Бейбіт күннің сақшылары

Қоғам • 08 Маусым, 2019

Бейбіт күннің сақшылары. Талдықорған әуе базасынан фоторепортаж

Тәуелсіз ел болудың басты шартының бірі – әскер. Елдің қорғансыз болмасы анық. Әскер жағдайымен таныстыру, жауынгерлік арсенал мен олардың мүмкіндігін көрсету мақсатында Қорғаныс министрлігі отандық журналистерге Алматы облысындағы әскери базаларға пресс-тур ұйымдастырған болатын. Екі күнге созылған шара барысында әуе күштері базасында, барлау, десанттық-шабуылдаушы бригадаларында, Қапшағай гарнизонындағы инженер-саперлік полкында болып, әскери өмірмен танысып қайттық.

Светлана ҒАЛЫМЖАНҚЫЗЫ

Нұр-Сұлтан қаласынан Талдықорғанға Си-295 әскери ұшағымен жеттік.

Алғашқы тұрақ №21751 әскери бөлімі болды. Бөлім миссиясы – еліміздің әуе кеңістігін қорғау. Бүгінде Су-30 СМ сынды жоғары маневрлі жарғыш ұшақтарына тұрақ болған авиация базасында соңғы үлгідегі әуе техникалары мен жоғары санатты ұшқыштар бар.

© Назерке Әбибулла

Соңғы үлгідегі жарғыш ұшақтарды басқарып жүргендердің бірі – 25 жастағы Мирас Айдарұлы. Бала кезден ұшқыш болуды армандаған жас жауынгер бүгінде авияциялық звено ұшқышы. Мирас – Ақтөбе қаласындағы Кеңес одағының екі мәрте батыры Т.Бегелдинов атындағы Әуе қорғаныс күштерінің әскери институтының түлегі. «Елбасының бала күнінде ұшқыш болуды армандағанын естігеннен кейін, менің де ұшқыш болғым келді. Содан бері оқып жүрмін, біз өмір бойы оқимыз. Өйткені жерде теорияны 5-ке білсең, әуеде 3-ке білесің» дейді жас лейтенант. Оқуын бітірген соң, қызметін осы әскери бөлімде бастаған. Әуеге ең алғаш Л-39 ұшағымен көтерілген, екі жыл ішінде 140 сағатын әуеде өткізіпті. Мирастың айтуынша, Қазақстан әуе күштері әскер саны бойынша ТМД елдері арасында Ресейден кейінгі екінші орында.

Су-30 СМ ұшағын екі адам басқарады. Ұшқыштардың формасы одан да ерекше. Арнайы матадан тігілген киімнің бағасы – 5 миллион теңге.

Ақтөбе әскери институтының тағы бір түлегі Темірлан Байменов ұшқыштардың киімі олардың орындайтын жаттығулары мен әрекеттеріне байланысты екенін айтады.

«Әр ұшқыштың 12 аяқ киімі бар. Ұшақтың түрі мен тапсырмаға байланысты киімдер де ауысады. Су-30 СМ ұшағына арналған форма әуеде қан қысымының жоғарылауы, мидағы оттегі қажеттілігі сынды қауіпті жағдайлардың алдын алады. Форма арнайы «шлангтар» арқылы ұшаққа жалғанып, ұшақпен бірге жұмыс істейді, яғни ақылды киім» дейді лейтенант Байменов.

Темірлан 184 сағатын әуеде өткізген. Жас жауынгердің айтуынша, әуедегі сезім ерекше. «Жерден көтерілген соң барлығын ұмытасың. Ұшуды бес жыл бұрын бастадым. Жұмысымнан шаршаған емеспін» дейді ол.

Ұшқыштардың өз наным-сенімдері жоқ емес. «Бұл атадан балаға берілгендей, ұстаздан шәкіртке жетіп отырады. Ұшаққа отырарда суретке түспейміз, бір-бірімізбен қоштаспаймыз. Бізге жеткен ережелердің барлығы – біреудің қателігі, біреудің өмірі. Оларды біз ойлап тапқанымыз жоқ, сондықтан, сөзсіз, сенеміз» дейді Темірлан.

Сонымен бірге олар оқу-жаттығу барысында арнайы ұшақ макетімен тәжірибеден өтіп, жаттығады екен. Оқу барысында апатты жағдайға дайындық та қарастырылған. «Қорқыныш білмеген жағдайда ғана болады, ал біліп тұрсаң – қорқуға себеп жоқ» дейді Темірлан.

Тасада қалып қоятын техниктердің де әуе қорғанындағы үлесі зор. Аға лейтенант Ерсұлтан Жоламан «Ұшақтар әуеге аттанбас бұрын үш-төрт сағат дайындалады. Оның жанармай, гидро жүйесі мен қуаты міндетті түрде тексеріледі. Ұшақ жұмысы толықтай жердегі дайындыққа байланысты. Сондықтан, әрбір қозғалысына жауаптымыз» дейді. Аға техниктің айтуынша, бір ұшақтың дайындығы төрт кезеңнен тұрады.

Авиация базасының сәні мен мақтанышы – соңғы үлгідегі Су-30 СМ ұшақтары. Бұл арнайы соғыс ұшақтары Ресейде құрастырылады. Тек Ресей, Қазақстан мен Өзбекстан елдерінің әскерінде бар. 4++ үлгісіндегі әуе кемесінің салмағы – 28,5 тонна. Жылдамдығы – сағатына 1400 км. 12500 метр биіктікке дейін көтеріле алады. Бұл ұшақпен әуе соғысын жүргізу, жерүсті және суасты нысандарын жою, басқа азаматтық және транспорттық авиация ұшақтарын қорғау, бомбалау мен тосқауыл сияқты әрекеттерді орындауға болады. Оған қоса ұшақ 8 тонна жарылғыш зат көтеруге қауқарлы.