Бұл істі уақыт талап етіп отыр. Ауыл туралы мәліметтер бүгінде ешкімнің көңілін көтеріп тастай алмайды. «Гүлденсе ауыл, гүлденеміз бәріміз!» деген Би-ағаның ұлтқа ұран болған сөзінің мәні бұрынғыдан да өзекті бола түскендей. Бірақ әзірге гүлденіп кете қойған ауыл жоқ. Халқымыз өсіп-өнген ауылда тұру қазір қазаққа жұртта қалғанмен бірдей болды, қалаға көтеріле көшу тоқтаған жоқ. Мұндайда ауыл әйелінің иығына түсер жүк жеңілдемесі анық.
– Жыл сайын облыс картасынан бірнеше ауыл сызылып қалады, соңғы бес жылдың өзінде өңірдегі болашағы жоқ деген 50 ауылдың жұрты ғана қалды. Ауыл ұлттық құндылықтардың бесігі, ұлттық сананың уызын емген ұрпақтың ұясындай еді. Ауыл балалары ана тілін жақсы білуімен, ұлттық тәрбие мен салт-дәстүрлерді бойына сіңіруімен ерекшеленіп тұратын. Жыл басынан бері облыста тіркелген 14 суицид оқиғасының тең жартысы ауылда болған. Елді мекендердің суы тартылған көлдей қусырылуы тек экономикалық, әлеуметтік жағынан ғана емес, ұлттық құндылықтардың, халқымыздың салт-дәстүрінің жұтаңдануына да апарады. Солай бола тұра, Қостанай облысында халықтың демографиялық өсімі әлі де ауылда жоғары. Ауылды көркейтудің маңызы үлкен әрі онда ауыл әйелдерінің ролі де орасан, – деді облыстағы саясаткер әйелдер клубының төрайымы Римма Бектұрғанова.
Форум мақсаты ауыл әйелдерінің мемлекет тарапынан ай сайын берген аз-мұз көмегіне телмірмей, өз ісі арқылы отбасының тұрмысын түзеуіне көмек қолын беру болатын. Бұл тек әйелдерді жинап алып, айта бергенмен жүзеге аспайды, анық жолдарын көрсету керек. Бұл орайда «Жасыл экономика» және «G-Global-ды» дамыту коалициясы» заңды тұлғалар басқармасы, Президент жанындағы жасыл экономикаға көшу жөніндегі кеңес атқарып отырған жұмыстардың нәтижесі бар. Coca-Cola халықаралық қорынан бүгінге дейін 61 әйелге қайтарымсыз 250 мың доллар қаржы берілген. Қарағанды облысында есігінің алдына кішкентай көкөніс егіп бастаған әйел осындай көмекті қайталап алу арқылы жылыжайын екі есе кеңейтіп, қазір еккен өнімін де тонналап ала бастады.
Расында, қазір ауыл әйелі қолынан түк келмей, алақан жайып қана отырады ма? Жоқ. Әйел ышқынса, тау қопарады. Оның бүгінгі ауылдарда жарқын мысалы да жоқ емес. Форумда КАС Консалтинг директоры Ирина Сулименко, Бейімбет Майлин ауданы «Сарыбай» АҚ негізін қалаушы және құрылтайшысы Светлана Михайличенко, Әулиекөл ауыл шаруашылығы колледжінің директоры Альмира Жансүгірова, Меңдіғара ауданы Алешин ауылдық округінің әкімі Жанат Байболатова, Сарыкөл ауданындағы «Веселый Подол» қоғамдық қорының төрайымы Айсұлу Күзенбаева, Жітіқара аудандық жастар ресурстық орталығының басшысы Ділдә Хайрат, Қостанай ауданы «Besta» ЖШС директоры Галина Шнайдер өзінің табысты жұмысы мен оның тарихы туралы әңгімеледі. Бірақ олардың табысы ауыл әйелдері тұрмысының жалпы сипатын бере алмайды. Сондықтан «ЖітіқараАстықТрейд» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің директоры, былтырғы «Менің табысымның тарихы» атты байқаудың жеңімпазы Гүлсара Жаманқұлованың форумда тұсаукесерін өткізген «Мүкарама ана» ауыл әйелдерін дамыту және қолдау қоры ендігі жерде жұмысты басқаша жүргізуге бел байлады. Ол бәз-баяғы толып жатқан қорлар секілді қайырымдылық акциясын өткізіп, ұн-шәй таратпайды, ауыл әйелдерін бизнеске бағыттауды, оларға түсіндіру жұмыстарын жүргізуді, Гүлсара Мырзабекқызының өз сөзімен айтқанда, оятуды ойластырып отыр.
– Ауыл әйелдеріне енді балық беруге болмайды, олардың қолына қармақ ұстату керек. Әйелдер іс бастамайын демейді, оны білмейді, ақпараттардан тым шеткері қалған. Осы қорды құрар алдында облыстың 4 ауданын араладық, ауылдағы әйелдермен әңгімелестік. Мемлекеттік бағдарламалардан, беріліп жатқан түрлі көмектерден хабарсыз. Бизнесті қалай бастау керектігін, ең бастысы затын қалай өткізуді білмеген соң олардың салы суға кете береді. Мысалы, Бейімбет Майлин ауданында сөмке тігетін бір әйелге бұйымдарын әлеуметтік желіге шығаруды сол жерде түсіндіріп едік, кейін өнімі тез өтіп кеткенін хабарлады. Біз оларға осы тұрғыдан көмек қолын созып, оқытамыз, заңдық кеңестер береміз, мемлекеттік немесе қорлар ұсынып жататын түрлі жобаларды ауыл әйелдеріне жеткіземіз, көрмелер ұйымдастырамыз, – дейді Гүлсара Мырзабекқызы.
«Жасыл экономика» және «G-Global-ды» дамыту коалициясы» заңды тұлғалар басқармасының төрайымы, Президент жанындағы жасыл экономикаға көшу жөніндегі кеңес мүшесі Салтанат Рахымбекова бизнеске ұмтылған ауыл әйелдері цифрландырудың, «жасыл экономиканың» жаңалықтарын қолдана білуге, өркениет ұсынған барлық мүмкіндіктерді пайдалануға ұмтылу, ол үшін ең бастысы оларды ақпараттандыру, түсіндіру жұмыстары барынша жүргізілуі қажеттігін айтты.
Облыстағы саясаткер әйелдер клубының төрайымы Римма Бектұрғанова ауыл әйелдерін кәсіпкерлікке тартуда бұрынғыша таптаурын жолмен жүруді қойып, олардың мүмкіндігімен санасу, зерттеу керектігіне маңыз берді.
– Ауыл әйелдеріне қомақты қаржы ұсынып, несие беру ешқандай да нәтиже бермейді. Ал грант ұтып алу оларға оңай емес. Грантты алған соң, облыс орталығына келіп, оның әлденеше рет есебін береді, тұсаукесерін жасайды. Мұның барлығына бала-шағаға, қорасындағы малына қарап отырған әйелдердің қайдан уақыты бола береді? Олар есеп беруге де жүрексінеді. Ауыл әйелдері кәсіпкерлігін шағын жұмыстардан бастаған дұрыс. Ол үшін шағын әрі қайтарымсыз гранттардың санын көбейту керек. Мысалы, 200 мың теңгеге тігін машинасын алып, онымен ауылдастарының сұранысын орындасын. 500 мың теңгеге бірнеше қап ұн, пеш алсын да, нан жауып сатсын. Осының барлығы қайтарымсыз болуы және оны алу жолдары жеңілдетілуі тиіс, – дейді Римма Шыңғысқызы.
Мұнымен қоса, ауыл әйелдерінің кәсіпкерлігін дамыту кешенді шешімін табуды талап етеді. Мысалы, Қостанай облысы жағдайында үйдің іргесінен басталған егін кәсіпкерлік түгіл, сүтін сауып ішетін бір-екі қара мал ұстауды қиындатып жібергелі қашан? Жайылым мен шөп шауып алатын шабындық алыста, тиімді пайдаланылмайды. Соның салдарынан ауылда мал ұстайтындар, сиыр сауатын әйелдер азайды. Ал ауыл әйелдерінің барлығы бірдей тігінші немесе наубайшы бола алмасы тағы анық. Ал малдың еті мен сүтіне базарда қашан да сұраныс бар. Бұл ауыл әйелдері көріп отырған қиындықтың бір жағы ғана. Оның сыртында көгілдір отын, ауыз су күткен ауылдар қаншама? Мұндай мәселелердің шешімі табылса, ауыл әйелі де іске құлшынар еді.
ҚОСТАНАЙ
