Жаңа технологиялық соғыс

АҚШ билігі бұл компанияға бірнеше айып тағып отыр. Бі­рінші, Huawei өз смартфондары арқылы АҚШ-та барлау қызметін жүргізген. Екінші, Иранға санкция салынғанына қарамай, бұл елде бизнесін жалғастырған. Үшінші, өзінің бәсекелесі T-Mobile компаниясынан техно­ло­гия­лық ақпарат ұрлаған. Ва­­шинг­тонның пікірінше, мұның барлығы Американың ұлт­тық қауіпсіздігіне қатер төн­ді­реді. Сондықтан 15 мамыр күні Дональд Трамптың жар­лығына сәйкес Huawei және оған қатысы бар 70 компания қара тізімге енді. Бұл Қытайдың телекоммуникациялық кәсіпорындарына қатысты ал­ғаш­қы шектеу емес. Былтыр ZTE компаниясының тауарларын сатып алуға тыйым салынған еді. Осы себепті бұл брендтермен бар­лық америкалық компаниялар келісімшарттарын тоқтатып жатыр. Олардың қатарында Google, Intel, Qualcomm және басқалары бар.

Дегенмен, барлығы бір тыйыммен шешіле сала­тын оңай іс емес екен. Ақ үй­дің Әкімшілік-бюджеттік басқармасы жағдайды зерттеп, Huawei компаниясына қа­тыс­ты кейбір санкцияларды 2 жылға шегергендігі туралы Кон­­греске хат жолдаған. Себеп біреу – америкалық компаниялар аяқасты Huawei компаниясының қызметінен немесе тауарларынан бас тарта алмайды. 2 жыл ішінде олар Huawei компаниясын алмас­тыра алатын басқа әріптес таба алады. Алайда, бұ­дан бөлек, Google компаниясы Huawei-ге санкция салу қате ше­шім екенін, мұндай шектеу­лерден АҚШ-тың өзі зардап ше­гетінін айтып, дәлелдеуге тырыс­ты. Олардың уәжі мынадай. Huawei компаниясының смартфондары Google-дың Android опе­рациялық жүйесінде жұмыс істейді. Енді санкция салынған соң әлгі смартфондарда Google-дың ешбір өнімі қызмет етпейді. Сондықтан Huawei амалсыз өзі­нің жаңа операциялық жүйесін жа­сауға тырысады. Ол сапасыз болуы мүмкін. Сәйкесінше, ха­керлер ондай смартфон, девайс­тарды әп-сәтте бұзып, он­дағы мәліметтерді жымқырып ке­теді. Ал АҚШ пен әлемде бұл ком­панияның смартфондары миллиондап сатылған және жыл өткен сайын Huawei әлемдік смарт­фон нарығын жаулап ке­леді. Мәселен, 2019 жылдың ал­ғашқы үш айында әлемдік смартфон нарығындағы компаниялар үлесі мынадай: Samsung 72 млн, Huawei 59 млн, Apple 42 млн, Xiaomi 27 млн, Oppo 25 млн және vivo 23.9 млн дана смартфон сат­қан. Google компаниясының пікірінше, Huawei смартфондарын қолданатын америкалық азаматтар аз емес және олар ертең хакерлік шабуылға ұшырауы мүмкін.

Нuawei компаниясының өкілі Джой Келли Вашингтонның жо­ғарыда аталған шектеулерін сынға алды: «Біздің компанияны қара тізімге енгізу өзін-өзі ақтамайтын әрекет. Сондықтан мұны доғару қажет. Бұл шараның салдарынан ғалам нарығына телефон жеткізу тежеліп, одан дүние жүзінде талай компания мен мыңдаған адам зиян көрмек. Ал ол адамдарда Америка пас­пор­ты жоқ. Осының бәрі әділ іс пе? Біздің ойымызша бұл қате шешім».

Оған қоса, егер қысым жалғаса берсе, онда Қытай жауап ретінде ай­фондарды өндіруші Apple компаниясының өз жеріндегі бар­лық зауыт-фабрикаларын жабуы мүмкін деген болжам бар. Ал ол кезде бұл арпалыстан Аме­риканың өзі зардап шегеді. Дегенмен, Бейжің бұл қадамға бара қоюы қиындау. Себебі бұл зауыттарда жұмыс істейтін қы­тайлық азаматтар аз емес және олар көйлек, сөмке, етік тігіп жат­қан жоқ, жоғары деңгейдегі тех­нология өнімін шығарып жатыр.

Былтырдан бері АҚШ пен Қытай арасындағы тауар соғысы осылайша технологиялық күрес­ке ұласып кетті. Жалпы бұл сан­кциялар мен шектеулердің ар­тында ұлттық қауіпсіздіктен бұрын АҚШ-тың жаңа технологиялар нарығындағы өз үстемдігін Қытайға бермеу ние­ті жатыр дейді сарапшылар. Себебі тарихқа қарасақ, тех­но­логия қай елде өркендесе, сол ел әлемдік дамудың алдын­да болған. Мәселен, XVIII ға­сыр­дағы өнеркәсіптік революция Англияны әлемдік аренада ал­ға шығарды. Ал 5G байланыс стандарты қазір әлемдік коммуникацияны жаңа деңгейге шы­ғаратын келесі деңгей болуы мүмкін. Мәселен, 5G стандарты 4G-ға қарағанда 20 есе жылдам, 5G жылдамдығы 20 Гбит/с болса, 4G - 1 Гбит/с. Ал бұл салада әзірге әлем бойынша Huawei компаниясының тауарлары көбірек орнатылуда. Бәлкім, АҚШ-ты қатты алаңдатып отыр­ғаны осы мәселе болар.

Әзірге АҚШ өзінің Google, Facebook, Microsoft, Amazon ком­паниялары және Силикон ал­қабы арқылы жаһандық тех­нологиялық көшбасшылықты қолында ұстап тұр. Бірақ Қытай компаниялары оларды табандап нарықтан ығыстыруға әрекет жасап жатыр. Дональд Трамп енді оған жол бергісі келмейтіндей. Сол үшін Қытайдың Huawei, ZTE және басқа да компаниялардың мүмкіндіктерін шектеп тастауға тырысуда деп айтуға негіз бар. Ия, әділетсіздеу. Әділ бизнес за­ңына қарсы. Бірақ Трамп Аме­рика бірінші деп ұран тастап, өз елінің мүддесін бәрінен де жоғары қойып отыр. Себебі әлем­дік технологиялық нарық ол жүздеген миллиард доллар айналып жүрген алып базар, құнды кә­сіби мамандар шоғырланған орта, соңғы ғылыми жетістіктер жүзеге асатын үлкен зертхана.