В.Путин мен Ким Чен Ын алдымен екі сағаттай бөлек сөйлесіп, кейін кеңейтілген құрамда келіссөз жүргізді. Содан кейін салтанатты қабылдауға қатысты. Алайда ресми шаралар аяқталған соң журналистердің алдына тек Ресей президенті ғана шықты. Коммунист Ким кездесу орнынан кетіп қалды. В.Путин келіссөзге көңілі толатынын және бірнеше экономикалық жобаларды талқылағанын айтты. Яғни, әдеттегідей ешқандай бірлескен мәлімдеме жасаған жоқ, келісім-шартқа қол қоймады. Қос мемлекет басшысы айтқандай, бұл тек «пікір алмасу кездесуі» болды.
Өткен жүздесудің себептері аз емес. Осыдан 2 ай бұрын ғана Ким Чен Ын Ханой қаласында АҚШ президенті Дональд Трамппен жолығып, құр қол қайтқан. Екі тарапСолтүстік Кореядан экономикалық санкцияларды алып тастау талаптарына келісе алмады. Осылайша былтыр басталған атышулы Солтүстік Корея – Америка қатынасы сәтсіз аяқталды. Вашингтон Корей түбегін ядролық қарудан тазартамыз деген мақсатына жете алмады. Сондықтан енді қысым үдей түсуі әбден мүмкін. Енді жағдайдан шығу үшін Корей басшылығына аймақтағы өзге державалардан қолдау табу керек болып тұр. Яғни, ертең алда-жалда тағы бір келіссөздер бастала қалса, Пхеньян Мәскеуге арқа сүйемесе де, ықпалды ел өкілдерімен кездесіп жатқанын, түбекте жалғыз қалмағанын тілге тиек етуі ғажап емес.
Бір қарағанда Ресей үшін тартымды бастамалар. Алайда Мәскеу бұл елге үлкен көлемде қаржы құюы екіталай сияқты. Мәселе, диктатормен жақындасып, имиджін бұзуда емес. Мәскеу бұған дейін өз халқына қарсы күрескен Башар Асадқа да, Николас Модуроға да қолұшын берген, беріп те келе жатыр. Себеп өзге де болуы мүмкін. Біріншіден, Солтүстік Корея – кедей ел. Ол ең құрығанда мұнайымен есептесетіндей Венесуэла секілді табиғи байлыққа шалқып отырған жоқ. Екіншіден, коммунист корейлер тұрақсыздау. Сенімді серік деп 1950-1990 жылдары байланысы берік болған Мәскеудің өзі де айта алмайды. Үшіншіден, Ресейдің өзі Батыстың санкцияларына ұшыраған. Артылып жатқан ішкі қаржы ресурстары да көп емес.
Ешбір келісімшартқа қол қойылмаса, инвестиция мәселесі тек сөз талқымен шектелсе, онда бұл кездесудің мәні неде?
Ресей АҚШ-тың Ханойдағы сәтсіз келіссөздерінен кейін Корей түбегіндегі ядролық қару ісіне араласып жатқандығын көрсеткісі келеді. Яғни, әлемдік проблемаларды шешуде сырт қалмадым дегені. Держава имиджі үшін керек. Бәлкім осы бір келіссөздер сәтті жалғасып кетсе, денуклеаризация ісінде біршама жетістікке жетсе, онда АҚШ-тың абыройын түсіргені. Себебі Дональд Трамп Солтүстік Кореяның ядролық қаруын жоямын деп былтыр біраз алаулатып, жалаулатқан. Алайда оның уәдесі бос сөз болып қалды.
Бұдан бөлек, Ресей Ким Чен Ын бүгін-ертең ядролық қарудан бас тартпайтынын түсінеді. Себебі ол бас қаруынан айырылса, АҚШ оны Саддам Хусейн, Муаммар Каддафи тізіміне қосуы мүмкін. Алайда дәл Владивосток маңында ядролық қарудың жарылып жатқаны Мәскеуге де ұнамайды. Сол үшін ядролық мәселе түбегейлі шешілмесе де, «мұз секілді қатып тұрғанын» қалайтын шығар.
Ким Чен Ынның Путинмен кездесуіндегі келесі мақсаты – Ресейде жұмыс істейтін корейлердің жағдайы. Бүгінде бұл елде 8-10 мыңдай солтүстік-корейлік жұмыс істеп, еліне жыл сайын бірнеше миллион доллар жібереді. КХДР экономикасы үшін бұл әжептеуір көмек. Алайда 2017 жылы желтоқсанда БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі қабылдаған санкция бойынша әлгі еңбек мигранттары Ресейден шығарылып, өз еліне биыл 2019 жылдың соңына дейін қайтарылуы тиіс. Әзірше Ресей Қауіпсіздік Кеңесінің мүшесі ретінде санкция талаптарын орындап келеді.
Сонымен В.Путин мен Ким Чен Ынның Владивостоктағы кездесуін өгізді де өлтірмейтін, арбаны да сындырмайтын, оны не алға, не артқа жүргізбеген шара деп бағалауға негіз бар. Қазақстанда кейде облыс пен облыс, министрлік пен министрлік арасында бір-бірін құқықтық тұрғыда ешбір әрекетке міндеттемейтін «өзара түсіністік туралы меморандумға» қол қояды. Аталған қос ел басшыларының жүздесуі де соның айналасындағы әрі бір-бірінің ішкі сырына барлау жасап, кей сұрақтарда «өзара түсініскен» көрісу болды.
