Жаңғырту жағдайы

Сейсенбі, 28 тамыз 2012 7:10

Қазіргі күні еліміздің кеден саласында түбегейлі жаңа өзгерістер болып жатыр. Халық арасында сы­байластыққа кеңінен жол берілетін орын саналып кеткен кеден орган­дарындағы соңғы оңды іс-әрекеттер бұл пікірді енді біртіндеп бәсең­де­туге әсер етуде. Мұның бір көрінісін мұндағы бұрынғы кадрлардан жаппай арылу мен тазартылуынан-ақ байқауға болады. Оған Қаржы ми­нистрлігі Кедендік бақылау комите­тінде үстіміздегі жылғы І-жарты­жылдықтағы жұмысын қоры­тын­ды­ла­ған отырыста айқын дәлел­дер келтірілді.

Сейсенбі, 28 тамыз 2012 7:10

Қазіргі күні еліміздің кеден саласында түбегейлі жаңа өзгерістер болып жатыр. Халық арасында сы­байластыққа кеңінен жол берілетін орын саналып кеткен кеден орган­дарындағы соңғы оңды іс-әрекеттер бұл пікірді енді біртіндеп бәсең­де­туге әсер етуде. Мұның бір көрінісін мұндағы бұрынғы кадрлардан жаппай арылу мен тазартылуынан-ақ байқауға болады. Оған Қаржы ми­нистрлігі Кедендік бақылау комите­тінде үстіміздегі жылғы І-жарты­жылдықтағы жұмысын қоры­тын­ды­ла­ған отырыста айқын дәлел­дер келтірілді.

Алқада сыртқы сауданы мемле­кеттік реттеудің және ел бюджетінің кіріс бөлігін толтырудың пәрменді тетіктері мен кеден ісі саласындағы құқық бұзушылықтар мен қыл­мыс­тардың алдын алу, анықтау және жолын кесу бойынша тиімді шараларды әзірлеу мен кеден орган­да­рын­дағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес мәселесі қаралып, кезектен тыс аттестаттаудың екі кезеңінің қорытындысы жасалды. Сондай-ақ кеден органдары қызметінің шең­берінде халықаралық ынтымақтас­тық мәселелері талқыланды, ха­лық­аралық ынтымақтастық сала­сын­да­ғы бірқатар іс-шаралар аталды, сырт­қы экономикалық қызмет сала­сындағы әкімшілік кедергілерді жоюға және ұсынылатын кедендік қызметтердің сапасын арттыруға назар аударылды.

Мемлекет басшысының Жолдауында алға қойған міндеттерді іске асыру басым бағыт болып табы­ла­тындығы, көрсетілетін қызметтердің сапасы мен айқындылығын қамта­масыз ету, сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес, кадрларды жаңарту аса қажет екендігі атап өтілді. Мәселен бұл бағытта кеден органдарының 909 қызметкерін кезектен тыс аттес­таттау ерекше маңызға ие болды. Бірақ олардың бәрі бірдей сынақтан өте алған жоқ. Өйткені, құқық қорғау органдары бөлімшелерін өз міндеттерін қоғамның талабына сәйкес тиімді орындауға қабілетті қызметкерлер қатарынан қалыптас­тыру аттестаттаудың негізгі мақсаты еді. Сондықтан әрбір адамның кәсі­би даярлық деңгейін және қазіргі заманғы талаптарға сәйкестігін ашық анықтау қажет болды. Адам­гершілік-рухани қасиеттері төмен және мемлекет беделіне нұқсан кел­тіретін сыбайлас жемқорлыққа бе­йім қызметкерлерден қатарды тазарту аса маңызды мәселеге айналды.

Осы талаптар аясында ұйымдас­тырылған аттестаттау жоғары дең­гейді көрсетті. Кеден органдары қыз­меткерлерінің 35 пайызы жоға­ры аттестаттау комиссиясынан өте алмай қалды. Бұл бірінші кезеңге орталық аппараттың, аумақтық кеден органдарының басшылары мен олардың орынбасарлары қатысқа­нын ескерсек тазалау қатаң болса да әділ жүргізілген секілді.

Ал екінші кезеңде өткізілген Орталық аттестаттау комиссия­сы­ның құрамына комитет басшыларынан басқа кеден органының арда­гері, «Нұр Отан» ХДП, «Атамекен» ода­ғы» ҰЭП сияқты қоғамдық ұй­ым­дардың өкілдері, сондай-ақ «Егемен Қазақстан» және «Казахстанская правда» республикалық газет­терінің белгілі танымал журналис­тері қатыс­ты. Осы орталық аттестаттау комис­сиясының сүзгісінен кеден органда­рының 23 пайыз қызметкері өте алмады. Енді аттестаттаудың үшінші кезеңі басталды. Аймақтар деңгейін­де аттестаттау рәсімін құ­қық қорғау блогының 650-ге жуық қызметкері өтуі тиіс. Кезектен тыс аттестаттау 2012 жылдың соңында аяқталады.

Аталған аттестаттау басталғалы кедендегі жұмыс та қазандай қайнай түсті. І-жартыжылдықтың қо­ры­­тын­дысы бойынша бюджеттің кі­рі­­сіне 543,2 млрд. теңге төлемдер мен салықтар түсті. Тапсырманы ор­ындау 100,7 пайызды құрады. Сөй­тіп, республикалық бюджеттің салық түсімдеріндегі кедендік төлемдер мен салықтар түсімдерінің үлесі 32,2 пайызды көрсетті. Дегенмен, қолда­ғы мәліметтерді талдау барысы эко­но­микалық контрабанданы жа­сауға әрекеттенушілердің және сыртқы экономикалық қызметке адал емес қатысушылардың кеден­дік төлемдер мен салықтарды тө­леу­ден жалтар­уы­ның тұрақты үрдісін көрсетеді.

Мәселен, осы І-жартыжылдықта кеден органдары 286 қылмыстық іс қозғады, оның ішінде экономикалық контрабанда желісі бойынша – 181, кедендік төлемдер мен салықтарды төлеуден жалтару бойынша – 16 іс. Бұл ретте анықталған қылмыстық істер бойынша алынған тауарлар мен валютаның сомасы 2 млрд. 857 млн. теңгені құрады, мемлекетке келтірілген 386 млн.теңге залал өнді­ріп алынды, ал қаралған қыл­мыстық істер бойынша айыппұл­дар­дың сомасы 1 млн. 111 мың теңгеге шықты.

Жүргізілген талдау жұмысының нәтижесінде Қазақстанның бірқатар өңірінде жұмыс істейтін «сұр» схемалар деп аталатын тауарларды заң­сыз әкелудің тұрақты жолдары анық­талды. Бұған дәлел ретінде кеден ор­гандарының Астана және Алматы қалаларының, Қарағанды, Ақ­мола және Алматы облыстарының аума­ғында, сондай-ақ оңтүстік, сол­түстік және шығыс аймақтарда эко­номи­калық контрабанданың ұста­луы­ның бірқатар деректерін келті­руге болады. Қылмыстардың басым бөлігі кедендік шекара арқылы өткізілетін тауарлар мен көлік құ­ралдарын дұрыс декларацияламау немесе мүл­де декларацияламау болып табылады. Сондықтан басқа елдердің құ­қық қорғау органдарымен тығыз өзара іс-қимылда эконо­микалық кон­трабанданы анықтау және жолын кесу қажеттілігіне ерекше назар аударылды. Бұл орайда сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрестің 2011-2015 жылдарға арналған сала­лық бағдарламасын іске асыру бойынша іс-шаралар жоспары бекітілді.

Қазіргі күні кедендік транзит кезінде автоматты түрде бағалауды және тәуекелді басқаруды енгізу бойынша және сыртқы экономи­ка­лық қызметке қатысушылар ұсы­натын алдын-ала ақпараттар бойынша жұмыс жүргізілуде. Осы жыл­дың соңына дейін тауарларды қа­шықтықтан шығару бағдарламасын енгізуді аяқтау жоспарлануда. Комитет кедендік бекеттерді оңтай­ландыру және оларды санаттау бойынша жұмыстар жүргізуде және олардың санын сақтап қалуды жос­парлауда. Бекеттер жабылған облыс­тар мен аудан орталықтарында қашықтықтан шығару жүйесі іске асырылатын болады. Комитет web-портал арқылы кәсіпкерлерге ке­дендік декларацияны бере алады және интернет бойынша жүктерді ресімдей алады.

Комитет бизнеспен белсенді жұ­мыстың нәтижесінде Кеден ода­ғы­ның және Қазақстан Республи­ка­сы­ның кеден заңнамаларына өзгеріс­тер мен толықтырулар енгізу жұ­мысын жалғастыруда, оның негізгі мақсаты кедендік рәсімдерді оңай­лату және кедендік әкімшіл­денді­рудің сапасын арттыру болып табылады. Аталған жұмыс ұдайы ко­митеттің бақы­лауында тұр. Бизнеспен өзара іс-қимылға және кеден органдарының қызметін жақсарту бойынша бір­лес­кен сындарлы ше­шім әзірлеуге ерекше көңіл бөлінуде.

Комитет жүргізіп отырған уәкі­летті экономикалық операторлар (УЭО) институтын жариялау жөн­ін­дегі жұмысы ведомствоаралық жедел топтардың жұмыс нәтижелері, сондай-ақ кедендік әкімшілден­ді­руді жақсартуға бағытталған қабыл­данған басқа да шаралар туралы ақпарат сыртқы экономикалық қыз­метке қатысушыларға және кеден маңындағы инфрақұрылым өкілде­ріне толықтай жеткізіледі.

Бірінші жартыжылдықта Комитет «Кеден – бизнеспен ашық сұхбат» республикалық ақпараттық-түсіндіру акциясын өткізді. Акция­ның мақсаты бизнес қоғамдастығын кеден органдары жүргізген кедендік әкімшілдендіру үрдісін жаңғырту жөніндегі шаралар туралы ақпарат­тандыру. Акция шеңберінде сыртқы экономикалық қызметке қатысушы­лардың, бизнес қоғамдастығының және бұқаралық ақпарат құралдары өкілдерінің қатысуымен республи­каның барлық өңірлерінде кездесу өткізілді. Осы бағыттағы шаралар жалғасатын болады.

Алқа қорытындысы бойынша аумақтық кеден органдарының жұ­мыс нәтижелерін арттыру үшін бірқатар міндеттер айқындалды. Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес бизнес үшін әкімшілік кедергілерді қысқарту және әкім­ші­лік рәсімдерді оңайлату туралы кеден органдары «Экспорттық-им­порт­тық операциялар бойынша бір­ыңғай терезе» («Б-терезе») интегра­цияланған ақпараттық жүйені енгі­зуді жалғастыруда. Ақпараттық жү­йені дамытуға және кеден органдарын кедендік бақылаудың техни­ка­лық құралдарымен жарақтандыруға ерекше назар аударылатын болады.

Қағазсыз технологияға ауысуды ұсынатын экспортты электронды декларациялаудың қанатқақты жобасы енгізілуде, жыл соңына дейін оны жүргізу жоспарлануда. Сөйтіп, алқа отырысын қорытындылай келе сыртқы экономикалық қызметтің дамуына ықпал ететін тиімді кедендік бақылау және кедендік ресімдеу кезінде шекарада нақты жағдай жасау қажеттігі баса айтылды.

Александр ТАСБОЛАТОВ,

«Егемен Қазақстан».