықтың бастауы. Ендеше, жаңа мезгіл келгенде тарихпен тамырласу, аңызбен астасу да бір амал.
Хамит ЕСАМАН,
«Egemen Qazaqstan»
Жамбыл облысы
