Екі күнге созылған жарыстың ашылу салтанатына қатысқан Денсаулық сақтау министрі Елжан Біртанов сайыстың тек конкурстық сипат алмай, осы сала мамандарының тәжірибе алмасып, біліктілігін шыңдайтын басқосуға айналғанын атап өтті. «Конкурс кезінде қатысушылар халықаралық деңгейдегі сарапшылардың тренингіне де қатысады. Сондықтан бұл тәжірибе алмасуға үлкен мүмкіндік», деді министр.
Сайысқа еліміздің барлық өңірінен келген 17 жедел жәрдем бригадасы және ауруханалардың қабылдау бөлімінен 5 команда қатысты. «Мен былтыр қатысқанмын. Бірақ бір жылдың ішінде көп нәрсе жаңарған. Мен үшін үлкен жаттығу болды», дейді Атырау облыстық жедел жәрдем стансасының кардиолог-дәрігері Лаура Жанысбаева.
Жедел жәрдем қызметкерлері алдын ала дайындалған бес клиникалық стансаға шақырылып, толғатқан әйел, жарақат алған жігіт сияқты түрлі төтенше жағдайға тап болған адамдарға көмек көрсетті. Олардың біліктілігіне еліміздегі медициналық жоғары оқу орындары мен ұйымдарының өкілдері және Италия мен Германиядан келген халықаралық сарапшылардан құралған қазылар алқасы баға берді. Нәтижесінде Нұр-Сұлтан қаласының командасы жеңімпаз атанды. Екінші орынды Шымкент қаласының жедел жәрдем қызметкерлері жеңіп алса, Павлодар командасы үшінші орынды иеленді. Ал қабылдау бөлімдері арасында өткен бәсекеде бірінші орынды Алматы қалалық №4 клиникалық ауруханасының дәрігерлері жеңіп алды.
«Бұл – жарыс түрінде өткізіліп жатқан оқу. Әрине жарыс деген кезде адамдарда ұжымдық рух пайда болады да, бірін-бірі жетілдіріп, дамытады. Ең маңыздысы, мұнда топтар өзара тәжірибе алмасып, шеберліктерін шыңдайды», дейді жеңіске жеткен Нұр-Сұлтан қалалық жедел медициналық жәрдем стансасының бас дәрігері Тимур Мұратов.
Жедел жәрдем жаңа жүйеге көшуде
«Министрлік жедел жәрдем қызметін реформалауға үлкен мән беріп отыр. Негізінен саладағы стандарттар мен ережелерді өзгерттік. Жедел жәрдем өкілдерінің негізгі бөлігін базалық стандарттар бойынша оқыттық. Осы арқылы сәтсіз оқиғалар азайып, жан сақтау шараларының нәтижесі жақсарды. Өткен екі жылмен салыстырғанда биыл жедел жәрдемнің жету уақыты 25 минуттан 15 минутқа қысқарды. Бұл халықаралық стандартқа жақын. Реформаларды жалғастыра береміз. Жедел жәрдем қызметінің жүктемесі өте ауыр. Өйткені көптеген елдермен салыстырғанда бізде халықтың саны мен жедел жәрдем шақыру санының ара қатынасы жер мен көктей. Тіпті бұл тұрғыда жағдайы бізге ұқсас деген Түркияның өзінде аталған көрсеткіш бізден әлдеқайда төмен», дейді министр Е.Біртанов.
Денсаулық сақтау министрінің №450 бұйрығы бойынша жедел медициналық көмек көрсетудің жаңа қағидалары бекітілген болатын. «Қазақстанның жедел медициналық жәрдем қызметі жаңа жүйеге көшіп жатыр. Әлемде жедел жәрдем көрсетудің екі түрі ғана бар. Бірі – науқасқа алғашқы көмек көрсетіп, тезірек дәрігерге жеткізу. Бұл барлық дамыған елдерде қолданылады. Екінші түрі – дәрігерді науқасқа жеткізу. Біздің елде осы ескі жүйе қалыптасқан. Сонымен жұмыс істеп жатырмыз. Бірақ біртіндеп дәрігерлердің орнын фельдшер басып келеді. Ол – шетелдердегі парамедикпен бірдей жұмыс істейтін маман. Мысалы, жүрек талмасына шалдығып жедел жәрдем шақыртқан кісіге профессор реаниматолог барса да, фельдшер барса да бірдей көмек көрсетеді. Сондықтан жедел жәрдем үшін бір фельдшер жеткілікті. Біз жас мамандарды Америка жүрек ассоциациясының нұсқаулығымен дайындап жатырмыз. Оның нәтижесі өте тамаша. Біз соған көшеміз», дейді бас қаладағы жедел жәрдем стансасының басшысы Т.Мұратов.
Бейберекет шақыратындар көп
Министр кей жағдайда халық жедел жәрдемді анықтама қызметі ретінде пайдаланатынын айтады. «Жедел жәрдемге медициналық көмектің анықтама қызметіндей қарайтындар бар. Сол үшін алғашқы медициналық көмек пен учаскелік дәрігерлердің рөлін көтермекпіз. Негізгі аурулармен солар айналысып, жедел жәрдем тек шұғыл жағдайларда көмекке келуі керек. Яғни, адамдар кез келген жағдайда жедел жәрдемге жүгінуге мәжбүр болмауы керек. Биыл бірінші рет жедел жәрдемге жүгінушілер саны азайып отыр», деді еліміздің бас дәрігері.
Министрдің сөзін қуаттаған Тимур Мұратов елордадағы бейберекет шақырулардың саны азаймай отырғанын айтты. «Біздегі шақырулардың саны Нью-Йоркпен немесе Израиль, Түркиядағы ірі қалалармен салыстырғанда 4-8 есе көп. Өйткені біз шақырған адамдардың бәріне баруға міндеттіміз. Маса шағып, тырнағын сындырса да жедел жәрдемді шақыратын кісілер бар», дейді ол.
Отандық көліктермен қамтылады
Жыл басында өткен Үкіметтің кеңейтілген отырысында Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев: «3 жыл ішінде жедел жәрдем қызметін автомобильдермен және реанимобильдермен қамтамасыз ету ісін шешу керек» деген болатын. Министр сол тапсырма аясында биылдан бастап арнайы бағдарлама жүзеге асып жатқанын жеткізді. Нақтылай айтқанда, екі жыл ішінде еліміздегі жедел жәрдем қызметі 800 стандартты көлікпен қамтылатын болады. Ол бұл көліктерді отандық кәсіпорындар жетілген стандарт бойынша құрастырып жатқанын атап өтті.
Ауыл-аймақтарды айтпағанда, бас қаланың өзінде көлік жетіспейді. «Бізде аздаған маман тапшылығы бар. Өйткені мұнда жұмыс істеу өте ауыр. Медициналық жабдықпен 100 пайыз қамтамасыз етілген. Бірақ қала үлкейіп келе жатқандықтан, көлік жетіспеушілігі байқалады», дейді бұл мәселе бойынша сөзін толықтаған бас дәрігер Т.Мұратов.
Қабылдау бөлімдеріне қойылатын талап – жеделдік пен нақтылық
Жедел жәрдеммен жеткен пациентке сапалы медициналық көмек көрсету қабылдау бөлімдерінің мойнында екені анық. Сондықтан да олар биыл бірінші рет өз араларында бәсекеге түсті. Бұл олардың жұмысын жетілдіруге үлкен мүмкіндік екенін айтқан министр алдағы үш жылда аудандық ауруханалардың қабылдау бөлімдері кезең-кезеңімен жаңартылатынын тілге тиек етті.
Былтыр ғана Израильден тәжірибе жинап келген бас қаладағы жедел жәрдем стансасының басшысы Т.Мұратов шетелдердегі қабылдау бөлімдерінің тәжірибесіне тоқталды. «Бүгінде 1-2 дәрігер ғана отырып, жедел жәрдемнің қойған диагнозын тіркеп, науқасты ауруханаға жатқыза беретін классикалық қабылдау бөлімдері жоқ. Қазір ол Emergency department (Төтенше жағдайлар бөлімі) деп аталып, өте үлкен көлемдегі жедел медициналық көмек көрсететін және диагностиканы толықтыратын маңызды бөлімге айналды. Онда жедел жәрдем дәрігері деген бір ғана маман болады. Ол алғашқы көмектің және диагностиканың барлығын біледі. Мысалы, біз былтыр барып оқып келген Израильдің Emergency department-нің көлемі 8 мың шаршы метрге дейін жетеді. Яғни, біздің бір емхананың аумағындай жерді алып жатыр. Ол бүкіл заманауи құрылғымен қамдалып, жансақтау, операция жасау сияқты бөлімдерді қамтиды. Өйткені ауыр науқасты ары-бері тасып жүруге болмайды. Біз де соған беталып келеміз. Сондықтан да биыл министрдің тапсырмасымен қабылдау бөлімдері де сайысқа түсіп отыр», дейді ол.
Бас дәрігердің айтуынша, жедел жәрдемнің жұмысы қабылдау бөлімдерімен өте тығыз байланыста. «Олардың жұмысында шапшаңдық пен нақтылық өте маңызды. Оларға қателесуге болмайды. Бұл жолы қабылдау бөлімдері осы екі шарт бойынша және профильді көмек көрсету қабілеттерімен сыналды», дейді Т.Мұратов.
Ұйымдастырушылар болашақта жедел жәрдем жарысын халықаралық деңгейде өткізуді жоспарлап отырғандарын айтты. Онда еліміздің үздік жедел медициналық көмек бригадалары өзге елдердің осы сала өкілдерімен сайысқа түсетін болады.
