Ел айнасы

Сәрсенбі, 29 тамыз 2012 7:43

Ел Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың демократиялық бастамаларына арқау болған Ата Заңның қабылдануы мемлекетіміздің сенімді негізіне айналды. Соның арқасында тәуелсіз Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және мәдени дамуды жүзеге асырып, әлемдік қауымдастыққа өз ұстанымын бекіткен ел ретінде көрініп отыр. Әр елдің өзінің Ата Заңы, өзіндік ұстанымы болатыны сөзсіз. Осындай Ата Заңымыздың қабылданғаны барша қазақстандықтарды зор қуанышқа бөлегені әлі жалғасын тауып келеді.

Сәрсенбі, 29 тамыз 2012 7:43

Ел Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың демократиялық бастамаларына арқау болған Ата Заңның қабылдануы мемлекетіміздің сенімді негізіне айналды. Соның арқасында тәуелсіз Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және мәдени дамуды жүзеге асырып, әлемдік қауымдастыққа өз ұстанымын бекіткен ел ретінде көрініп отыр. Әр елдің өзінің Ата Заңы, өзіндік ұстанымы болатыны сөзсіз. Осындай Ата Заңымыздың қабылданғаны барша қазақстандықтарды зор қуанышқа бөлегені әлі жалғасын тауып келеді.

Конституция – бұл әлеуеттік бірлік пен болашақ жетістіктерге жол ашатын алтын кілт. Сон­дық­тан заңға бағыну, заңды сыйлау – әр азаматтың міндеті. Тәуелсіз Қа­зақ­стан азаматтарының құқық­та­ры мен бостандықтарын қорғай отырып, Конституция білім алуға, еңбек етуге, өз азаматты­ғы­мыз­ды ашық білдіруге құқық береді.

Еліміздің Ата Заңы жүздеген жылдар бойы қалыптасқан адамзат баласының жалпы құнды­лық­тарын өз бойына сіңірді. Онда адамдардың табиғи құқықтары мен бостандықтары, билік институттарын демократиялық жолмен қалыптастыру және дамыту, ел аумағында азаматтық қоғам құру туралы дүниежүзі таныған озық идеялар бекітілді. Ол сан алуан идеологиялық, ұлттық, азаматтық ұжымдар мен топтардың бірлесіп бейбіт өмір сүруін қамтамасыз етуге бағытталған. Конституциямызда бекітілген нормалар Қазақ­стан Республикасын гүлдендіру мақсатында ел-халықтың бірлесіп, бір жеңнен – қол, бір жағадан бас шығарып қызмет етулері үшін жағдай жасайды.

Ғасырлар бойы тәуелсіздікті армандаған қазақ халқының бұл Конституциясы, алдыңғы­ла­рына қарағанда, адамзат дамуы­ның ғаламаттық үрдісіне сай қа­зіргі заманғы либералды-демокра­тия­лық құндылықтарды толығы­рақ бекітуімен ерекшеленеді. Конституция жеке тұлға және оның өмірін, құқықтары мен бостан­дық­тарын республиканың ең қым­бат қазынасы ретінде танып, мемлекеттен олардың орындалуын талап етеді.

Конституция Қазақстан Республикасын демократиялық мемлекет деп жариялайды. Оның демо­кратиялылығы, ең алдымен, мемлекет ішінде елді басқаруды қам­та­масыз етуден көрінеді. Ата Заңның 3-бабының 1-тармағында мемлекеттік биліктің бірден-бір бастауы – халық делінген. Бұл конс­титуциялық норма Қазақ­стан­ның халықтық мемлекет екендігін білдіреді. Халықты жоғары билік­тің иесі ретінде тану ел еге­мен­дігінің көрінісі болып табылады. Халық өз билігін тікелей респуб­ликалық референдум және еркін сайлау арқылы жүзеге асырады, сондай-ақ өз билігін жүзеге асыруды мемлекеттік органдарға береді. Президент халық пен мемлекеттік билік бірлігінің, Конституцияның мызғымастығының, адам мен азамат құқықтары мен бостандық­та­ры­ның кепілі ғана болып қоймай, сонымен қатар билік тармақта­ры­ның келісіп жұмыс істеуін және өкімет органдарының халық ал­дын­дағы жауапкершілігін қамта­ма­сыз етіп келеді.

Республиканың көпұлтты хал­қы­ның достығын нығайту мен қоғамдық келісімді қамтамасыз етуде Конституцияның рөлі зор. Әлемнің түкпір-түкпірінде қарулы қақтығыстар, терроризм мен діни экстремизмнің қанды салдары өр­шіп жатқанда, тәуелсіз Қазақ­стан­да ұлтаралық келісім және саяси тұрақтылық орын алуда. Мұның бәрі Конституцияда бекітілген республика қызметінің түбегейлі қа­ғидаттарын қоғамдық және саяси өмірде нық ұстанудың нәтижесі.

Қазіргі таңда еліміздің құқық­тық жүйесіндегі ең жоғары қада­ғалаушы – прокуратура органдары Конституциямен белгіленген мін­деттердің талаптарына сәйкес, Қа­зақстан Республикасы аумағында күші бар заңдардың қолданылуын, адам мен азаматтардың консти­туциялық құқығының қорғалуын, қылмыстық іс жүргізу сатыларында заң бұзушылықтардың жібе­ріл­меуін, заңдылықтардың дәлме-дәл орындалуын бақылап, сот шешім­дері мен қаулыларының әділдігіне ықпал ету жұмыстарын жүргізіп келеді. Жаңа қоғамдық құры­лыс­тың алғашқы сатыларындағы құ­қықтық реформалау кезеңдерінде прокуратура органдарының қыз­мет­к­ерлері заңдардың іс жүзінде қолданылуы, оларды меңгеру кезінде кездескен қиындықтарды жеңуде төзімділікпен, зор ізденіс­термен еңбек етіп, уақыт сынына төтеп беріп, сүрінбей өтті. Қазір біз арттағы 16 жылдың қомақты тәжірибесінің арқасында құқық­тық қорды толықтырып, кадрларды іріктеп, заңдарымызды жүйе­лендірдік. Сонымен бірге қоғамы­мызда қылмысқа қарсы күресті күшейтіп, басқа да қолданыстағы заңдардың орындалуын одан әрі қадағалау жұмыстарын жүзеге асырып жатырмыз.

Осы орайда Қызылорда облыс­тық прокуратурасы органдарының әлеуметтік-экономикалық сала­да­ғы заңдылықты қадағалаудағы қыз­меті есепті мерзімде азамат­тардың конституциялық құқық­тары мен бостандықтарын қорғау­ға, мемлекеттік органдар қызме­тіндегі заңдылықтың сақталуын қамтамасыз етуге бағытталады.

Облыстық прокуратура органдары аймақтың қоғамдық-саяси ахуалына үнемі мониторинг жүр­гізіп, әлеуметтік шиеленіске әкеп соқтыруы мүмкін мәселелерді ерекше бақы­ла­уына алған. Аза­мат­тардың ең­бек құқықтарының сақталуы да облыстық прокура­ту­раның назарында. Еңбек заң­на­масының бұзылуын жою және алдын алу мәселесі облыстық прокурату­ра­ның бастамасымен облыс әкімді­гінде жұмыс беру­шілердің, кәсіп­одақтардың қаты­суы­мен уәкілетті және жергілікті билік органдарында тоқ­сан сайын тал­қыланып, жалақы қарыздарын өтеу шараларын қолға алу жүзеге асады. Прокуратура органдары енгізген наразылықтардың негі­зінде жергілікті және атқарушы органдар актісінің күші жойылып, заңға сәйкестендіріледі. Заңсыз нор­мативтік актінің қабылда­нуы­на жол берген лауазым иелері тәртіптік жауапкершілікке тартылды. Кәмелетке толмағандардың құ­қықтары мен мүдделерін қор­ғауда заң бұзушылықтар анықта­лып, кінәлілер түрлі жазаға тартылып, кәмелетке толмағандардың конституциялық құқықтары қор­ғалды.

Бас прокурордың өкіміне сәй­кес құқықтық насихат жұмыстары да атқарылуда. Үстіміздегі жыл­дың 7 айында құқықтық түсіндіру сипатындағы 2609 жариялылық іс-шаралар жүргізілді.

Азаматтардың өтініштерін қа­рау және шешу барысында об­лыс­тық прокуратура органдары жеке және заңды тұлғалардың 3194 өті­нішін қарап, 1814 өтініш шешімін тапты. Облыс прокуратурасы мен «Нұр Отан» ХДП об­лыстық филиалы арасындағы Меморандум аясында бір­неше «Ашық есік» акциялары жүр­гізіліп, 54 азамат жеке қабыл­данды. Осылайша құқық­тық мем­ле­кеттің тұғыры қашанда заң­ның жоғарғы мәртебесінде, Конс­титу­циямыздың мызғымас берікті­гін­де екендігін уақыт дәлелдеді. Ел тә­уел­сіздігінің жиырма жылдық та­ри­­хи кезеңі ішін­де азаматта­ры­мыз­дың құқықтық санасы өсіп, жаңа өлшемдерге көтерілуде. Ал оның түп бастауы, түп қазығы –Ата Заң.

Сапарбек НҰРПЕЙІСОВ,

Қызылорда облысының прокуроры.