– Қазір қаланың ауа бассейні ахуалының көрсеткіші тұрғындардың тіршілік әрекеті үшін экологиялық тұрғыдан қолайлы саналады. Республикалық бекітілген нормативтік құжаттар бойынша АЛИ мәні 5 бірліктен аз. Бұл атмосфера ауасының ластануының төменгі деңгейіне, яғни І топқа жатады, – дейді табиғат пайдалануды реттеу саласындағы мемлекеттік қызметтер бөлімінің басшысы Әбдіманап Жұмаділдаев.
Сонымен қатар «Қазгидромет» РМК қаладағы атмосфералық ауа мен жерүсті суларының сапасына мониторинг жүргізеді екен. Нұр-Сұлтан ауасының ластануына негізінен стационарлық және жылжымалы ластаушылар әсер етеді. Ауаның ластануының 95 пайызы осы екеуінің «үлесінде». Стационарлық деп отырғанымыз үйлер мен өндірістердің мұржалары.
Нұр-Сұлтан қаласы әкімдігі тарапынан қоршаған ортаны қорғау бойынша қандай шаралар атқарылуда? Алда қандай шаралар жоспарланған? Бұл туралы Ә.Жұмаділдаев:
– Жылжымалы және стационарлық ластаушылардың әсерін төмендету үшін тиісті жұмыстар атқарылды және алдағы уақытта да атқарыла береді. Мәселен, әкімдік қаладағы экологиялық жағдайды жақсартуға бағытталған 8 блоктан және 132 іс-шарадан тұратын «2018-2020 жылдарға арналған Нұр-Сұлтан қаласының қоршаған ортасын сауықтыру кешенді іс-шаралар жоспары» бекітілген. Осы кешенді жоспардың аясында коммуналдық ұйымдардың автокөліктері газ моторлы отынға ауыстырылады. Қазір қала көшелерінде жүрген 1500 автобустың 738-і «евро-5» стандартына жатады. Қалған 762 автобусты газға ауыстыру қолға алынып жатыр. 560 таксиді газ-моторлы отынға ауыстыру туралы меморандум бар. Қазір қалада 158 экотакси газ-моторлы отынмен жүреді, – деді.
Жолдар жүйесін дамытудың да экологияға әсері бар екен. Автокөлік қозғалысының қарқынын азайту арқылы атмосфераға таралатын улы газды азайтуға болады. Қалада 34 шақырымдық велосипедшілер жолы салынып жатқанын да айта кетейік. Жобаның екінші кезеңінде 127 шақырым веложол салынбақ. Өткен қыста Yutong фирмасының электравтобустары қанатқақты режімде елордалық жолаушыларды таси бастады. Қазіргі таңда климаттық жағдайды және техникалық параметрлерді ескере отырып, электравтобустарды қолдану тиімділігі зерттелуде.
– «ӨКМ Операторы» ЖШС электромобильдер үшін елордада 50 электр зарядтау стансасын орнатты. Алдағы уақытта сұранысқа орай тағы да салынуы мүмкін. Жолдардың бойына жасыл желектер отырғызу экологиялық және архитектуралық тұрғыда міндетті болып саналады. 2015 жылы қала бойынша 19 202 ағаш, 2016 жылы – 29 838 ағаш, 2017 жылы – 30 737, былтыр 37 176 ағаш отырғызылды. Атмосферадағы улы газдың үлесін азайту үшін осы тектес жұмыстар атқарылып жатыр, – дейді Ә.Жұмаділдаев.
Қалалық экология басқармасының хабарлауынша, елордада қалдықтарды бөлек жинау, органикалық түрлерін қайта өңдеу және жоюды ұйымдастыру бойынша қанатқақты жобаны жүзеге асыру жөніндегі жол картасы бар екен.
– «Құрғақ» фракцияны бөлек жинау үшін 6 276 сары еуроконтейнер мен қалдық шығаратын 25 Ивеко көлігі сатып алынды. Халықаралық сарапшылармен кеңесе отырып, «Компост Системс» аустриялық технологиясы бойынша техникалық топырақ алатын жабық компостау әдісін қолға алдық. Шамамен 30 күн ішінде органикалық қалдықтарды жедел компостау, яғни тыңайтқыш ретінде топыраққа сіңіру қарастырылған. Бұл қалдықтарды 40 пайызға дейін азайтуға мүмкіндік береді, – деп хабарлады тиісті басқарма өкілі.
Оның айтуынша, Назарбаев Университеті мамандарымен бірге қала аумағындағы қалдықтардың құрамы зерттеліп, 25-30 пайызын өңдеуге болатыны, 46 пайызы органикалық фракцияға жататыны анықталыпты.
Кейінгі жылдары қыс мезгілінде ауаны торлап, қолқаны қапқан көмірдің түтінінен құтылудың жолдары қарастырылуда. Мәселен, қаладағы жеке меншік тұрғын үй алаптарын табиғи газға көшірудің және газ тарату бекеттерін салудың жоспары жасалған. Былтыр қаланы газдандыру жұмысына 24 миллион теңгеден астам қаражат қарастырылыпты. Сөйтіп Тұран даңғылының бойында газдандыру бекеті салынып, оған Назарбаев Университеті мен Ғарыш орталығы, Қорғаныс министрлігінің академиясы қосылған.
«Сарыарқа» магистральды газ құбыры келгеннен кейін көмірді көгілдір отынмен алмастыру қарқынды түрде жүретіні, көгілдір отын бас қаланың экологиялық ахуалын айтарлықтай жақсартатыны сөзсіз. Айталық, ауаға таралатын улы заттардың көлемі 70-80 пайызға дейін төмендеуге тиіс.
Жалпы, қаланың қоршаған ортасының жақсаруы бірінші кезекте халқының экологиялық мәдениетімен байланысты екені анық. Бұл үшін адамдар өз төңірегін таза ұстап, Экологиялық кодекс талаптарын бұлжытпай орындап, экологиялық таза көлік түрлерін таңдап, велосипедпен немесе жаяу көбірек жүруі керек.
