Бүгінде Қазақстанда жүрекқан тамырлары ауруларынан қайтыс болатындар саны көп. Деректерге қарағанда, осы дерттен жылына 80 мыңнан аса адам қайтыс болады екен. Мысалы, Жамбыл облысы Т.Рысқұлов ауданы көлемінде соңғы 2 жылдың ішінде осы аурудан 120 адам қайтыс болған. Бұл тұрғындардың жалпы өлім-жітім құрылымында 2-орында тұр. Мұндай ауыр жағдайға ұшырауымыздың басты себебі, халықтың аурудың алдын-алу жолдарын білмегендігінен болып отыр.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметі бойынша, жүрек емінің 1/3 бөлігі дәрі-дәрмекпен емдеуге, ал қалған 2/3 бөлігі алдын алуға байланысты екен. Яғни, көп нәрсе жүрек ауруларын емдеуге емес, оның алдын алуға байланысты. Инфаркт, инсультпен ауырған науқастарды емдеу өте қиын. Олардың бір бөлігі қайтыс болса, біразы мүгедек болып жатады. Аман қалғандары өмір бойы дәрі ішіп өтеді. Ал науқастар сол аурулардың алдын алғанда оған ұшырамас еді. Жүрек-қан тамыры ауруларына әкеліп соқтыратын басты себептер қандай десек, оған басты себеп адамдардың өз денсаулығына көңіл бөлмеуінен туындайды. Сонымен қатар, жағымсыз экологияның да салдары жетерлік. Жүрек ауруына алып келетін негізгі қауіпті факторлар ретінде қан қысымының артуы, қанның құрамында холестериннің шамадан тыс көбеюі, стреске ұшырау, дұрыс тамақтанбау, дене қимылының аздығы, семіздік және тағы да басқа себептер айтылады. Мұндай қауіпті факторларға ұшыраған адамдар ерте ме, кеш пе, жүрек ауруына шалдығуы мүмкін. Жүрек ауруларының алдын алу үшін оны тудыратын факторларды мейлінше азайту керек. Бұл факторларды жою арқылы басқа да көптеген аурулардан емделуге болады. Мысалы, жүрек ауруына алып келетін факторлардың бірі, қан қысымының көтерілуі, яғни гипертонияны алайық. Ол қан тамырының тарылуынан басталады. Ал жүрек ауруының басты себептерінің бірі де осы тамыр түтікшелерінің бітеліп тарылуынан, қанның қоюлануынан болатыны белгілі. Бұған дер кезінде ем қолданбаса, мұның арты жүректің ишемиялық ауруына, миға қан құйылуына, инсультке алып келеді. Қоршаған ортаның 80 пайыздан артық жағымсыз факторлары адам ағзасына жеген тамағы арқылы әсер етеді. Артық салмақ және семіздік – жүрек-қан тамыры ауруларының, қант диабеті және басқа да күрделі аурулардың қауіпті факторы. Сондықтан адамдардың дұрыс тамақтану мәдениетінің де маңызы зор.
Жүрек-қан тамыры ауруларын қоздыратын тағы бір себеп – стресс, яғни торығу. Ол адамдарды жасына қарамай, жүрек талмасына ұшыратады. Адамның көңіл күйінің денсаулыққа әсері мол. Көңіл күйдің толқуы, мазасыздануы, біріншіден, адамның миы арқылы беріледі. Мидың қан айналымы нашарлайды, ми жасушаларында оттегі жетіспеушілігі пайда болады. Жүректің, мидың қан тамырларының қысылуы инфаркт, инсульт сияқты ауыр жағдайға алып келуі мүмкін немесе жүректің ишемиялық ауруы, гипертония, асқазан жарасы сияқты созылмалы ауруларға ұшыратады. Жүрек-қан тамыры ауруларының пайда болуына әкеліп соқтыратын тағы бір фактор – темекі шегу. Орта есеппен алғанда темекі шегу адам өмірін 7-10 жылға қысқартады екен. Темекі шекпейтіндерге қарағанда темекі шегетін адамдардың миокард инфарктіне шалдығуы екі есе көп. Ал осы аурудан қайтыс болатындар саны темекі шегетіндер арасында шекпейтіндермен салыстырғанда 4 есеге артық. Бүгінгі таңда жүрек-қан тамыры ауруларының алдын-алу үшін әрбір адам ең алдымен темекіден толықтай бас тарту, тиімді тамақтану ережелерін сақтау, майлы тамақтардан бас тарту, тұзды пайдалану мөлшерін азайту, көкөніс пен жеміс-жидектерді барынша мол пайдалану, алкогольді ішімдікті белгіленген мөлшерде ғана пайдалану, дене белсенділігін арттыру, семіздіктен сақтану, қандағы холестерин құрамын үнемі тексеріп, бақылап отыру сияқты маңызды нәрселерді есте сақтау керек.
Шындос Мырзалиев,
Т.Рысқұлов аудандық ауруханасының бас дәрігері
Жамбыл облысы
