Ұйымдастырушылардың айтуынша, «Қоғамдастықтардың шешуші рөлі» тақырыбымен бір ай бойы өтетін дүниежүзілік науқан халықаралық, жалпыұлттық және жергілікті деңгейлерде ЖИТС-ке қарсы іс-қимылдағы қоғамдастықтардың шешуші рөлін көрсетуге мүмкіндік береді.
АИТВ (ВИЧ) – адамның иммун тапшылығы вирусы. Бұл өте қауіпті жұқпаның бірі. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының дерегі бойынша, 2018 жылдың соңында әлемде 40 млн-нан астам адам осы жұқтырылған иммун тапшылығы синдромымен (ЖИТС) тіркелген. Елімізде АИТВ жұқтырған адам алғаш рет 1997 жылы анықталды. Содан бері 1653 қазақстандық бұл дертке шалдыққан.
Нұр-Сұлтан қаласы ЖИТС орталығының бас дәрігері Сәбит Әбдірайымовтың айтуынша, биылғы 9 ай ішінде Нұр-Сұлтан қаласында 155 АИТВ анықталған. Бұл былтырғы осы кезеңмен салыстырғанда 6 адамға көп. Сәбит Әбдірайымов бұл статистика ауруды ерте анықтау мүмкіндігі артқанының нәтижесі екенін айта келіп, одан қорқудың қажеті жоқтығын жеткізді. Бүгінгі таңда елордадағы ЖИТС орталығында АИТВ-ға шалдыққан 1095 адам есепте тұр, оның ішінде 867 пациент антиретровирустық терапияны (АРТ) алады. Бұл мұқтаждардың 80%-ын құрайды.
«ЖИТС инфекциясының таралуына жауап беру үшін халықтың негізгі топтарының және АИТВ-ға шалдыққан адамдардың алдын алу, күту және қолдау бойынша қызметтерге қол жеткізуін кеңейту мақсатында 2018 жылдан бастап қалалық ЖИТС орталығы 2021 жылға дейін жаһандық қордың грантын алды. Грант аясында біз алдын алу қызметтерін, сондай-ақ АИТВ-мен ауыратын адамдарға күтім мен қолдау көрсететін 4 үкіметтік емес ұйыммен ынтымақтасамыз. Өткен жылмен салыстырғанда АРТ-ты қамту 17%-ға немесе 247 адамға артты. ЖИТС-ті емдеу мемлекет бюджетінің есебінен толығымен тегін жүргізіледі. Антиретровирустық терапияны қабылдайтын және белгісіз деңгейге дейін берілетін вирусы бар тұлғалар инфекцияны басқаларға жұқтыра алмайды. Бұл емдеудің жоғары тиімділігінің ең сенімді көрсеткіші және АИТВ-мен сырқаттанушылықты төмендету жолындағы жетістік», деді Сәбит Әбдірайымов.
Ұйым басшысының айтуынша, АИТВ-ның анадан балаға берілуінің алдын алу бойынша іс-шаралар кешені нәтижесінде вертикалды жолының үлес салмағы 1%-дан кем. «Үкіметтік емес ұйымдармен бірлескен жұмыс арқылы емдеу мен бақылаудан жалтарған АИТВ-мен өмір сүретін науқастарды диспансеризациялаумен және емдеумен қамтуды арттыруға қол жеткіздік. Осылайша 1-2 жыл бұрын емін үзген 40-тан астам пациент емге қайта оралды. Осы уақытқа дейін АИТВ өлімге әкеліп соқтыратын қауіпті ауру және бұл адамдарды АИТВ-ға тексерілуден және өзінің АИТВ мәртебесін білуден қашқақтайтын басты себеп деген пікір болған. Бұл себеп те АИТВ жұқтырған адамдарға өз ауруы туралы ашық айтуға кедергі келтіреді. Бірақ вирусқа қарсы терапияның жетістіктері бүгінде індет ағымын толық өзгертті. Яғни АИТВ өлімге апармайтын, созылмалы аурулар қатарына кірді. Жоғары белсенді АРТ арқылы вирустың балаға берілу қаупі айтарлықтай төмендеді. Яғни, инфекцияны жұқтырған әйелдер дені сау баланы дүниеге әкелді», деді С.Әбдірайымов.
Басқосуда елімізге биыл тіркелген, сілекей арқылы қысқа уақыт ішінде АИТВ-ны анықтайтын жаңа экспресс-тесттер таныстырылды. Ұйымдастырушылардың айтуынша, айлық кезінде Нұр-Сұлтан қаласында АИТВ/ЖИТС туралы білімді арттыру бойынша шараларды жандандыруға, АИТВ жұқтырған адамдарға қатысты стигма мен кемсітуді жоюға бағытталған іс-шаралар өтеді. Сондай-ақ бір ай ішінде жұрт көп жиналатын сауда-ойын-сауық орталықтарында, базарларда, вокзалдарда, әуежайда, «Барыс Арена» стадионында АИТВ-ға жедел тестілеу акциялары өтеді. Сондай-ақ жастар денсаулық орталықтарының волонтерлерін тарта отырып, студенттерге арналған форумдар, дебаттар, флешмобтар, дөңгелек үстелдер, викториналар ұйымдастырылады.
