«Ғылым Ордасы» Табиғат музейі мен Қазақстан биоалуантүрлілікті сақтау қауымдастығы өткізген көрмеде мамандар қаздардың сирек түрі қызылжемсаулы қараша қазды қорғауға арналған жобамен таныстырды. Көрме алдағы уақытта еліміздің басқа да қалаларында жұмысын жалғастыратын болады.
Қазақстан биоалуантүрлілікті сақтау қауымдастығының ғылым жөніндегі директоры Сергей Склеренконың айтуынша, Қазақстан, Ресей, Болгария, Румыния, Украина ғалымдары кіріскен жобаға Еуразиялық Одақ және Life бағдарламасы қолдау көрсетіп отыр. Life «Қауіпсіз ұшу жолы» дүние жүзі бойынша қараша қазды қорғауға арналған жоба. Бүгінде ондаған мемлекетпен әріптестікте жұмыс істейтін жобаның үйлестірушісі Болгарияның құстарды қорғау қоғамы.
Сергей Склеренко қараша қаздардың сонау 80-ші жылдары мүлде азайып кеткендігін айтады. Қазіргі кезде дүние жүзі бойынша мұндай құс түрінің саны 50-60 мың шамасында. Осы сирек түрлерді қорғау жобасы аясында құс аулау әрекеттеріне тосқауыл қойылып, олардың қоректік аумақтары жетілдірілетін болады. Бүгінде Ресейдегі мұнай-газ кен орындары алқаптарының ұлғаюына байланысты қарашақаздардың балапан басатын аймақтарына аса қауіп төніп отыр. Туризм дамыған аймақтарда да қоректену алаңдарына қамқорлықты күшейту аса маңызды. Мамандардың бағалауынша, соңғы жылдарда көптеген сулы-батпақты алқаптардың жойылып кетуі де қараша қаздың тіршілігі үшін алаңдайтын жайт. Әзірге Қазақстанда қараша қазды қорғау шаралары өз деңгейінде жүзеге асып келеді. Аталған жоба аясында 10 қараша қазға спутниктік бақылау құрылғысы орнатылып, алдағы уақытта олардың ұшып-қону аймақтары дәлдікпен анықталатын болады. Қазақстанда олардың тұрақтайтын мекені Қостанай өңірі мен көктем айларында қолайлы өлке болып табылатын Солтүстік Қазақстан облысы.
Арктикалық тундрадағы үш ай мерзімнен кейін қараша қаздар Қазақстанға бағыт алып, қыркүйектің соңына қарай бір айға жуық аймақ көлдерінде тұрақтайды. Қазан айының соңына қарай оңтүстік-батысқа Калмыкияға, одан кейін батысқа – Қара теңіз жағалауларына қарай қанат қағады. Бір бағытта алты мың шақырымды артқа тастайтын, яғни күніне орташа есеппен 400-500, кейбір түрлері 1500 шақырымға дейін ұшатын қараша қаздар үшін адамзаттың қамқорлығы аса қажет.
АЛМАТЫ
