Mynadaı «túıeden túskendeı» etip berilgen sálemdi kimniń qalaı qabyldaryn bir qudaı biledi, biraq bizdiń Sapekeń saspastan: «Á, balam, amansyń ba, – dep asyqpaı amandyq-saýlyq surasqan soń, – ákeńe sálem aıt!» dep qoshtasypty. Qazaqqa belgili kompozıtor Qaldybek Qurmanáliniń ulynyń esimi Shámshiqaldaıaqov ekenin ekiniń biri bile bermeıdi. Áıtse de aqıqattan attap qaıda bararsyń, «Qaldekeń dosymnyń Bekzatsattarhanov degen taǵy bir uly bar», deıdi Sapekeń jymıyp.
Daryndy sazgerdiń balaǵa at qoıýdaǵy jańashyldyǵyn kezinde árkim ártúrli qabyldaǵan. Onyń ber jaǵynda qazaqtyń BıllKlınton, Elka, NýrAbıNaz, Sammıthan ataýlary áýelde qulaǵymyzǵa túrpideı tıgenimen, keıin úırenip kettik. Endi osy oraıda «Jańa týǵan sábıge at qoıý úrdisinde qazaqtyń aldyna túsken jan joq-aý» desek jáne qatelesemiz. Áńgimeni árirekten qozǵasaq, máseleńkı, aýzyn aıǵa bilegen Amerıka Qurama Shtattary da aıryqshalap at qoıýda aldyńǵy shepten kórinip tur. Uldaryna – Shaos (alasapyran nemese astan-kesten, opyr-topyr, beıberkettik...), Zeppelin (dırıjabldiń sońǵy modeli), al qyzdaryna – Goddes (Qyz-Qudaı), Sway (bóksesi bylqyldap júredi) dep at qoıǵan amerıkalyq ata-analar biren-saran emes, demek, olardyń da bir bilgeni bar shyǵar.
Aýylda Harkov esimdi aǵamyz turdy. Ákesi qan maıdanda Harkov úshin shaıqasyp jatqanda dúnıege kelgen. Aǵaıyndarymyzdyń «Qarkóp degen sóz qazaqsha ǵoı, qazaqsha Qarkóp...», degenin kúle tyńdaýshy edik. Al endi tarıh paraqtaryn aqtaraıyq: Reıhan Bulǵarıdiń «Djagfar at-tarıhı» (1680 j.) kitabyna súıenip jazǵan «Qypshaq dalasynyń gúlderi» atty poemasynda azýly Atıllanyń Harka (Qarǵa, bálkim, Qarǵash...) esimdi úr-sulý qaryndasynyń qurmetine qary kóp ózenniń saǵasyna Harka aýyly salynǵan eken. Qazirgi Harkov qalasynyń orny...
Izaıda esimdi boıjetkenmen bir mekemede qyzmet ettik. Onyń esimi de abbrevıatýra – «Idı za Ilıchem, detka» degen oryssha qysqarǵan sózderden quralatynyn munda bildik. Eger «oı jetip» aıaq astynan tárjimalap jibersek, qazaqsha balamasy – Artyq bı nemese Aqbalabı («Sońynan er, balaqaı, Ilıchtiń!») bolatyn shyǵar, bálkim?! Ótken ǵasyrdyń 80-jyldarynda Almaty qalasyndaǵy Frýnze (Medeý) aýdandyq partıa komıtetiniń Vıltan Saǵymbaev degen birinshi hatshysy boldy. «Vladımır Ilıch Lenın – Tań Nuryndaı!» Orys tili men qazaq tili «aǵaıyndyǵynyń» keıde adam attarynyń kópe-kórneý burmalanýyna ákelip soqtyratynyna da kýámiz.
Belgıada qyzynyń qolynda turatyn taǵy bir tanysym muńyn shaqty... Qaıynatasynyń erin-emeýrinin sezgen ýkraın kúıeý bala «Saǵan da joq, maǵan da joq» degendeı, birinshi jıen-nemereniń atyn Kemeron (aǵylsh. – qustyń aty) qoıypty. Ekinshi qyz týǵanda «Atyn Qarlyǵash qoıyńdarshy, tilderiń kelmese Karlo, Karla... dersińder», dep qıylǵanymdy kúıeý balam men qyzym qulaqtaryna da ilmedi. Qazaqsha estise, kirpideı jıyrylady», deıdi. Aıdalada otyryp, meniń júregim aýyrdy.
...Azǵantaı ǵana ujymnyń úlken-kishisi Armannyń (Oktıabr) sábıiniń jaı-kúıin kún saıyn surap, máre-sáre bolyp jatady. Ata-saltymyzdan qalǵan jaqsy qasıet qoı. Sábıdiń aty – Aısana! Ádebı orta emes pe, Aısana degende áriptesterimniń báriniń kómeıinde beıne Qasym aqynnyń «Tábrız – Baký aspanynda kún Sana, Kúmis Kaspı jaǵasynda gúl Sana, Júregińmen júregimdi bir sana, Aıtarym kóp, aıtqyzbaı-aq bil Sana» degen jyr joldary kúmbirlep kelip quıylyp turatyndaı kórinedi! Qandaı ádemi ataý, aıaýly esim edi deseńizshi – Aısana! Aıdana, Aıbala, Aızere... Aıbyn, Aıdyn, Aıbar, Aıseri... Bul tek «A» árpinen bastalatyn esimderdiń bir parasy ǵana!
