Қадағалау қарекеті қалыпты
Сейсенбі, 8 мамыр 2012 7:38
Еліміздегі құқық қорғау органдарының қызметін үйлестіріп, үнемі бағыт-бағдар беріп отыратын прокуратура органдарының міндеті айрықша зор екені белгілі. Бұл орайда Бас прокуратура Президент Жарлығына сәйкес құқық қорғау органдарын аттестаттау барысына тыңғылықты қадам жасауға бет бұрды. Соның бір мысалындай, өзге органдардың салғырттығынан жіберілген кемшіліктерді де түзетуді қолға алды. Мәселен, өткенде Жезқазған қаласы ІІБ уақытша ұстау абақтысынан тергеуге алынған бес адам қамаудан қашып кетті.
Сейсенбі, 8 мамыр 2012 7:38
Еліміздегі құқық қорғау органдарының қызметін үйлестіріп, үнемі бағыт-бағдар беріп отыратын прокуратура органдарының міндеті айрықша зор екені белгілі. Бұл орайда Бас прокуратура Президент Жарлығына сәйкес құқық қорғау органдарын аттестаттау барысына тыңғылықты қадам жасауға бет бұрды. Соның бір мысалындай, өзге органдардың салғырттығынан жіберілген кемшіліктерді де түзетуді қолға алды. Мәселен, өткенде Жезқазған қаласы ІІБ уақытша ұстау абақтысынан тергеуге алынған бес адам қамаудан қашып кетті.
Бас прокуратураның нұсқауы бойынша Жезқазған қаласының прокуроры осы қылмыстың жасалуына кінәлі ІІБ-нің лауазымды тұлғаларына қатысты немқұрайдылық фактісі бойынша Қылмыстық кодекстің 316-бабы 2-бөлігінің «а» тармағымен қылмыстық іс қозғады. Қашқындарды іздеу және оларды ұстау бойынша құқық қорғау органдарының қызметін үйлестіруді Қарағанды облысының прокуратурасы қолға алды. Осының арқасында бейбіт тұрғындар арасына еніп кеткен қауіпті қылмыскерлер, әйтеуір, ұсталды. Әрине, бұл құзырлы мекеменің өзге органдардың кемшілігін тауып, анықтап жүргені бұл бір емес екені рас. Мәселен, Мемлекет басшысы отандық кәсіпкерлікті дамыту, жеке бизнесті қорғау мен қолдау мәселелеріне айрықша көңіл бөледі. Осы стратегиялық міндетті ойдағыдай іске асыру прокуратураның құқық қорғау әлеуетін тиімді қолданумен тікелей байланысты. Қадағалау органдары бақылаудың қолданыстағы тетіктерін жетілдіру және кәсіпкерлікке бақылаушы органдардың заңсыз араласуымен байланысты заң бұзушылықтарды дереу жоюға бағытталған ауқымды жұмыстарды жүзеге асырады.
Құқық қорғау органдарының қызмет тиімділігін арттыру мемлекеттік органдардың жеке кәсіпкерлік субъектілерін тексеруді жоспарлау барысында заңдылықты сақтау мәселелері Бас Прокурор Асхат Дауылбаевтың үнемі назарында десек артық айтқандық емес. Мұндай отырыстар барысында кәсіпкерлердің құқықтарының, азаматтардың құқықтары мен мүдделерінің көптеп бұзылуына ықпал еткен аса маңызды және өзіндік заң бұзушылықтар анықталады. Осы орайда атап айтар болсақ, алаңдаушылық туғызатын мәселелер Төтенше жағдайлар, Денсаулық сақтау, Қаржы, Ауыл шаруашылығы, Индустрия және жаңа технологиялар, Қоршаған ортаны қорғау министрліктерінің жеке кәсіпкерлік субъектілерін тексеруді жоспарлау барысындағы заңдылықтың сақталуы нәтижесінен көрініп отыр. Дәл осы ведомстволар бизнесті заңсыз тексеруге көп жол берген көрінеді.
Олар тексеру жоспарлары талаптарын сақтамаған. Аталған жоспарларды оған уәкілеттігі жоқ лауазымды тұлғалардың бекітуі сияқты деректер де аз емес. Көп жағдайларда тексерулердің мерзімі бұзылған. Сондықтан прокурорлар бақылаушы органдардың 26,5 мыңнан астам тексеруін заңсыз деп тапты. Ал бұл ойландырарлық сан. Сонымен қатар, прокурорлар санитарлық-эпидемиологиялық, медициналық және фармацевтикалық салалардағы тексерулердің дұрыс ұйымдастырылмауы салдарынан азаматтардың мыңдаған өтініштері мемлекеттік органдар назарынан тыс қалғанын анықтады. Мысалы, Алматы қаласы бойынша мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау комитеті санитарлық-эпидемиологиялық ережелерді бұзу туралы 165 өтініш бойынша бірде-бір тексеру жүргізбеген. Оның орнына өтініш берушілерге сырғытпа жауаптар жіберумен шектелген. Ал өтініштерде халықтың өмірі мен денсаулығына шынайы қауіп төну мүмкіндігі туралы жазылған еді.
Қалыптасқан ахуал бұл жағдайды өзгертуге ықпал ететін жаңа әдіс-тәсілдер қабылдау қажеттігін талап етеді. Осыған орай, Бас прокуратура кәсіпкерлік субъектілерін заңсыз тексеруге жол бермеуге бағытталған келісілген ұсыныстар мен іс-қимылдарды әзірлеу бойынша кешенді шаралар қабылдау қажет деп тапты. Бизнес жүргізу үшін қолайлы жағдайлар жасау, ведомстволық бақылауды күшейту және бақылау-қадағалау міндеттерін жүзеге асыратын қызметкерлердің кәсіптік деңгейіне талапты арттыру айтылды. Сонымен бірге, заңнама талаптарына сәйкес барлық бақылау-қадағалау органдарының тәуекелді бағалау өлшемдерін қайта қарау, тексеруді жоспарлау рәсімін автоматтандыру ұсынылды. Аумақтық прокурорларға мемлекеттік органдардың жеке кәсіпкерлік субъектілерін тексеру жоспарын құру кезінде заңдылықты сақтауына тиісінше қадағалауды қамтамасыз ету, бизнеске қысым жасау фактілерінің алдын алу және болдырмауға, азаматтардың құқықтары мен мүдделерін қорғауға бағытталған шараларды жедел және дер кезінде қолдану жүктелді. Ал бұл өз кезегінде прокурорлардың аттестаттау барысына лайықтыларының дараланатындығына жол ашады.
Александр ТАСБОЛАТОВ.
