Үкімет • 04 Сәуір, 2019

Келісімдерді ратификациялайтын заң жобалары талқыланды

585 рет
көрсетілді
6 мин
оқу үшін

Мәжіліс Төрағасы Нұрлан Нығматулиннің жетекшілігімен өткен па­латаның кезекті жал­пы отырысында ха­лықаралық келісімдерді ратификациялау жө­нін­дегі бірқатар заң жобалары қаралды.

Келісімдерді ратификациялайтын  заң жобалары талқыланды
Алдымен «Каспий те­ңі­зін­д­е тосын оқиғаларды бол­ғыз­бау туралы келісім» рати­фи­кацияға ұсынылды. Заң жобасы туралы баяндама­ны Қорғаныс министрінің орынбасары Талғат Мұхтаров жасады. Ол келісімге 2018 жыл­ғы 20 тамызда Ақтау қала­сында қол қойылғанын айтты. Келі­сімнің мақсаты Кас­пий теңізі бойында орна­ласқан Әзербайжан, Иран, Қа­зақстан, Ресей және Түрік­менстан мем­лекеттері әскери кеме­лерінің Каспий теңізінде жүзуі мен әуе кемелерінің ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету екендігі жеткізілді. Сондай-ақ осы келісімнің шарттары тараптардың Каспий те­ңізіндегі аумақтық сулардан және оның әуе кеңестігінен тыс әрекет ететін әскери кемелер мен әуе кемелеріне де қолданылатын болады. Т.Мұх­таров осы мәселелерді баян­дай келіп, келісім тарап­тардың әскери кемелері және әскери кемелерінің топтары, суасты кабельдері мен құбыр жолдарының трассалары өтетін, сондай-ақ жасанды аралдар, қондырғылар, құрылыстар орналасқан аудандарда осы нысандарға жә­не олардың қызметіне қатер төндіретін кез келген іс-қи­мыл­дардан тартынуын да қам­титынын жеткізді. 


Баяндама аяқталған соң депутат Мансұрхан Махам­бе­тов келісімде тараптар 1972 жылы қабылданған «Те­ңізде кемелер соқты­ғы­сының алдын алудың халық­аралық қағидаларын» мүлтік­сіз сақтауы тиіс деп айтыл­ғанын, бірақ сондай жағдай­ға жол берілген апаттарда кі­нәлі тараптың капита­нына жауапкершілік қалай жүк­телетінін сұрады. Оған соқ­тығысуға кінәлі тараптың кеме капитаны ұлттық заң­намаға сәйкес жауапкершілік тартады деп жауап берілді. Депутат Серік Сейдуманов келісімдегі тараптардың әс­кери кемелері мен әуе кеме­лері бір-бірімен радиобайланысты ағылшын немесе өздеріне қолайлы тілде жүзе­ге асырады деген талапқа байланысты біздің әскери­лердің ағылшын тілін мең­геру деңгейі талапқа сәйкес пе деп сұрады. Оған қазақ­стан­дық әскери-теңіз офицер­лерінің ағылшын тілін мең­геру деңгейі қазір талапқа сай екендігі айтылды. Оған Нұрлан Нығматулин халық арасындағы ағылшын тілін бейресми түрде «армия тілі» деп айтылатынын әзілмен қосып, офицерлердің оны білуі міндет екенін ескертті. Депутат Уәлихан Қайназаров кемелердің қақтығысын болдырмау үшін олар бір-бірінен қауіпсіз қашықтықта болуы керек деген талапты еске алып, осы қашықтықтың мөл­шерін сұрады. Оған халық­аралық нормаға сәйкес кеме­лердің арақашықтығы күндіз 2, ал түнгі мезгілде 3 миль болып айқындалғаны айтылды. Бұдан бөлек бірнеше депу­тат өздерін толғандырған мә­селелерге жауап алды. 


Заң жобасы бойынша қо­сымша баяндама жасаған депутат Ирина Аронова мұндай құжатқа қол жеткізу арқылы тараптар Каспий теңізіне қатысты кез келген мәселені өзара шешуге қабілетті еке­нін көрсетті деген Елбасы Н.Назарбаевтың Ақтау сам­митіндегі қорытынды сөзін еске салып өтті. Теңіздегі қауіп­сіздікті сақтау барлық тарап­тарға да аса қажетті мәсе­ле болғандықтан, бүгін рати­фикацияға ұсынылып отырған келісімнің маңызы зор, деді ол. Сөзінің қоры­тындысында депутат аталған құжат Каспий теңізінде болуы мүмкін барлық кикілжіңдерді реттеуде құқықтық база болатын келісім екенін атап өтті. Сонымен заң жобасы тұтастай мақұлданды. 


Екінші болып мақұлданған заң жобасы Қазақстан мен Ресей арасындағы әскери мақсаттағы өнімдерді пайдалануды бақылау туралы келісімді ратификациялауға арналды. Бұл туралы да Қор­ғаныс министрінің орынбасары Т.Мұхтаров баяндама жасап, келісімге 2017 жылғы 29 қарашада Мәскеу қаласында қол қойылғанын, ол Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясы арасындағы әскери-техникалық ынты­мақ­тастық жөнінде 2013 жыл­дың 24 желтоқсанында қол қойылған келісімшартқа сәйкес, берілетін әскери мақсат­т­ағы өнімді өткізуші тарап оның сақталуын және ныса­налы пайдаланылуын бақы­лауға құқылы екенін, ал оны өзіне алған тарап өнім беру­ші тараптың бақылауды жүзе­ге асыруы үшін қажетті жағ­­дайларды қамтамасыз етуін қамтитынын айтты. Со­ны­мен бірге келісімге сәйкес өнім беруші тарап өкілде­рінің шарт шеңберінде жасал­ған келісімшарттар бойын­ша берілетін әскери мақсат­тағы өнімді есептен шы­ғару, жою кезінде қатысуға құқығы бар екендігі жеткізілді. 


Бұл заң жобасы бойынша да депутаттар көптеген сұрақтар берді. Соның ішінде депутат Дархан Мыңбай Ресей Федерациясынан бері­летін әскери мақсаттағы қан­дай өнімдер бақылау нысанасы екенін сұрады. Оған әскери ұшақтар, тікұшақтар, әуе шабуылына қарсы қолданылатын әскери қару-жарақ пен техника және т.б. бәрі осы шарттың шеңберіне енетіні айтылды. Депутат Василий Олейник өкілетті органдар келісімнің шарттары бұзылған жағдайда шара қолданады деп жазылғанын айта келіп, ондай шараларды атауды сұрады. Оған әскери техника берілген әрбір факты бойынша оның мақсатты пайдаланатыны туралы қосымша келісім жасалынатынын, егер ол бұзылатын болса, мәселе азаматтық-құқықтық сипатта қаралып, айыппұл төлеу сияқты шаралар қолданылатыны айтылды. Депутат Әлия Сапарова келісімдегі «қайтарылмайтын шығындар» деген терминнің нені білдіретінін сұрады. Оған бұл терминнің апаттан, жарылыстан жойылып кеткен әскери мақсаттағы өнімдер екені хабарланды. 


Осындай сұрақтардан соң заң жобасы тұтастай ма­­­құл­данды. Жалпы, оты­рыс соңында халық қалау­­лы­лары орталық мемле­­кеттік атқарушы орган­дар­дың бас­шыларына бірне­­ше де­путаттық сауал жол­­­да­ды. Олар­дың арасында З.Аман­жолова, Ж.Ахмет­­беков, Д.Ес­паева, А.Перуашев, Н.Ми­кае­лян, Ш.Хахазов және т.б. бар.