Үкімет үйінде өткен баспасөз мәжілісінде Ұлттық экономика вице-министрі Берік Шолпанқұлов пен Мемлекеттік кірістер комитеті төрағасының орынбасары Жайдар Іңкәрбаев «көлеңкелі экономиканы» азайту бойынша атқарылып жатқан жұмыстар мен алдағы жоспарлар туралы есеп берді.
Министр орынбасарының айтуынша, қазіргі таңда елдегі көлеңкелі экономиканың үлесі ішкі жалпы өнімнің 30 пайызына дейін жетеді. Соның ішінде сауда мен құрылыс саласында салықтан жалтарушылар көп екен. Дегенмен соңғы жылдары көрсеткіштің азайып келе жатқаны байқалады. Ал 2025 жылға дейін көлеңкелі экономиканың үлесі Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы елдерінің деңгейінен, яғни ішкі жалпы өнімнің 15-17 пайызына дейін төмендету жоспарланып отыр. Бұл үшін министрлік бірқатар бастамаларды қолға алмақ. Атап айтар болсақ, электронды шот-фактура ақпараттық жүйесі тауарлардың соңғы тұтынушыға дейін қозғалысын бақылауға мүмкіндік берсе, виртуалды қойма модулі арқылы автоматты режімде тауар қозғалысының процесін қадағалауға болады.
Заттай қадағалау бойынша тауарларды таңбалау жұмыстары басталып кеткен. Қанатқақты жобаның нәтижесінде тері бұйымдары бойынша табыс 1,5 есеге ұлғайған. Ал қазір темекі мен алкоголь өнімдеріне осы әдіс қолданыла бастады.
Блокчейн технологиясы арқылы да қосылған құн салығын бақылау шотын пайдалана отырып ҚҚС-ті әкімшілендірудің жаңа әдісі енгізілді. ҚҚС бақылау шотын пайдаланатын салық төлеушіге қатысты қосылған құн салығын қайтару кезінде салықтық тексерулер алынып тасталады және қосылған құн салығын қайтару мерзімі 55-тен 15 жұмыс күніне дейін қысқартылды.
2020 жылдың 1 қаңтарынан бастап жаппай онлайн-бақылау кассалық құрылғысын қолдану арқылы енді Мемлекеттік кірістер комитеті рейдтік тексерістің орнына камералық бақылау жасайтын болады.
Сонымен қатар Еуразиялық экономикалық одақ аумағы бойынша Тауарлар транзитінің бірыңғай жүйесі құрылмақ. Ал Ресей Федерациясымен арада навигациялық электронды пломбаларды пайдалану бойынша қанатқақты жоба іске қосылмақ. Үшінші елдерден импортталатын тауарлар түсімінің 30 пайызы Қытайдан келетін импортқа тиесілі екенін ескере отырып, министрліктің Мемлекеттік кірістер комитеті мен ҚХР Бас кеден басқармасы өзара онлайн режімде электронды ақпарат алмасу бойынша келісімге келіп жатыр.
«Тауарларды таңбалау, электронды шот-фактура енгізу, виртуалды қойма жасау, тәуекелдерді басқару жүйесін құру мен онлайн-касса енгізу секілді ақпараттық жүйелерді қолданудан үлкен нәтиже күтіп отырмыз. Өткізілетін іс-шаралар салықтық және кедендік әкімшілендіруді цифрландыруға, ақпараттық жүйелерді ықпалдастыруға негізделген» деген Б.Шолпанқұлов тауарларды қадағалау жүйесін құру экономиканы контрафактілік өнімдерден қорғауға да мүмкіндік беретінін айтты.
Жалпы, жоғарыда айтылған бастамалар іске асырылатын болса, алдағы жылы бюджетке қосымша 800 млрд теңге кіріс кірмек. Ж.Іңкәрбаевтың айтуынша, қазіргі таңда «көлеңкедегі» кәсіпкерлердің кесірінен ел бюджеті жылына 2,5 трлн теңгедей кірістен қағылып отырған көрінеді.
