Жер түгендеу қалай жүзеге асуда?

Сейсенбі, 12 наурыз 2013 6:53

Астана қаласында халықтың тұрмыс жағдайын нығайтып, әлеуметтік-экономикалық мақсаттарды жүзеге асыру үшін бөлінген жер телімдерінің жай-күйі қалай? Бұл жөніндегі бақылау-қадағалау жұмыстары қалай жүзеге асуда? Елбасының жерге қатысты берген тапсырмалары мен Үкімет шешімдері қалай орындалуда? Осы сұрақтарға жауап іздеп, «Астана қаласы бойынша аумақтық жер инспекциясы» мемлекеттік мекемесі бастығының орынбасары Серік Жаубасовты әңгімеге тарттық.

Сейсенбі, 12 наурыз 2013 6:53

Астана қаласында халықтың тұрмыс жағдайын нығайтып, әлеуметтік-экономикалық мақсаттарды жүзеге асыру үшін бөлінген жер телімдерінің жай-күйі қалай? Бұл жөніндегі бақылау-қадағалау жұмыстары қалай жүзеге асуда? Елбасының жерге қатысты берген тапсырмалары мен Үкімет шешімдері қалай орындалуда? Осы сұрақтарға жауап іздеп, «Астана қаласы бойынша аумақтық жер инспекциясы» мемлекеттік мекемесі бастығының орынбасары Серік Жаубасовты әңгімеге тарттық.

– Серік Жанатұлы, ең алды­мен өз жұмыстарыңызға қа­тыс­ты өткен жылдың негізгі қо­­рытындыларына тоқтала кет­сеңіз.

– Астана қаласы бойынша­ аумақ­­тық жер инспекциясы өз құзы­ретінің шегінде жердің пай­даланылуы мен қорғалуына мем­лекеттік бақылауды жүзеге асырады.

Осы бойынша 2012 жылы атқарылған істерді ортаға салатын болсақ, инспекция жер те­лімдерінің пайдаланылуына бақылау-тексеру жұмыстарын жүргізу нәтижесінде жиыны 1500 гектар жер аумағында 700 заң бұзушылық фактілерінің орын алғандығын анықтады. Осы орын алған заң бұзушылықтарға байланысты істі қайтадан қалпына келтіру мақсатында жазбаша түрде 25 ескерту берілді. Мұның сыртында 430 заң бұзушылық фактісіне жол берген жауапты адамдарға жиыны 30 млн. теңге көлемінде айыппұл салынды. Салынған айыппұлдың 25 млн. теңгесі заң бұзушының есебінен ерікті түрде өндіріліп алынса, кейбір жағдайда заң талабын орындаудан бас тартушылар да табылды. Осыған орай 5 млн. теңгенің айыппұлын мәжбүрлеп өндіру үшін іс сот орындаушыларына жолданды.

Инспекция ұжымы қазіргі күні басшымыз Ербатыр Ахметовтің же­текшілігімен аталған бағыт­та­ғы жұмыстарды одан әрі жал­ғастыруда.

– Мемлекет басшысы Нұр­сұл­тан Назарбаев 2011 жылдың 17 сәуірінде өткен Үкіметтің кеңей­тілген отырысында ауыл ­шаруашылығы жерлерін түген­деу жөнінде тапсырма берген бо­латын. Ол тапсырма қалай орындалды?

– Ауыл шаруашылығы жер­лерін түгендеу бойынша жұмыс­тар­ға келетін болсақ, бұл іс сәті­мен жүзеге асты деп айтуға болады. Негізінен алғанда бұл жұмыс­тармен жергілікті билік басшылары тікелей шұғылданды, ал агенттік болса осы жұмыстарды жүзеге асырудың ортақ тәртібін белгіледі және олардың орындалу барысын қадағалап отырды.

Осы ретте біздің инспекция жергілікті атқарушы органмен Елбасы тапсырмасын орындауды жеделдету үшін ынтымақтаса отырып жұмыс істеп, қала аума­ғындағы пайдаланылмай келе жат­қан жер телімдерін біржақты тәртіппен жалға беру шартын бұзу арқылы соттан тыс жолмен қайтару шараларына көбірек қол­дау білдіріп, осы бағыттағы ба­қылау жұмыстарын үнемі назарда ұстады. Сондай-ақ бос жатқан жерлерді иесіз мүлік ретінде есепке алу жұмыстарын жеделдету жөнінде тиісті ұйымдарға хаттар жөнелтіп отырды.

Нәтижесінде, тиісті шаралар қолданылып, пайдаланылмайтын жер телімдерін қайтару мен оларды иесіз мүлік ретінде есепке алу жұмысы жеделдетілді.

2011 жылғы 27 маусымда Аста­на қаласы әкімінің өкімі негі­зінде ауыл шаруашылығы мақ­са­тындағы жерлерге тексеріс жүргізу және түгендеу үшін арнайы жұмыс тобы құрылған болатын.

Осы топтың бастамашылдығы­мен Астана қаласының аумағында­ғы ауыл шаруашылығына арнал­ған 20,1 мың гектар жерді тексеру барысында жиыны 231 жер телімін құрайтын 18,4 мың гек­тар жердің пайдаланылмай отырғандығы анықталды. Соның нәтижесінде бұлардың 5,8 мың гектарды құрайтын 105 телімі мемлекет меншігіне қайтарып алынды. Соның ішінде 4,6 мың гектар жер бұрын жасалынған жалгерлік келісім-шарттарды бұзу арқылы алынса, 1,2 мың гектар жер иесіз мүлік ретінде есепке алынды.

Аталған іс бойынша кейбір мә­селелер сот араласуымен шешіліп жатса, ал енді бір материалдар анықталған жерлерді қайтадан есепке алу үшін Астана қаласының Әділет департаментіне жолданды.

Сондай-ақ Астана қаласы бойынша аумақтық жер инспекция­сы жеке меншік құқығындағы жалпы ауданы 6,7 мың гектарды қамтитын 126 ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер телімі бойынша заң тәртібінің бұзылғандығын анықтап, тиісті шаралар қолданды. Соның ішінде 60 жер телімі бойынша бақылау-тексеру жұмыстары жүргізіліп, соның нәтижесінде пайдаланбай жатқан жер телімдері сот арқылы мемлекет меншігіне қайтарылды.

– Мемлекет басшысы ауыл ша­руашылығы жерлерімен қа­тар, 2012 жылдың 27 қаңтарында өткен Үкіметтің кеңейтілген отырысында тұрғын үй салуға ар­налған жерлерге де түгендеу жұмыстарын жүргізу жөнінде тап­сырмалар берген болатын. Ол тапсырмалар қалай орындалуда?

– Бұл жұмысқа қатысты айтарымыз,жеке тұрғын үй құрылысын жүргізуге арналған жер телімдерін түгендеу жұмыстарын талапқа сәйкес және белгіленген уақытта жүзеге асыру үшін ең алдымен тиісті іс-шаралар жоспары жасалып, оны орындайтын жауап­ты адамдар белгіленді. Сол жоспарға сәйкес Астана қаласы бойынша жалпы ауданы 42 гектарды құрайтын 29,4 мың гектар жер телімі түгендеуге жатқызылды. Астана қаласы әкімінің шешімімен жұмыс тобы құрылды.

Аталған мақсаттағы жүргізіл­ген тексерулердің барысында көптеген кемшіліктер анықталып, оларды жою жөнінде шаралар белгіленді. Мәселен, жұмыс тобы 405 жер телімі бойынша тиісті шара қолдану үшін олардың материалдарын біздің инспекцияға жолдаған еді. Осыларға байланыс­ты мынадай шаралар қабылданды:

Азаматтар өз бетімен басып алған жалпы көлемі 1,3 гектарды құрайтын 25 жер телімі бойынша 2,6 млн. теңгенің айыппұлы салынып, жер телімдері қайтарылды;

Сонымен қатар, көлемі 2 гектардан астам 80 жер телімінің нысаналы мақсатына сай пайдаланбай немесе басқа мақсаттарға пайдаланылып отырғандығы анықталды. Осыған байланысты жаза қолдану мақсатында олардың иелеріне 984 мың теңгенің айыппұлы салынып, егер жағдайды дереу түзетпесе, бұл жер телімдерінің алынып қойылатындығы ескертілді.

177 жер телімі бойынша анық­талған кемшіліктерге байланысты ҚР Жер кодексінің 94-бабының талабы бойынша ол жерлердің иелеріне жазбаша түрде ескертулер берілді. Кемшіліктер түзе­тіл­ген­ше бұлардың барлығы бақылауда болады. Сөйтіп, 2013 жылы оларға қайтадан бақылау-тексеру жұмыстары жүргізіледі.

– Сіз жоғарыда жер телім­де­рін заңсыз басып алу фак­ті­лерінің орын алғандығы туралы айтып кеттіңіз. Осы бойынша жұмыстарға бақылау қалай жүзеге асырылады?

– Астана қаласы бойынша жер заңнамасын бұзудың ең өрескел түрі ол жер телімдерін өз бетімен заңсыз басып алу болып табылады.

Ағымдағы жылы жер телімде­рін өз еркімен заңсыз басып алудың 264 фактісі анықталды.

Мемлекет құзырындағы жер телімдерін өз еркімен заңсыз ба­сып алу фактілері бойынша барлығы 28 млн. теңге көлемінде айып­пұл салынды. Ол барлық са­лынған айыппұлдардың 92 пайызын құрайды. Яғни, бұдан жерді өз бетімен заңсыз басып алудың айыппұлы да ауыр екендігін бай­қауға болады.

Оның үстіне аталған фактілер бойынша басып алынған жер­лерді босату жөнінде тиісті нұс­қау­лар да берілді. Тіпті оған бол­маған жағдайда сот шешімі ар­қылы күштеу шаралары да қолданылатын болады.

Бақылау тексерістерінің қо­ры­тындысы бойынша 127-ден астам заң бұзушылық факті­ле­рі анықталып, Қазақстан Рес­публикасының тиісті заңнамасына сәйкес Астана қаласы Жер қаты­нас­тары басқармасына сотқа жүгіну арқылы аталған жер те­лім­дерін мемлекет меншігіне қайтарып алу жөнінде ұсыныстар жолданды.

Жер заңдылықтарын сақтауға қатысты мәселелер бойынша біздің инспекция Астана қаласы Жер қатынастары басқармасымен, мемлекеттік құқық қорғау органдарымен, Астана қаласының үш аудандық әкімдіктерімен бірлесе отырып жұмыс істеуде. Осы органдардың қатысуымен жерді өз еркімен басып алудың алдын алу жөнінде жұмыс топтары да құрылды. Ол топтар тиісті іс-шаралар бойынша жұмыстар жүргізуде.

– 2012 жылғы 11 сәуірде Ас­тана қаласын одан әрі орнықты дамыту жөніндегі кеңесте Мем­лекет басшысының қаладағы ком­мерциялық мақсаттағы құ­рылыстарды жүргізу үшін жеке меншікке тапсырылған жер телімдеріне тексеру жүргізіп, олар­дың жағдайына талдау жасай отырып, игерілмей жат­қан­дарын анықтап, мемлекет меншігіне қайтару жөнінде тиісті мекемелерге тапсырма бер­гені белгілі. Осы тапсырма қалай орындалуда?

– Елбасы тапсырмасына байланысты біздің инспекция өз тарапынан коммерциялық құрылыс нысандарын салуға арналған жалпы ауданы 1567 гектар болатын 321 пайдаланбай жатқан жер телімі бар екендігін анықтады.

Соның ішінде коммерциялық құрылыс нысандарын салуға ар­налған 199 жер телімінің 85-інде сату-сатып алу операциялары­ арқылы иелерінің өзгергені анық­талды. Ал 28 жер телімінің игеру уақыты әлі өтпеген болып шықты.

Жағдайды ретке келтіру үшін Астана қаласының прокуратурасымен, жергілікті атқарушы органдармен бірлесіп жұмыстар жүр­гізілуде. Аталған істегі заң­дылықты нығайту мақсатында Астана қаласының прокуратурасында тиісті жұмыс тобы құрылды.

Жоғарыда аталған нысан­дар­ бойынша олардың иелерінің бар­лығына жазбаша түрде тиісті ес­керту жасалып, құрылысы аяқ­талмағандарының барлығы ба­қылауға алынды. Осы мақсаттағы тексеру жұмыстары биыл тағы­ жалғасады. Ескертуден қоры­тын­ды шығармаған коммерциялық құрылымдардан жер телімдері қайтадан мемлекет меншігіне алынатын болады. Әрине, бұл мәселе жөніндегі шешімдер тиісті орындармен бірлесіп қабылданатындығын айтуымыз керек.

– Әңгімеңізге рахмет.

Әңгімелескен

Сұңғат ӘЛІПБАЙ,

«Егемен Қазақстан».