Кезбе қылған «күнделік»

«Әкімдікке келіп толтырсын»

Телефондағы адам сөзін: «Сә­леметсіз бе? «Егемен Қазақстан» газеті ме?» деп бастады. Тыңдап тұрғанымды айттым. Одан кейінгі ойын: «Сіздер осыдан біраз бұрын «Халің қалай, ауыл мектебі?» деген тақырыпта «Көкейкесті» айдарына мақала жазып едіңіздер. Біз оны мекте­біміздегі мұғалімдер болып тал­қы­ладық. Әлі де әңгімемізге арқау болып келеді. Өйткені онда­ғы сіздер көтерген мәселе біздің бас ауруымызға айналған» деп жал­ғады.

Қарағанды облысының Қарқа­ралы ауданының бір ауылынан хабарласып тұрғанын жеткізген маманның айтуынша, мектепте мұғалімдердің электронды күнделікке кіріп, баға қоюына арналған жалғыз компьютер бар. Ондағы кезектің соңы кейде түнгі екі-үште аяқталатын көрінеді. Ең сорақысы сол,  бүкіл мүдделі мұғалім таласқан жалғыз компьютердің интернеті наурыз айының 15-нен бастап мүлде өшіп тыныпты.

Аудандық әкімдік пен білім бөлімі мемлекеттік сатып алу ережелеріне байланысты қызмет көрсету мерзімі аяқталғанын алға тартып, жақын жуықта интернет болмайтынын ескерткен. Содан мұғалімдер баға қойып, күнделікті толтыру үшін аудан әкімдігіне кешкі алтыдан кейін жұмысқа қатынаған.

«Интернет істемейді, жағдай жасал­маған, бірақ талап жоғары. Аудан әкім­дігінен «әкімдікке келіп толтырс­ын» деген тапсыр­ма келді. Содан ауылдан аудан­ға қа­тынап, әкімдіктегі қызмет­кер­лердің компьютеріне кезекке тұ­ратын күйге түстік. Олар­дың ком­пьютерден қолы босаға­нын, түскі асқа кеткенін неме­се кешке жұмыс біткенін күте­міз. Қысқасы, соларға ыңғай­лы уа­қыт­ты тосамыз» деп таңғал­дыр­ды. Арызын айтқан апай элек­трон­ды журналды күн сайын пай­­да­­ланбаған соң, оған қоса техно­ло­­гияны жедел игеріп те кете қой­­май­тыны бар, жанына жас ма­ман­­ды жетектеп ауданға барады екен.

Бүкіл ауыл осындай

«Неге мұны енді ғана айтып отырғанымды түсінбей тұрған боларсыз. Оқу кезі дегеніңіз нағыз майдан іспеттес. Одан бас көтеру әсте мүмкін емес. Әйтеуір жылды жауып, жай тапқаннан кейін әріптестер болып келесі жылға қамданып отырғанда итшілеген тірлігіміз есімізге түсіп, ой үстіне ой жамалды. Алаңымыз арта түсті. Келесі оқу жылында да осылай сабыламыз ба?» деп қынжылды телефонның арғы жағында күрсінген кейіпкер.

Қарапайым ұялы телефонның байланысы ұстамайтын ауылда сөйлесу мүмкін емес. Сондықтан мұғалім қаладағы балаларының ұялы нөміріне үй телефонымен шығатын көрінеді. Ал қалалық байланыспен ұялы байланысқа шығу тап-таза шығын екеніне шырылдаған ол: «Бір айда үй телефонымен сөйлескеніме бірталай ақша төлейтін болдым. Ол аздай сенбі-жексенбі күндері күнделік толтыру үшін қалаға барып келеміз. Өйткені балалар компьютерді жақсы меңгергенімен, электронды журналды, біздің кәсіби терминдерді түсіне бермей қателеседі» дейді.

Осы шағымын аудандағы білім бөліміне жеткізіпті. Сөйтсе, ондағылар: «Сіздің ауыл ғана емес, Қарқаралы ауданындағы бүкіл ауыл­да осылай» деп шы­ғарып салыпты. Жалғыз еместігі жанына демеу болуы керек екен.

«Атымды айтпай-ақ қояйыншы»

Мына жайтты естігенде жағамызды ұстап, жазу арқылы жоғарыға жеткізу керектігін айттық. Әрі факт, дәлел ретінде кейіпкердің аты-жөнін, қандай ауылдан хабарласып тұрғанын және қай мектепте істейтінін сұрадық. Көп мұғалімнен еститін жаттанды сөз тіпті төзіміңді тауысады: «Атымды айтпай-ақ қояйыншы. Нан тауып тұрған жерімнен айырылып қалармын!»

Еш қуғындалмайтынын, ойдан проб­лема құрастырып тұрмағандықтан жұмысынан айыруға ешкімнің құқы жоқ екенін айтсақ та, мәлімет беруден бас тартты. Сол себепті аталған аудандағы ауыл мек­тептерінің мұғалімдерін іздеп кеттік. Таныстарды, достар­ды, әлеуметтік желінің қолда­нушыларын тарттық.

Мәселені ашып айтудан жас­­қанбайтын азаматтар бар екен. Бесоба ауылындағы мек­тептің гео­графия пәнінің мұғалімі Ма­қ­сат Рысбаев ауылда 2G ға­на ұстайтынын атап өтті. «Мүм­кіндіктің шегі осындай болғандықтан, мектепке қуатты интернет тартатын құрылғы (тәрелке) орнатты. Наурыздың басынан бері келісімшарттың уақыты бітіп қалғаны себепті мектепте интернет жоқ. Ал күн­делік толтырылуы тиіс. Сон­дықтан соңғы тоқсан бойы аудан­ға қатынадық» дейді бейнетке батқан мұғалім. Оның айтуынша, әкімдіктегі компьютерге сағат кешкі алтыдан кейін ғана отыра алады. Интернет мәселесін шешпесе, көрген күндері осы. Онлайн-тренингтерге қатысу деген мұндағы мұғалімдер үшін арман болғалы қашан.

Министрлік үшін ғана толтырамыз

Ал Талды ауылындағы №14 орта мектептің директоры Мақ­сат Қасым біз хабарласқан кешкі кезде еңбек демалысында болса да жұмыстан шығып келе жат­қанын жеткізді. Өйткені бітпеген шаруа шаш-етектен. «Мұ­ғалімдер мен оқушылардың өресі биік болғанын қалаймыз, соған сай жоғарыдан жауатын талап та жетерлік. Бірақ бүкіл ауыл интернетсіз отырған ақпараттық қоғамда әлемдегі жаңалықтан бейхабармыз. Мамандардың мүмкіндігіне шектеу, оған қоса оқушылар да бі­лімнің көбін интернеттен алатын заманда өз бетінше із­денуден қалды» дейді.

Оның айтуынша, жаңартылған білім мазмұнына сай түрлі сайттардан оқуға берілетін тапсырмалар бар. Айталық, әдебиет пәнінен балаларға kitap.kz ашық кітапханасынан шығармалар оқу туралы тапсырма беріледі. Бірақ  оқушылар оны орындай алмайды. «Бәрін былай қойғанда, электронды поштамен хат жібере алмаймыз ғой. Kundelik.kz-ті министрлік үшін ғана толтырып отырмыз. Ата-аналар ба­лаларының бағаларын көре алмайды. Мұғалімдер ауданға барып толтырып отырғанда, олар қайдан ашады?» деп ашынады М.Қасым.

Ал жоғарыдағы жауапты ведомство Күләш Шәмшидинова басқарып тұрған кезде (2019 жылдың 6 мамырындағы Үкі­мет отырысы): « Министрлік «Күн­делік» жобасын іске асырды. 6 мыңнан астам мектеп қосыл­ды. 4 млн-ға жуық пайдаланушы бар, олардың 318 мыңнан астамы – мұғалімдер, 2 млн-нан астамы – оқушылар, 1,8 млн-нан астамы – ата-аналар» деп Үкімет басшысы Асқар Маминнің алдында есеп берді. Бұл есепке «министрлік үшін ғана күнделік толтыратын» Қарқаралының ауылдары қосылды ма екен?..