Медицина • 07 Қараша, 2019

Жаңа жүйенің тиімді тұсы көп

235 рет
көрсетілді
4 мин
оқу үшін

Қазіргі таңда еліміздің денсаулық сақтау жүйесінде көптеген проблемалар бар. Азаматтардың уақтылы диспансерлеуден өту, сауықтыру шараларына қатысу, зиянды әрекеттерден арылу тағы басқаларына салғырттық танытуы өз денсаулығына тиісті жауапкершілікпен қарамауының бір көрінісі.

Жаңа жүйенің тиімді тұсы көп

Мемлекет денсаулық саласына жұмсалатын қаржыны жыл сайын еселеп өсіріп жат­қаны­на қарамастан, тұрғындар­дың күн санап өсіп келе жат­қан медициналық қызметтерге деген қажеттілігін жаба алмай отыр. Себебі туу деңгейі артуда, созылмалы, инфекциялық емес науқастар қатары ұлғаюда, инно­вациялық технологиялар қарқынды енгізілуде. Бұл – үлкен шығын. Медициналық ұйымдардағы ұзын-сонар кезек пен көрсетілетін қызметтердің сапасыздығы азаматтарды ақы­лы емханаларға жүгінуге мәжбүр­лейді. Ал ақылы қызмет жағдайы төмен азаматтарға қолжетімсіз.

Міне, осы аталған проблемаларды міндетті әлеуметтік меди­циналық сақтандыру (МӘМС) арқылы шешуге болады.  МӘМС жүйесінің басты мақсаты – ме­дициналық қызмет көрсету сапасын жақсарту. Бұл еліміздегі сақтандырылған азаматтардың жынысына, жасына, әлеуметтік жағдайына, тұрғылықты жеріне, сондай-ақ табысына қарамастан,  медициналық және дәрілік кө­мекті тең дәрежеде алуына ке­піл­­­дік береді. Яғни, сырқаттану, жа­­ра­қат алу, жүктілік кезеңі мен туу және мүгедектік, кәрілік ке­зін­­де ха­­лық­тың денсаулығын әлеу­­мет­­тік тұр­ғыда қорғау болып табылады.

МӘМС тиімділігін таратып айтсақ, ең алдымен салым­шы­лар өзі таңдаған кез келген емхана­дан көмек ала алады. Бұл жағ­дай­да емхана шығы­ны толы­ғы­мен әлеуметтік медици­на­лық сақ­тан­дыру қоры есебінен өтеледі.

Қазіргі таңда Германия, Фран­­ция, Корея, Жапония, Бель­гия, Словакия сынды 30-ға тар­та мемлекетте әлеуметтік сақтан­дыру, ал АҚШ-та жеке сақтан­дыру жүйесі бар. Міндетті меди­цина­лық сақтандыру үлгісін таң­дау барысында еліміз 50-ден астам мемлекеттің тәжіри­бесін зерделеді. Әлем бойын­­ша денсаулық сақтауды қаржы­лан­дырудың негізгі үш үлгісі – бюджеттік, сақтандыру және аралас үлгісі қолданылуда. Алайда көп елде «бюджеттік» және «сақ­тандыру» модельдері­нің тиім­ділігі дәлелденгендік­тен Қазақ­стан медициналық сақтандырудың осы аралас моделін таңдады.   

Сонымен МӘМС жүйесінде сақтандырылған азаматтарға қандай көмек көрсетіледі? Бірін­шіден, медициналық-сани­тарлық алғашқы көмек амбулаториялық тұрғыдан тегін қамтамасыз еті­леді. Оған күндізгі күтім, про­фи­лактика, диагностика, науқас­тар­ды емдеу, жүктілік кезеңін ба­қы­лау, медициналық манипу­ляция және тағы басқалары кіреді.

Екіншіден, мемлекеттік тегін медициналық көмектің жедел жәрдем және санитарлық авиа­ция­ға, әлеуметтік маңызы бар  (он­ко­ло­гиялық, туберкулез, диабет, т.б) ауруларға көмектесуге, про­филактикалық егуге кепілдік бері­леді.  Амбулаториялық-емха­на­лық деңгейде дәрі-дәрмекпен қам­тамасыз ету дәрілердің бекі­тілген тізбесіне сәйкес рецепт негізінде тегін жүзеге асырылатын болады.

Тағы бір айта кетерлігі, мемлекет қор активтерінің сақталуына кепілдік береді. 2020 жылдан бастап халықтың 13 санаты үшін жарна аударады. Егер сіз мына аталған санаттардың: балалар, көп балалы аналар («Алтын алқа», «Күміс алқа» иегерлері) Ұлы Отан соғысы ардагерлері, мүгедектер, жұмыссыз ретінде тіркелген азаматтар, студенттер, зейнеткерлер, бала күтімі бойынша демалыстағы адамдар, интернат тәрбиеленушілері және тағы басқаларының біріне жатсаңыз, онда еміңіздің ақысын мемлекет төлейді, автоматты түрде медициналық сақтандыру мүшесі боласыз. «Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы» заңға сәйкес есептеу және төлемдер мен жарналарды төлеу ай сайын жүргізіледі.

Айта кетерлігі, тегін немесе жеңілдікпен берілетін дәрі-дәрмектер тізімін кезең-кезеңі­мен, яғни қордың кіріс бөлігі ұлғаюына байланысты кеңейтуді жүзеге асыру жоспарланған. Елімізде МӘМС жүйесі бойынша міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру полисі берілмейді. Емделушінің мәртебесі ЖСН арқылы электронды деректер базасында көрсетіледі.

 

Анаргүл СМАҒҰЛОВА,

«Мамандандырылған балалар үйі» МКМ директорының орынбасары