Өңір келешегі ортақ іс-қимыл арқылы өміршең
Сейсенбі, 2 сәуір 2013 0:44
Бір кездері әлем өркениетінің бесігі болған Азия замана көшінің әбжіл қимылына ілесе алмай, сыртқы саясаты түгілі ішкі іс-әрекеттерінде де кәрі құрлыққа қарап елеңдеп, солар айтқан байламға бас шұлғып, бұрысының өзін дұрысқа балап, өз ділінен ажырап, демократияны желеу етіп сырттан таңған үлгіні тұяқ серіппестен қабылдаған күндер келмеске кетті демесек те, сірескен сеңнің көбесі сөгілгені рас.
Сейсенбі, 2 сәуір 2013 0:44
Бір кездері әлем өркениетінің бесігі болған Азия замана көшінің әбжіл қимылына ілесе алмай, сыртқы саясаты түгілі ішкі іс-әрекеттерінде де кәрі құрлыққа қарап елеңдеп, солар айтқан байламға бас шұлғып, бұрысының өзін дұрысқа балап, өз ділінен ажырап, демократияны желеу етіп сырттан таңған үлгіні тұяқ серіппестен қабылдаған күндер келмеске кетті демесек те, сірескен сеңнің көбесі сөгілгені рас.
Қазіргі әлемнің саяси картасында халқының көптігімен де, даму үдерісінің жылдамдығымен де, бір-бірімен ықпалдасып, ҰҚШҰ, АӨСШК, ШЫҰ, АЫҮ сынды халықаралық ұйымдарда ақылдасып, туындаған өзекті проблемалар жайында пікір алысуымен өздерінің планета санасатын әлем екендігін дәлелдеген азиялықтардың бұл жолғы жүздесуі тәжік жерінде өтті. Өзінің Тәжікстанға ресми сапары аясында Қазақстан сыртқы саясат ведомствосының басшысы Ерлан Ыдырысов Душанбе қаласында Азиядағы ынтымақтастық жөніндегі үнқатысуға мүше мемлекеттердің 11-ші Сыртқы істер министрлері кеңесіне қатысты. Ал азиялық мемлекеттердің сыртқы істер министрлері жиналған алқалы кеңестегі айтылған ойлар Елбасының Сыртқы істер министрлігі алдына қойған сыртқы саясатты экономияландыру туралы тапсырмасына сәйкес келіп жатты. Ол – ынтымақтастық жөніндегі үнқатысуда өзара тиімді экономикалық ынтымақтастықты алға тарту, сонымен қатар, өңірдегі сауданы кеңейту мен әлем нарығындағы бәсекеге қабілеттілікті нығайту секілді өзекті мәселелер болатын.
СІМК барысында сөз сөйлеген қазақстандық дипломат азиялық мемлекеттерді су қорларын сапалы басқаруға, азық-түлікпен қамтамасыз етуге, әсіресе, энергетикалық қауіпсіздік мәселелері бойынша ынтымақтастықты белсенді ете түсуге шақырды. Сонымен қатар, Ерлан Ыдырысов аймақтық қана емес, әлемдік қауіпсіздік мәселесіне ықпал ететін факторларға да тоқталып өтті. «БҰҰ ресми мәліметтеріне сәйкес, бүгінгі таңда әлемдегі 1,5 млрд. адам электр қуатына қол жеткізе алмай отыр және 2,4 млрд. адам отын қорымен қамтамасыз етілмеген. Ал жер бетіндегі халық санының өсуі және энергия қуатын пайдалануға сұраныстың артуы әлем алдына жаңа қиындықтар алып келуі әбден мүмкін. 2030-жылдардағы жаһандық дамудың тегеурініне төтеп беру оңай болмайды. Қазіргі энергетикалық жүйе ол дәрежеге шыдас бермейді. Бүгінгі әлемдік даму қарқынын есепке алып шамаласақ, ол уақытта су – 30 пайызға, энергия қуаты – 40 пайызға, азық-түлік 30 пайызға артық қажет болады. Дәл осыған байланысты Қазақстан ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесі үшін «Болашақтың энергиясы» тақырыбын таңдады», деп атап өтті Е.Ыдырысов. Сонымен қатар, ол барлық шараға қатысушыларды өздерінің ұлттық павильондарымен көрмеге қатысуға шақырды.
Қазақстан Сыртқы істер министрі қазіргі заманда әлем елдерінің бір-бірімен байланыстарының қай түрінде де көлік-логистика мәселесінен айналып өтуге болмайтынына мән бере сөйледі. Ол үшін көлік қатынастарын заманауи үлгіде алға апаруда сапалы жолдар салынуының аса маңызды екендігін айтқан министр тас жолдармен қатар, темір жол байланысын өрістету қажеттігіне де баса мән берді. Осы ретте жаңғырған Ұлы Жібек жолы – Батыс Еуропа-Батыс Қытай трансмагистралінің бірнеше мың шақырымының біздің ел арқылы өтуінде Қазақстан тарапынан атқарылып жатқан жұмыстарды жұртшылық назарына салып өтті.
Сонымен бірге, министр өз сөзінде Ауғанстандағы жағдайды тұрақтандырудың, оның экономикасын бейбіт мақсатқа бейімдеудің әлемдік маңызы барлығын айтты. Осы елдің экономикалық ахуалы дұрысталып, халқының әлеуметтік проблемалары шешілмейінше, осында туындап, одан кейін әлемдік қауіпсіздікке қатер төндіретін қауіптердің сейілмейтіндігін, жер бетінде тұрақтылық мәселесінің тек сөз болып қалатынын, оны дұрыс бағытқа беттетуде күш біріктірудің қажеттігін, осы ретте қолдан келген көмекті алыс-жақын елдердің аямауы керектігін атап көрсетті. Ауғанстандағы тұрақтылық жайын әріптестерінің назарына тағы бір салып өткен министр алда өткізілетін «Ыстамбұл үдерісінің» маңыздылығына тоқталды.
Рас, алақандай жұмыр жердің бір шетінде орын алған тұрақсыздықтың біздерге еш қатысы жоқ дейтін бұл 17-ші немесе 19-шы ғасыр емес. Лондонда құнды қағаз бағамының өсуі мен құлдырауы, АҚШ банктеріндегі ипотека жүйесінің шытынауы мен алақандай Кипр аралындағы экономикалық қиын жағдайдың әлемге әсерін тигізетіні кішкентай балаға да мәлім заманда аймақта жатқан Ауғанстандағы тұрақсыздықтан бізге келіп-кетер не бар деп айта алмайсың. Сондықтан да, біздің ел маңдайының соры бес елі, соғыстан көз ашпай, қиындықтың бел ортасында батпақтап жатқан елге көмек қолын созды. Және ол Ауғанстанның болашағына жасалған жанды көмек. Қазақстан қаржысына мектеп пен аурухана салынып, ауған жастары бейбіт елдің экономикасына қажетті мамандықтар бойынша біздің жоо-ларда білім алуда. Бұл жайында кеңестен соң журналистерге арнаған брифингте Ерлан Ыдырысов айтып берді.
Форум алаңында Е.Ыдырысов Иран Сыртқы істер министрі Али-акбар Салехимен, Қырғызстан Сыртқы істер министрі Эрлан Абдылдаевпен, Ауғанстан Сыртқы істер министрі Залмай Расулмен, Кувейт Сыртқы істер министрі шейх Сабах әл-Хамадомимен және Жапония делегациясының басшысы Минору Куитимен екіжақты кездесулер өткізді.
Азиядағы ынтымақтастық жөніндегі үнқатысу 2002 жылы құрылса, қазіргі таңда өңірдің 32 мемлекетін біріктіретіні белгілі. Қазақстан аталған ұйымды 1992 жылы Қазақстан Президентінің бастамасымен құрылған Азиядағы өзара іс-қимыл және сенім шаралары жөніндегі кеңеске өзіндік бір әріптестік тұғырнама ретінде қарастырады. Қазіргі уақытта Қазақстан Азиядағы ынтымақтастық жөніндегі үнқатысу аясындағы ауыл шаруашылығы, көлік және энергетика салаларындағы 3 жобаның үйлестірушісі болып табылады.
Анар ТӨЛЕУХАНҚЫЗЫ,
«Егемен Қазақстан».
