Президент әкімшілік кедергілерді сынады
Өткен аптада Ереванда өткен Жоғары Еуразиялық экономикалық комиссияның отырысында Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Одақ ішінде мүше мемлекеттердің тауары мен қызметіне бірдей жағдай жасау керектігін айтты.
«2019 жылдың бірінші жартыжылдығының қорытындысы бойынша ЕАЭО-ның үшінші елдермен тауар айналымы 2 пайыз төмендеді. Ал одақ ішіндегі өзара сауда 5 пайызға азайды. Бұл жақсы үрдіс емес. Қазақстанның ЕАЭО елдерімен саудасы 6 пайыз төмендеді. Әрине мұның объективті экономикалық себептері бар, бірақ әкімшілік кедергілерге де көз жұма алмаймыз», деген еді Мемлекет басшысы.
Президенттің пікірінше, одақ ішінде еркін сауда жасау үшін ешқандай протекционизм мен ішкі жасырын шектеулерді жойып, барлық қатысушыларға бірдей жағдай жасау керек. Осы орайда Мемлекет басшысы бірыңғай транзит жүйесі мен жоғары технологияны дамытуды ұсынды.
Еуразиялық комиссия қимылдағысы келмейді
Жалпы, ЕАЭО құрылғаннан бері отандық кәсіпкерлердің одақтас елдердегі дискриминацияға шағымданған кездері аз емес. Мәселен, «Атамекен» ұлттық кәсіпкерлер палатасының басқарма төрағасының орынбасары Евгений Больгерттің айтуынша, қазақстандық кәсіпкерлердің ЕАЭО елдерінде еркін сауда жасауына 85 түрлі кедергі бар. «Әрқайсысын жекелеп айтпай-ақ қоялық, тек ең өткір және бірнеше жылдан бері шешілмей келе жатқандарына тоқталайын. Мысалы, Қырғызстанда түпкілікті бағаның бекітілген деңгейі бар. Бұл әсіресе сүт өнімдеріне қатысты. Ал Беларуське алкоголь өнімдерін сату тіпті қиын. Өйткені онда «арнайы импорттаушылар институты» жұмыс істейді», дейді Е.Больгерт.
Сонымен қатар «Атамекен» өкілі транзит бойынша шектеу бар екенін де айтты. Яғни, тиісті рәсімдер цифрланбаған. Бұл мәселе бірнеше жылдан бері созылып келеді. Осыған орай «Атамекен» палатасы Сауда және интеграция министрлігімен бірлесіп нақты жоспар дайындаған. Алайда, Еуразиялық экономикалық комиссия отандық кәсіпкерлер түгілі Қазақстан Үкіметінің ұсынысын қарастыруға да құлықсыздық танытып отыр.
Кәсіпкерлер «саналы протекционизмді» ұсынады
Интеграциялық ұйым ішінде кей мемлекеттердің протекционистік саясатын байқаған кәсіпкерлер енді заң шығару мен оның орындалуында тікелей Парламент пен Үкіметтің жұмысына араласуға құлшынып отыр. Өткен аптада отандық кәсіпкерлер жаңадан «Ел тірегі» атты отандық кәсіпорындар мен кәсіпкерлер одағын құрды. Оның құрамына 400-ге тарта отандық өнеркәсіп, агроөнеркәсіп, білім беру мен қызмет көрсету кәсіпорны енді.
Кәсіпкерлер одағының басқарма төрағасы Нұржан Әлтаевтың айтуынша, бұл одақтың басқа одақтардан айырмашылығы – «Ел тірегі» негізінен өңдеуші кәсіпорындардың мүддесін қорғайтын ұйым, ол отандық нарықты қорғауды мақсат етеді.
Президент ЕАЭО ішіндегі кейбір протекционистік саясатқа алаңдаушылық білдірген тұста отандық кәсіпкерлердің ішкі нарықты қорғау үшін ұйымдасқанын биліктің одақтас елдерге көрсеткен реакциясы деуге негіз бар. Кәсіпкерлер одағының басқарма төрағасы Н.Әлтаев одақ протекционистік саясатты қолдамағанымен, ұлттық бизнесті дамыту үшін «саналы протекционизмнің» артық етпейтінін айтады. Оның пікірінше, протекционистік саясат заң шеңберінде жүзеге асырылуы керек.
Жалпы, кәсіпкерлер одағының негізгі мақсаты – өңдеуші өнеркәсіптегі жағдайды жақсарту және оны экспортқа бағыттау; дайын өнім шығаруды қолға алу; шағын және орта кәсіпкерлер арасындағы байланысты нығайту; сатып алуларда қазақстандық қамтуды арттыру; кәсіби-техникалық оқытуды дамыту; цифрландыруды дамыту; адам капиталына инвестицияны көбейту.
Жалпы, Еуразиялық экономикалық одақта отандық кәсіпкерлердің құқығы тапталуы бұрын да болған. Мәселен, биылғы ақпан айында Қасым-Жомарт Тоқаев Сенаттағы Үкімет сағатында отандық кәсіпкерлерге қолдау көрсету керектігін айтқан еді. «Қазіргі қиын жағдайда Қазақстан Үкіметі отандық тауар өндірушілерді тиімді қорғауға жұмыс істеуі керек. Қазақстанда өндірілетін өнімдердің сырттан әкелінуіне тосқауыл жасау қажет. Бұл протекционизм емес, отандық тауар өндірушілерді қолдаудың қалыпты тәжірибесі. Интеграциялық ұйымдар мен жекелеген мемлекеттермен келіссөз кезінде нақты позиция ұстану керек», деген болатын Президент.
