– Жыл сайын Семейде қатерлі ісіктің ауыр түріне шалдыққан 1500-дей сырқат тіркеледі, – деді қаладағы Ядролық медицина және онкология орталығы стратегиялық даму секторының меңгерушісі Татьяна Белихина, – олар негізінен 60-69 жас аралығындағылар. Бұл барлық тіркелген сырқаттың 32 пайызы. Анықталған науқастардың 20-40 пайызы сырқаттары әбден асқынып кеткен кезде ғана қаралғандар. Сондықтан біз жыл сайын «Рак ауруына қарсы бүкіләлемдік күрес күніне» орай халықты мейлінше ақпараттандыруға, түрлі дерттердің алдын алуға тырысамыз. Бұл дерт бойынша Қазақстанның солтүстігі мен шығыс аймақтары республиканың өзге өңірлерінен алда тұр. 2018 жылы тіркелген еліміздегі науқастардың 55, 7 пайызы әйел адамдар болып шықты. Олардың 70 пайызы еңбекке жарамды жаста ауыр дертке шалдыққан. Жастары 50-70 аралығындағылар.
Татьяна Белихинаның айтуынша, Қазақстанда омырау безі қатерлі дертіне шалдыққандар саны – 12,6 пайыз, өкпе 9,9 пайыз, асқазан-ішек 7,4 пайызды құрап отыр. Ал Семейде жағдай өзгешелеу екен. Ер адамдар арасында өкпе дертіне шалдыққандар – 19,7 пайыз, тері ауруы – 11,3 пайыз, асқазан 10,4 пайыз, ал әйелдер арасында емшек безі қатерлі дертіне шалдыққандар 22,2 пайыз болса, тері 10,5 пайыз, жатыр мойны ісігі 8,4 пайызды көрсетеді.
Семейде науқастардың дертін ерте бастан анықтау үшін үш бағытта скрининг тұрақты түрде жүргізіледі. Мәселен, 30-70 жастағы әйелдер төрт жылда бір рет жатыр мойны қатерлі дертіне тексеріледі. 40-70 жас аралығындағылар екі жылда бір рет тексеріледі. Және 50-70 жастағы ер және әйел адамдар колоректальды ракқа екі жылда бір рет ішектерін тексертеді.
2018 жылы онкологиялық аурулармен кешенді түрде күресу үшін 2022 жылға дейінгі бағдарлама әзірленген. Бұл жүзеге толық асырылу үшін республикалық бюджеттен қосымша 35,1 млрд теңге бөлінген. 2019 жылы бұл қаражат 12 млрд теңгені құраған. Бұл қаражат төрт бағытқа жұмсалмақ: яғни алдын ала тексеру арқылы дертті бастапқы кезінде анықтау, онкологиялық емдеудің жаңа тәсілдері, нақты әрі сапалы диагностика мәселесі, ғылым мен білім саласын жетілдіре түсіп, қажетті мамандарды әзірлеу.
Айта кету керек, соңғы кездері ерте диагностика және қатерлі ісік ауруларының асқынған түріне жол бермеу үшін жаппай күрес аз болса да өз нәтижесін беріп отыр. Облыс бойынша қатерлі дертке ұшыраған науқастардың диагнозы анықталған соң, 51,1 пайызы 5 жылдай және одан да көбірек өмір сүрген. Ал 2017 жылы бұл көрсеткіш 49 % болатын. Адамдарға бұл құрғақ мәлімет болса да, дәрігерлер мен ауыр науқастар үшін бұл 10 376 құтқарылған өмір мен үміт деуге болады.
Осы аз ғана көрсеткішке жету үшін Семей мен Өскемен қалаларының онкоорталықтарында рак диагностикасын ерте бастан анықтап, емдеп-жазу үшін әлемдегі ең озық технологиялар қолданылуда. Кардиология, травматология, онкология, ана мен бала денсаулығын сақтау салаларында 2017-2019 жылдардағы Шығыс Қазақстан облысы бойынша денсаулық сақтау саласының тиімділігін арттыру бағдарламасы қолға алынған.
Облыстың бас онкологы Гүлмира Сағидуллинаның айтуынша, соңғы 15 жылда Өскемен қаласындағы онкоорталық қатерлі дертті анықтауда көптеген қанатқақты жобаларды бастап, ел игілігіне ұсынып келеді.
– Жаңа заманауи құрылғыда жұмыс істеу үшін Еуропаның Манчестер қаласындағы әлемдегі ең үздік онкологиялық орталықта оқыдым, – дейді дәрігер-рентгенолог Айжан Әділханова, – міне, осыдан кейін Өскемендегі орталыққа келіп, виртуалды колоноскопия (ВКС) және бронхоскопия (ВБС), төмен дозалы компьютерлік томографияны халық денсаулығын сақтау үшін дендеп енгізуге кірістім. Өткен жылдың қазан айында өкпе дерті бойынша алғашқы жобаға қатысып, Шығыс Қазақстан облысының 906 тұрғынын зерттеуден, тексеруден өткіздім. Соның ішінде 28 адам өкпе ісігі бойынша анықталды. Алты адамға «өкпе рагі» диагнозын қойдық. Бұл науқастар тіркелімге алынды. Дереу емдеу курстарынан өткіздік.
Раушан НҰҒМАНБЕК,
«Еgemen Qazaqstan»
