Өткен жексенбіде телеарнадан осы фильмді көрген едім. Көріп отырып, қазіргі балалар не туралы армандайды екен деп ойладым. Қоғамдағы кейбір оқиғаларға қарап отырып, балалардың да арманын болжауға болатын сияқты. Адам не нәрсеге көбірек мұқтаж, соны армандайтыны түсінікті. Орта мектепте мұғалім болып жұмыс істейтіндердің айтуына қарағанда, балалардың біразы жеке үйі болғанын армандайды екен. Шығарма жазса, арманындағы кең де жайлы пәтерді сатып алғанын жазады. Сурет салса да үй салады.
Гагарин адамзатты аспанға қарап армандауды үйреткеннен кейін бала біткен ғарышкер болуды армандаған көрінеді. Ол туралы көркем фильмдерден де, көркем шығармалардан да талай оқыдық. Ал қазір үйі-күйі жоқ балалар төбесі көк тіреген зәулім ғимараттарға қарап тұрып, бақытын сол үйлермен байланыстыруын заңдылық деуге болатын шығар. Иә, әр адамның көкейіндегі бақыттың өлшемі әртүрлі болғанымен, басты бақыт оттың басы, ошақтың қасындағы берекеден басталатыны дау туғызбайды. Миллиондаған бала үшін баспана – бақыттың баламасы болып тұрғаны сол. Мемлекеттің парызы да сол балалардың бақытты өмірін қамтамасыз ету болса керек.
Бала дейміз-ау, үлкендердің арманын да аздап білетін сияқтымыз. Бәрі болмағанмен, басым көпшілігі материалдық игілікпен байланысты екеніне бәс тігеміз. Жақсы үй, қымбат көлік, саяхаттау... Орыстың классик жазушысы Михалил Булгаковтың «Квартирный вопрос испортил москвичей» деген сөзі бар. Жасыратын несі бар, біздің халық та баспананың қамын ойлап жүріп бұзылып бара жатқаны байқалады. Бұрын ток-шоуларда пәтерге таласқан ағайындылар туралы дау-дамайды ресейлік телеарналардан ғана көруші едік. Қазір өзіміздің қазекең де осы тақырыпта дауласуға келгенде орыстардан қалыспайтын болған.
Бір жағынан жайлы баспана үшін жанын салып жүргендерді де жазғыру қиын. Бүгінгілерді айтпағанда, бұрынғы өткен хан-сұлтандардың заманында өмір сүрген Жиренше шешеннің өзі:
«Қайран менің өз үйім,
Біз де бір құрар ма екенбіз» деп келеді.
Қысқасы, бұрынғы бабаларымыз бен бүгінгі балаларымыздың арманы ұқсас. Қазақ атам заманнан қой үстіне бозторғай жұмыртқалаған бейбіт заманды, бақуатты өмірді, отбасының бақ-берекесін аңсаған. Қазақтың ғана емес, жалпы адамзаттың да аңсары сол шығар бәлкім. Әйтпесе, «Сананы тұрмыс билейді» деп еуропалық ғалымдардың айтқаны мен «Ораза, намаз тоқтықта» деген қазақтың мақалы үндеспес еді ғой.
Кеңес кезінде де жетім бұрыш жағалағандар аз болмаған еді. Тәуелсіздік жылдарында қаншама бағдарлама қабылданып, мемлекеттік бағдарламалар қабылданып, миллиардтар құйылып жатса да, мәселенің шешілетін түрі көрінбейді. Шешілмек түгілі, соңғы жылдары ушығып бара жатқандай әсер қалдырады.
Мұхтар Шахановтың әл-Фараби бабамыз туралы дастаны:
«Үлкен адам болу үшін ғаламда,
