Жадымда тұр жаңғырып

Жұма, 21 желтоқсан 2012 7:17

1961 жылдың мамыр айы еді. Жоғары оқу орнына түсуге қажетті құжаттарымды жинап жүргенмін. Ұзынағаштағы аудандық емханадан У-86 формасындағы анықтама қағазын алу үшін бір аптаға жуық уақытым кетті. Бір жақсысы, бұл жерде өзім құралпы қыз-жігіттер көп екен. Олармен танысқаннан кейін қалған шаруаларды бірге жүріп бітірдік. Ақыры тиісті құжат та қолға тиді-ау… Содан: «Алматы қайдасың?» десіп автобекетке келіп, көлік тосып тұрғанбыз.

Жұма, 21 желтоқсан 2012 7:17

1961 жылдың мамыр айы еді. Жоғары оқу орнына түсуге қажетті құжаттарымды жинап жүргенмін. Ұзынағаштағы аудандық емханадан У-86 формасындағы анықтама қағазын алу үшін бір аптаға жуық уақытым кетті. Бір жақсысы, бұл жерде өзім құралпы қыз-жігіттер көп екен. Олармен танысқаннан кейін қалған шаруаларды бірге жүріп бітірдік. Ақыры тиісті құжат та қолға тиді-ау… Содан: «Алматы қайдасың?» десіп автобекетке келіп, көлік тосып тұрғанбыз. Қасымызға иманжүзді жан келіп амандасты. Көзіме жылыұшырай кетті. Мен қадірлі ұстаз Әбдіразақ ағайды бірден таныдым. Ол ә дегеннен жай-жапсарымды сұрауға кірісті.

– Сен Мәсімханның қызы емеспісің? Иә, шырағым, оқуың қалай?

– Иә, аға. Алматыға оқуға барсам деп едім…

– Талабыңды құптаймын, білім алу керек. ҚазГУ-ге баратын шығарсың, бұл ойың дұрыс – деді ойымды оқып қойғандай.

Қоштасарда ол кісі жолың оңғарылсын деп батасын берді. Көңілім көтеріліп қалды. Іштей толқып кеттім. Қасымдағылар маған ағалық мейіріммен батасын берген бейтаныс жан жайлы білгісі келіп алғашқы сауалды қойып үлгерді. Мен өзіме ақ тілегін білдіріп, жол сілтеген жанның ұлағатты ұстаз Әбді­ра­зақ Мәмиев екенін айттым. Өне­гелі ісімен көпке үлгі бол­ған мұғалімнің есіміне олар да сырттай қанық болып шықты.

ҚазГУ-ге құжат тапсырып, алаңсыз емтихандарға дайын­да­луға кірісіп те кеттім. Бұрын­ғы­дай жүрексінбейтін секілдімін. Әбдіразақ ағайдың сөзі мені қанаттандырғандай. Өз-өзіме се­німдімін. Еш кедергісіз оқуға түсетініме күмәнданған жоқ­пын. Ауылда жүріп кітапха­на­дан шықпай бірқатар қазақ жа­зушыларының шығармаларын зейін қоя оқығанымның көмегі тиді. Аға тілегі алғаусыз екен, сол жылы студент атандым…

Ұстаз тәлімі мен ұлағаты әрбір шәкірт жүрегінде мәңгілік сақталары белгілі. Әкемнің кө­зін көрген Әбдіразақ Мәми­ев­пен сонау бір кездегі кездейсоқ кездесу менің санамда мәңгі­лікке сақталып қалған еді. Жастайымнан асыл азаматтың жақ­сы атын естіп өскендіктен бе, бұл оқиға маған ерекше әсер еткен-ді.

Әбдіразақ аға оқыған, білім­ді азамат еді. Біздің ауылға келген алғашқы ұстаз десе де болады. Ол 1937 жылы оқуын біті­ріп, Жамбыл ауылындағы жеті жылдық мектептен еңбек жолын бастайды. Екі жылдан ке­йін азаматтық борышын өтеуге әскерге аттаныпты. Ол Белоруссия мен Польшаның шекара­сын­дағы Брест-Литовск қама­лындағы 125-атқыштар пол­кын­да қатардағы жауынгер бол­ған. Елге оралар мерзім жеткенде тұтқиылдан неміс басқын­шылары бейбіт елдің шекарасын бұзып өтіп, соғыс ашады.

Тарихтағы ең бір жантүрші­герлік соғыс – Ұлы Отан со­ғысы екенін әркім біледі. Анасынан баласын айырып,талай сәбиді жетім атандырған, бей­біт халықты зарлатқан зұлмат­тың қанды шайқастарына Әбді­разақ аға 1941 жылдың 22 маусымында бетпе-бет келеді. Отанын сүйген өзі секілді ержүрек ұландар Брест қамалында жан беріп, жан алысқан қиянкескі ұрыс жүргізеді. Шекараны ке­сіп өтіп, аз уақытта Мәскеуге жете­міз деп ойлаған дұшпан мұндай тойтарысты күтпегені анық. Брест үшін шайқас үш айға созылыпты. Ақыры соңын­да оқ-дәрі азайып, қатары сиреген жауынгерлер қоршауда қа­ла­ды. Соңғы рет алға ұмтылып, тірі­­­дей қолға түскенше тәуекел етіп, қоршауды жарып шықпақ болады. Буг өзенін кешіп өтіп, арғы жағалауға жеткенше фашистер тұтқынына түсіп қалады.

Тұтқында жүріп, небір құ­қай­ды көріп,тірі қалғандары қашып шығып, кеңес әскеріне қосылады. Әбдіразақ Мәмиев одан кейін де екі жыл май­дан­ның алға шебінде жүріп соғы­сады. Ол 1944 жылы қазан айында Одесса қаласын азат ету шайқасында қатты жараланады. Оқ сүйекті тесіп өткен екен. Дәрігерлер оң аяқты кесуге мәжбүр болыпты.

Ел-жұрты үшін асқар таудай азаматтың аман келгенінің өзі олжа еді. Еңбек майданында толассыз жұмыс жүріп жатқан кез. Аяғын майдан даласына қалдырса да, ердің елге оралуын жақсы нышанға балаған-ды көпшілік. Көпке сыйлы, кіші­пе­йіл болатын. Ол соғыстан кейін де Жамбыл ауылындағы жеті жылдық мектепке келіп, бала­лар­ға білім беруді жалғасты­рады. Тұрар есімді қызбен қол ұстасып, шаңырақ көтереді. Сөйтіп, кішкентай шаңырақ үл­кен отбасына айналады.

1951 жылы Әбдіразақ ағай­ды Қызыләскер бастауыш мек­тебіне директор етіп тағайын­дады. Ұстаздық – ұлы маман­дық. Ә.Мәмиев бала бойындағы қабілетін тани білетін сезімтал мұғалім ғана емес, бастауыш мектепті гүлдендірген талапты басшы да болды. Оның еңбегі кезінде аудандық, облыстық бі­лім бөлімдері тарапынан ла­йық­ты бағаланды.

Бүгінде Қызыләскер ауылынан бір көшеге оның есімі берілген. Бұл ауыл Алатаудың бөктерінде қоныс тепкен. Осы ауылда Әбдіразақ аға еңбегінің ізі қалған мектеп бар. Қиын-қыстау кезеңде жабылып қал­ған білім ордасы кейін қайта ашылған. Сол кездегі ауыл тұр­ғындарының шаттығын сөзбен жеткізу қиын. Оған Брест қа­малын қаһармандықпен қор­ға­ған Ұлы Отан соғысының ар­дагері, ардақты ұстаз Әбдіразақ Мәмиевтің есімі берілетінін естіп мен де қуандым.

Қазір бұрынғы бастауыш мектептің орнында заман талабына сай зәулім білім ордасы­ның ғимараты бой көтерген. Педагогтардың басым көпшілігі жоғары білімді. Олардың арасында тәжірибесі мол Фарида Боранбаева, Әділет Айсаев, Құралай Әшімова сынды мұға­лімдер еңбек етуде. Мектеп директоры жігерлі жас маман – Марат Құрманқұлұлы. Сондай-ақ мектепте мұражай бар. Онда осы мектепті ұзақ жылдар бас­қарған Әбдіразақ аға мен Тұ­рар жеңгей және ол кісімен қыз­меттес болған Сарқытбай, Жолдас, Наурызбай, Тұрсын сияқты өзге де ұстаздар туралы құнды деректер мен мәлі­меттер қойылған.

Жәмила МӘСІМХАНОВА.