Nur Otan партиясы жанынан құрылған балалардың құқығын қорғау жөніндегі республикалық сараптамалық жұмыс тобы өткізген кеңейтілген кеңесте от басы, ошақ қасында жиі орын алатын әлімжеттік мәселелері кеңінен талқыланып, бірқатар ащы шындық бүкпесіз айтылды. «Бақытты отбасы» жобасы шеңберінде жасөспірімдердің құқықтары мен мүдделерін қорғауға, қордаланған проблемаларды шешуге білек сыбана кіріскен кеңес мүшелері мен қоғам белсенділері ата-ананың, балабақша мен мектептің жауапкершілігін арттыру, ведомостволар тарапынан қадағалауды күшейту, келеңсіз оқиғалардың алдын алу, саламатты өмір салтын насихаттау, орнықты рухани-адамгершілік ахуал қалыптастыру бағытында айқындалған іс-шаралар шоғырын жиналғандардың назарына ұсынды. Облыс әкімінің орынбасары Руслан Әлішев жергілікті жерлерде атқарылып жатқан жұмыстар жайлы баяндады. Жыл басынан бері 4826 аз қамтылған отбасына көмек көрсетілген. Инклюзивті негізде білім алатын 2042 оқушыға барынша жағдай жасалған. Мүмкіндігі шектеулі балалар үшін ресурстық орталық, психологиялық оңалту кабинеті жұмыс істейді. Алайда «жеті айда бір жасқа дейінгі баласы бар 3424 анаға 351 млн теңге көлемінде жәрдемақы төленді. Тұрмысы төмен отбасыларды материалдық қолдау мақсатында 35 млн теңге жұмсалды. Қосалқы шаруашылықты дамыту мақсатымен 81 көпбалалы отбасы демеуқаржыға ие болды», деген Жұмыспен қамтуды үйлестіру және әлеуметтік бағдарламалар басқармасы басшысының орынбасары Гүлмира Мәулетбаеваның негізгі тақырыптан ауытқып кеткенін аңғарды білем, кеңестің тәжірибелі сарапшысы Рысты Жұмабекованың атаулы әлеуметтік көмек нағыз мұқтаж жандарға жетіп жатыр ма, жоқшылықтың тауқыметін бастан кешірген отбасы балалары толық қамтылды ма деген сауалына жауап табылмады.
Тағы бір тоқтала кетер жайт, өңірде жас өспірімдер арасында жыл басынан бері 4 баланың денсаулығына зақым келген. 18 жасөспірім заң талаптарын бұзса, 11-і ұрлық-қарлықты кәсіп еткен. Жыныстық қатынасқа түсудің 14, жас баланы ұрып-соғудың 4, зорлаудың 2, азғырудың 1 фактісі тіркелген. Мектеп оқушыларының 57 пайызы ғана үйірмелер мен секцияларға барады.
Балаларға қатысты зорлық-зомбылық туралы Президент Қасым-Жомарт Тоқаев мұғалімдердің таяуда өткен тамыз конференциясында тағы бір еске салды. «Мемлекеттік емес мекемеге дейінгі шағын ұйымдарда тәрбие-білім беру процесі іс жүзінде жоқ. Тәрбиешілер мемлекеттік міндетті стандарттар талаптарын әрдайым басшылыққа алмайды. БАҚ материалдарынан біз балаларды ұрып-соғу жағдайлары туралы жиі білеміз. Суицид себебі неде екенін ойланумыз керек» деп атап көрсетіп, бірқатар міндет жүктеді. Былтыр түрлі деңгейде қысым көрген жарты мыңнан астам солтүстікқазақстандық нәзік жан мамандар кеңесіне жүгініп, олардың құқықтарын аяққа басудың 1200 фактісі анықталған. Ал ұрып-соғу бойынша 19 қылмыстық іс, оның ішінде үшеуі адам өлтіру оқиғасына байланысты сотқа жолданған. Заңсыз әрекеттердің көптігіне қарамастан, 18 тұлға ғана әкімшілік жауапкершілікке тартылған. Оның басты сыры, әлімжеттік құрбандары көбіне шағымданудан бас тартып жатады. Боямасыз шындық жабулы қазан күйінде қалғаннан кейін отбасы мүшелеріне қатысты құқық бұзушылық кемудің орнына белең алып кететіні жасырын емес. Биыл күш көрсету салдарынан жәбір көрген 12 адамға жәрдем көрсетілген. Олардың жетеуі – кәмелетке толмағандар.
Тәртіп сақшылары соңғы екі жылда әлімжеттік оқиғаларының жиілеп кеткеніне алаңдаулы. Әйелдерді қорғау орталығының қызметкері Татьяна Усманованың пікірінше, алдын алу шараларымен бұл кеселді тоқтату қиын. Отанасы да, бала да шаңырағында болып жатқан келеңсіз жайттар жайлы тіс жармайды. Соның кесірінен көп зардап шегеді. Осы көзқарасты түбегейлі өзгертпей болмайды дейді ол. Балалардың толық және бақытты отбасында өсіп-жетілуін басты мұрат еткен жергілікті «Мой ребенок» қоғамдық бірлестігі «Отбасылық академия» орталығымен бірлесіп, «ONEGE» жобасын іске асыруға кіріскен. Оған Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі «Азаматтық бастамаларды қолдау орталығы» мұрындық болып отыр. Алайда бұл бағдарламаға қосылушылар қатары саусақпен санарлықтай ғана.
Талдау жұмыстары көрсеткендей, тұрмыстық озбырлық, отбасылық жанжал, өмір сүру сапасының төмендігі, жетіспеушілік, жоқшылық, тағы басқа себептерден өз-өзіне қол жұмсау оқиғалары да көбейіп кеткен. Оның бірден-бір дәлелі еліміз суицидтен көз жұму фактілері бойынша әлемде алдыңғы орындардың бірінде тұр. Мұндай жағдайлардың орын алуы негізінен ата-аналардың балаларын қараусыз қалдыруынан, күнделікті тәрбиесіне жете көңіл бөлмеуден туындайды. Статистикалық деректерге қарағанда, қылмыстың төрттен бірі балалардың көшеде қараусыз жүруінен жасалатын көрінеді. Бірақ ресми мәліметтер нақты жағдайды толық сипаттап бере алмайтыны белгілі.
Өз құқығын қорғауға дәрменсіз, қара күш алдында әлсіз балаларға араша түсу мемлекеттік мәселе екенін «Бақытты отбасы» жобасы шеңберінде ұйымдастырылған көшпелі кеңес айқын байқатты.
Солтүстік Қазақстан облысы
