Жыр алыбы Сүйінбай бабамыздың әмбеге аян осы төрт шумағы ойға оралған сайын кез келген қазақ баласының көз алдына өзі білетін жақсы азамат, жақсы аға, жайсаң мінез ерлердің бейнесі келетін болар. Ақын бабамыз дала қазағының жақсылық жайлы бар пайымын төрт ауыз сөзбен түйіндей салған. Қарапайым халық тілімен өрілген өлеңнің әсері қандай десеңізші...Оқыған адам ойша өзінің ауыл аймағынан,төңірегінен, қоғамдағы ортасынан өлеңдегі бейнеге сай тұлғаларды іздей жөнеледі.
Қауым болып өмір сүрген соң жаманды көресің де, жақсының парқына барасың. Бала күнімізде әке-шешелеріміздің кейбір іні-бауырларына «айналайын, жақсының тұяғы ғой» деп сүйсініп отырғанын талай еститінбіз.
Сонда жақсы қайсы, жаман қайсы, анық ажыратып білмесек те, өзімізше бала қиялмен бұл кісінің аталары ертегі қаһармандарындай алып адамдар болған ғой деп ой түйетін едік. Өсе келе ұқтық мәнісін. Жақсы адам болмақтың өзі нағыз алыптық екен. Енді міне өзім де жігіт ағасы жасына жетіп, өмірімнің бүгінгі биігінен көз тастасам, бала қиялымыздағы сол алыптар қазір ортамызда жүрген жақсы ағаларымыз екен.
Өйткені ес білгелі жақсы атын ғана естіп, ұшырасқанда жақсылығын көрген ағаларымыз бар. Мен үшін сондай алып тұлғалы ағалардың бірі де бірегейі – Шәріпбек Жамалбекұлы. Әкесі – Жамалбек атамыздың да өмір жолы ерлікке толы бір тарих. Ұлы Отан соғысының қан майданында жүріп бір аяқ, бір қолынан айырылған қазақ жігіті елге оралуға намыстанып, госпитальдан шығып келе жатқан жолда Ресейдің бір қаласында қалып қояды. Әпкесі артынан іздеп жүріп тауып, ауылға алып келеді. Енді қалай өмір сүремін деп жүрген сол кездегі Жамалбектен жеті ұл, екі қыз өмірге келеді. Олардан бүгінде 45 немере, 102 шөбере, 8 шөпшек өрбіген Жамалбековтер деген үлкен әулет пайда болды. Өзі қайсарлықпен өмір сүрген, сол кездегі Шымкент облысы, Алғабас ауданында бірнеше шаруашылықтар мен ауыл кеңестерін басқарған. Жамалбек атаның үйі бүкіл аудан, облыс басшылары түсетін киелі шаңыраққа айналады. Сол киелі шаңырақта 40-шы жылдардың соңында Шәріпбек аға өмірге келді.
Бүкіл елде соғыстың жалыны шарпымаған шаңырақ кемде-кем еді. Соғыстан кейінгі таршылық. Ол кездің баласы тойып тамақ ішіп, қанып ойын ойнамағаны айдан анық. Әйтеуір қазақы ағайынгершілік пен жоқшылық кезге тән жомарттықтың арқасында өсіп жетілді ол ұрпақ. Көштен озбады, көптен қалмады дейтіндей қоңырқай бір тірлік. Шәріпбек Жамалбекұлының да балалық шағы, жастық дәурені сол бір қиын-қыстау кезеңге дөп келді. Ел қатарлы жетті, білім алды. Жасынан ел өміріне етене араласты. Алған білімі мен алғыр мінезінің арқасында орда бұзар отызға жетпей-ақ аудандық, облыстық деңгейде кооперация саласында жауапты қызметтерді атқарды. Сол кездегі кеңестік жүйеде кооперация экономика мен сауда-саттықтың күре тамырындай болғаны аян. Ол кезде бүкіл өндіріс кооперацияның төңірегіне шоғырланатын. Елден өнім жинайтын да, шикізатты алып келіп қайта өңдеуден өткізетін де, оны халыққа жеткізетін де сол тұтынушылар кооперациясы болатын. Қазіргі ауыл шаруашылығына жетпей жатқан дайын өнімді тұтынушыға жеткізу жүйесі сол кезде дамыған болатын. Тұтынушылар кооперациясын басқаратын адам әмбебап маман болуы керек-тұғын. Өндірістен де, ауыл шаруашылығынан да, сауда-саттықтан да хабары болмаса, ол саланың басшысы болу мүмкін емес тұғын. Шәріпбек Жамалбекұлы дәл сондай сайыпқырандығының арқасында сол салада табаны күректей 30 жыл басшылық қызмет жасады.
Одақ ыдырап, Одақпен бірге кооперация да ыдырап жатқан уақытта облыстағы күретамырлы мекемелерді таратпай, қаншама адамның жұмыс орнын сақтап қалды.
Қазір заман өзгерді, жүйе жаңарды. Кейінгі ұрпаққа келмеске кеткен кеңестік жүйенің сипатын сөзбен түсіндіріп жеткізу қиын. Тіпті мүмкін емес десе болады. Жаңа дәуірдің перзенттері жетістікке жетудің жаңаша критерилерін белгілеп алған сыңайлы. Қазіргінің қаһармандары да басқа. Білгір, алғыр, жан-жақты, әлемнің алдыңғы қатарлы университетін тәмамдап, шет тілдерін еркін меңгерген топ менеджерлердің дәуірі туды бұл күнде. Күрмеуі қиын күрделі салалардың білікті мамандардың қолында болғаны жақсы ғой әрине. Бір өкінерлігі, сол топ менеджерлердің кейбірінің өз өзіне миллиондап айлық тағайындап алып, мемлекеттің мүлкін әкесінен қалған дүниедей шашатынын көзбен көріп, құлақпен естіп те жүрміз. Ал енді кеңестік кезде бүтіндей бір ауданның, облыстың кооперация шаруашылығын ұршықша иірген Шәріпбек Жамалбекұлы сияқты ағаларымыздың қазіргі топ менеджерлерден қай жері кем?.. Иә, Шәкеңдер сол дәуірдің көшін өрге сүйреген нағыз топ менеджерлер еді. Бәлкім қазіргідей әлемді аралап, тіл меңгеріп, технология танымаған болар. Оған жүйе мұрсат бермеді. Бірақ Шәріпбек ағамыз іскерліктің әліппесін дала дейтін данагөйден үйренген. Ел іші, ағайынның арасы оның ең алғашқы менеджерлік мектебі болған.
Қандай қызметте жүрсе де, халықтан, қарапайым тұтынушыдан арасы алшақтаған емес. Елдің мүлкін шашқан жоқ, талан-таражға салған жоқ, халыққа, ұжымға пайдалы тірлік жасады.
Жалпы, осы Шәкеңдердің буыны өте еңбекқор, тегеурінді, қуатты буын болды. Жетпісінші жылдары елдегі ғылым мен өндірістің дамуы, қоғам өмірінің әр саласындағы өрлеу сол азаматтарды жастайынан сынға салып, шыңдады, шынықтырды. Тарихымызды қанша сынағанымызбен өткен жүз жылдықтың 60-70 жылдарындағы жас буынның бойындағы интузиазм мен ерекше еңбекқорлықты жоққа шығара алмаспыз. Абай атамыздың «Өзіңе сен, өзіңді алып шығар, Еңбегің мен ақылың екі жақтап», дейтін ақлиқаты сол дәуірдегі талабы бар жас буынның басты ұранына, негізгі өмірлік қағидасына айналған сыңайлы.
«Еңбекқорлық – жомарттықтың екінші аты» деседі шығыс ғұламалары. Ежелде Атымтай жомарттан «Өміріңізде өзіңізден асып түскен жомарт адамды кездестірдіңіз бе?» деп сұраған екен бір диуана. Сонда Атымдай жомарт: «Атымтай жомарт атымды тағы бір мәрте әйгілейін деп бір қаланың халқын бір ай бойы ішкізіп, жегізіп, ашын тойдырып, жалаңашын киіндіріп, шүлен бердім. Қаланың бүкіл халқы бір ай бойы тегін берген асымды ішіп, Атымтай жомарт деген атыма қанықты. Бірақ сол бір айда сыпырғы түюді кәсіп еткен бір диуана менің жайған мол дастарқанымнан бірде-бір рет келіп дәм татпады. Көшімді түзеп, қаладан кеткелі жатқанда әлгі диуананы алдырып, «Мен әйгілі Атымтай жомартпын. Бір ай осы шаһардың халқына ас бердім. Жалғыз сен келмедің. Не қылған адамсың?» дегенімде, әлгі адам: «Бір түйір нанын ақ, адал еңбегімен тауып жеген адамға ешбір жомарттың сый-сияпаты керек емес», деп жауап берді. Өмірімде жомарттығымен менен асып түскен сол сыпырғы түюші диуана ғана», деген екен. Расында, шын жомарттық бергенмен өлшенбесе керек. Кісі ақысын жемей, ақ сөйлеп, адал жүру де мәрттіктің мың белгісінің бірі. Бұл қасиет еңбегімен еліне жаққан ерлердің бойынан ғана табылады.
Шәкең қазіргі заманның да кәсібін ерен меңгерген үлкен кәсіпкер. Жәй ғана алып-сатумен айналысатын кәсіпкер емес, өнім өндіретін, ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдейтін өндірісі бар кәсіпкер. Қаншама азаматқа жұмыс орнын ашып, нәпақасын тауып беріп отырған кәсіпкер, көптеген мәдениет, спорт майталмандарын жарыққа шығарған меценат, облыстың Азаматтық альянсын, Nur Otan партиясы облыстық филиалын басқарған қоғам қайраткері, Түркістан облыстық мәслихатының депутаты, облыстың, Бәйдібек, Мақтаарал аудандарының Құрметті азаматы.
Шәріпбек аға жанына жаққан адамына жалғыз атын мінгізе салатын жайсаң жан. Қонақжайлылығы мен көпшілдігі де елге аңыз боп тараған. Қайда жүрсе де жақсы мен жайсаңдардың басын қосып, бүтінді бағалап, үзілгенді жалғай білетін дала дипломаты дерсің.
Қызмет бабымен тоқайласқан ел азаматтары да ағаның осы бір қасиетін ерекше атап жүреді. Шәкеңнің өзінен кішіге деген ізеті ерекше.
Сұхбаттас бола қалсаң, сыпайылық пен сыйластықтың сабағын алғандай күй кешесің. Бұл ешбір кітап, дүниенің ешбір әйгілі университеті бере алмайтын ерекше тәлім.
Қазіргі таңда Шәріпбек Жамалбекұлы жетпістің биігіне жетіп, ұрпақ тәрбиелеп, немере, шөбере сүйген ардақты әке, асқаралы ата. «Адам ұрпағымен, ағаш жапырағымен» деген еліміз Шәкеңдей ардақтыларды жапырағы жайқалған, тамыры терең, еңсесі биік, алып бәйтерекке теңеген. Әманда ағамыздың ізін жалғап, ісінен үлгі алған үрім-бұтақтары дәл өзіндей мәуелі бәйтеректің саясында жайқалып өсіп, жарқын ғұмыр кешсін.
Әли БЕКТАЕВ,
Парламент Сенатының депутаты, «Ауыл» партиясының төрағасы
